Nederlands Forum over Oude Radio“s

Onafhankelijk medium voor liefhebbers en verzamelaars van oude radio“s en gerelateerde zaken (zoals oude TV“s, versterkers, meetapparatuur). Hier kunt u discussiėren en chatten over uw hobby. Voorbeelden zijn: identificatie of datering van oude toestellen, vragen over documentatie, hulp bij reparaties en restauraties. De voertaal op dit forum is Nederlands, maar bijdragen in andere talen zijn ook welkom.

Re: Leuk schema

Geschreven door Ben Koehorst om 23. Aug 2001 14:24:34:

In reactie op: Re: Leuk schema geschreven door Kees van Dijke om 22. Aug 2001 20:32:09:

>Hallo Henk,
>>Dit schema zag ik op www.tubebuilder.com.
>>De vraag is:als je deze versterker bouw,welk(e) onderde(e)l(en) kan je dan na de eerste keer
>>aanzetten meteen opnieuw kopen?
>Zo'n versterker zou ik nooit bouwen. Het sterkste pluspunt is wel de uitgangstrafo, en wel vanwege het feit dat er schermroostegenkoppeling (Ultralineair bedrijg) wordt toegepast.
-----------------------------------------------
>Wie heeft nog meer ideeen?
>Wie vertrouwt zondermeer Elektuur ontwerpen?
>Ik vertrouw alleen maar de datasheets van de fabrikanten.
>groetjes,
>-=Kees=-

Hallo Kees,

Volgens mij had jij gisteren je dag niet. De hier voorgestelde wijzigingen zijn stuk voor stuk gebaseerd op ervaringen met gedateerde buizentechniek. Dat is overigens geen wonder op een forum dat zich bezig houdt met oude radio's, maar er is in de laatste decennia echt nogal wat geėvolueerd in de inzichten over instellingen van buizen en het gebruik van passieve componenten. Als liefhebber van (ook moderne) buizenversterkers heb ik het idee dat het getekende ontwerp nog niet zo slecht is. Behoudens de tekenfout met als gevolg die hoge spanning tussen de kathodes en de gloeidraden dan. Meer dan 100 Volt mag dat bij deze buizen absoluut niet zijn. En hier heb je mijn visie op de voorgestelde wijzigingen.

1. De ultralineaire toepassing van de EL84's resulteert in een andere instelling dan jij voorstelt. In het schema is aangegeven wat de instellingseisen zijn. Ia+Ig2=49mA terwijl de negatieve voorspanning op het stuurrooster 8 Volt moet zijn. Daaruit volgt een kathodeweerstand van 8/0,049=163 ohm. Hier wordt die 163 ohm bereikt d.m.v. de parellelschakeling van 2 takken van 330 ohm ieder. Om de symmetrie van de eindtrap zo nauwkeurig mogelijk in te kunnen stellen zijn potmeters gebruikt in de linker tak en worden bij voorkeur gepaarde eindbuizen toegepast. De stroom die door beide takken vloeit is bij benadering 49/2=25 mA voor iedere tak. De potmeter wordt ingesteld op ongeveer 150 ohm en dissipeert dan 0,025x0,025x150=0,1 Watt. Die gaat dus echt niet in rook op.

2. De potmeter in de anodeleidingen van de ECC83 fungeert ook weer voor het instellen van de symmetrie. Mede door de hoge inwendige weerstand van die buis moeten, om de versterking en de frequentiekarakteristiek in toom te houden, de anodeweerstanden klein worden gehouden. Vandaar die 100k en 15k. Als je hier een potmeter van 250k gebruikt dan span je het paard natuurlijk achter de wagen.

3. De anodespanning van 300 Volt is bepaald niet overtrokken. Die is nodig om de EL84's in de ultralineaire instelling een redelijk vermogen te laten leveren. Maar het toepassen van siliciumdiodes heeft 'spikes' op de hoogspanning tot gevolg, en dat klinkt niet lekker.

4. De koppelcondensatoren zijn eerder te klein dan te groot. Moderne luidsprekers zijn op het gebied van laagweergave heel wat mans. Dan is het bloedzonde om dat laag bij voorbaat af te gaan snijden.

5. In een ultralineaire schakeling worden m.i. geen stopweerstanden in de schermroosterleiding toegepast. En als je dat toch doet, waarom dan 2 Watt?

6. Handen af van die ontkoppelcondensatoren van 220 nF. Die zitten er echt niet voor niets in. Denk eraan dat bij een buizenversterker de voeding in de signaallijn zit en de elco's natuurlijk ook. Maar de eigenschappen van elco's, ook die van de allerbeste kwaliteit, zijn bij hogere frequenties helaas nog steeds twijfelachtig. Vandaar die parallel geschakelde condensatoren.

7. De eindbuizen zijn penthodes en die hebben onder normale omstandigheden nauwelijks of geen last van secundaire emissie. De ultralineaire schakeling zorgt er voor dat de schermroosterpotentiaal die van de anode bij benadering volgt, en beperkt daarom de mogelijkheid tot die emissie nog meer.

8. Een van de meest eenvoudige fasedraaiers is natuurlijk de splitload-, ook wel de kangeroe genoemd. Maar die kangeroe heeft, in tegenstelling tot wat je op het eerste gezicht zou denken, slechte symmetrische eigenschappen. Daarom wordt die tegenwoordig vrijwel niet meer toegepast.

Conclusie:
Knip die verbinding tussen de hoogspanning en het gloeidraadcircuit eruit en je houdt waarschijnlijk een fraai en naar moderne inzichten opgebouwd eindversterkertje over. Maar om te constateren dat de versterker goed klinkt moet je dan ook moderne luidsprekers en een hoogwaardige uitgangstrafo gebruiken.

Groeten, Ben





Reacties / Answers:


Terug naar Nederlands Forum over Oude Radio“s