Re: Koomans ontvanger


[ Nederlands Forum over Oude Radio´s ]


Geschreven door Arjan Muil om 02. Nov 2000 20:01:03:

In reactie op: Koomans ontvanger geschreven door Gerard om 01. Nov 2000 10:33:47:

Gerard,

Naar aanleiding van je lange bericht een aantal vragen en opmerkingen:
- zijn interne spoelen of externe spoelen toegepast?
- welke type lampen zijn toegepast?

>..de specifieke kenmerken van het Koomans schema.

Het belangrijkste kenmerk van het "Koomans schema" is volgens mij dat een HF-versterkertrap
voor de detector wordt geschakeld ca. 1924 schijnt Koomans op dit lumineuze idee te zijn gekomen.
Vanaf dat moment wordt een schema waar een HF-voortrap wordt toegepast, een "koomans schema" genoemd,
dit is als het goed is de belangrijkste overeenkomst in alle varianten (ik ben nog op zoek naar
de bron van deze wetenschap maar je moet het nu doen met mijn geheugen op dit gebied).

>(Over lampen gesproken, er zaten inderdaad een paar glazen objecten bij
>de radio die zo te zien nog uit de tijd van Napoleon kwamen.)

In de beginjaren van de radio werd met recht gepraat over lampen, de eerste lampen waren "hel-gloeiers" waarbij je met gemak de krant kon lezen.
Philips introduceerde vanaf 1924 lampen met ander kathodemateriaal dat werkte met een lagere temperatuur, Philips noemde deze
met trots "miniwatt"

>Ook zitten hier twee schakelaars op,
>kon je hiermee soms de gloeistroom en plaatspanning apart schakelen?

Waarschijnlijk wel.

>Aan de linkerkant zit een strip met vier bussen. Twee voor telefoon en
>twee voor LS? Het zou kunnen, want je mag deze ontvanger gebruiken met
>een telefoon vanaf de detector (gebruik dan weinig gloeistroom uit je
>accu) of met een fraaie schaalluidspreker (zit erbij!) vanaf de eindpit.
>Maar dan zit je met de antenne en aarde die je ook ergens kwijt moet.
>Nu zit er nog een onderdeel op waarvan ik niet weet waarvoor het dient:
>een dubbele omschakelaar. Is dit een SP-schakelaar of is dit bedoeld
>om twee van de genoemde bussen te kunnen omschakelen tussen eindlamp
>en detector?
>Een verdere variatie die ik tegen ben gekomen is dat op een van de schemas
>de eerste afstemcondensator in SERIE stond met S1, en op een ander schema
>stond hij PARALLEL. De tekst bij Levend schreef dat er was afgezien van
>een Serie-Parallel schakelaar .... had deze opmerking soms betrekking
>op de mogelijkheid deze kring hetzij parallel, danwel in serie te zetten?
>Wat is het onderscheid tussen een P of S antennekring? Heeft dit met de
>ingangsimpedantie te maken (die zal wel hoog zijn bij een P en laag bij een
>S kring)? Heeft het zin het toestel met een SP schakelaar te gaan uitrusten,
>hiervoor zou dan de omschakelaar mooi kunnen worden gebruikt.

Volgens het "vademedum voor den radioamateur" uit 1926:
"Door nu de capaciteit van den slingerkring, dit is dus de keten die gevormd
wordt door de antenne-spoel-aarde te vergroten - dit kunnen we bewerkstellingen door
een condensater parallel op de spoel te schakelen - bereiken we de gewenschte vertrooting in golflengte.
Evenzoo is het mogelijk de golflengte van de bovendedoelde keten, die ook wel de antenne-kring genoemd wordt,
met behulp van een serieschakeling van den condensator verkregen."

en

"Reeds eerder hebben we verklaard waarom het voor het verkrijven van de juiste antenne-afstemming
regelbare condensator nu eens in serie dan weer parallel op de antenne spoel geschakeld kan worden"

>De electrische veiligheid van dit apparaat is natuurlijk bedroevend. De
>hoofdtelefoon voert een potentiaal van circa 250V en die zet je lekker op
>je hoofd terwijl je aan de aarde morrelt of je antenne verplaatst.

Misschien hoorde dit wel bij de magische aantrekkingskracht van het fenomeen radio in die tijd,
ik kan niet direct waarschuwingen vinden in de literatuur van toen.


>Waarvoor dienen de gloeistroomregelaars? Is dit omdat de gloeidraden te
>doorbranden als ze de volle spanning van 4V krijgen? Of om de werking
>van de buis te reduceren zodat het volume geregeld kan worden? Ik vraag
>me af of de (kostbare) buizen door onjuiste bediening van deze regelaars
>beschadigd kunnen worden.

Wederom volgens het "vademedum voor den radioamateur" uit 1926:
"De gloeidraad van de lamp eischt een bepaalde gloeispanning, overschrijdt
men deze dan zal niet alleen de levensduur van de lamp aanzienlijk worden bekort maar
ook de werking ernstig worden geschaad. Het is dan ook een absolute noodzakelijkheid
de door den fabrikant aangegeven gloeistroomwaarden toe te passen Stel nu
dat de gloeispanning 3,5 volt moet bedragen, daar onze accu 4 volt levert,
is er dus een teveel aan spanning ter waarde van 1/2 volt. We kunnen dit teveel aan spanning wegwerken
door in den kring accu-gloeidraad een z.g.n. gloeiweerstand op te nemen."

De goede werking van de lamp was erg afhankelijk van de juiste temperatuur,
een te lage temperatuur gaf te weinig emissie, een te hoge temperatuur beinvloedde
ook het functioneren van de lamp (seccundaire emissie van het rooster).
Waarschijnlijk waren de productietoleranties in die tijd
zodanig dat standaard gloeistroomregelaars werden toegepast.

>Bij de rommel zat nog een set oude roosterbatterijen, die zowaar nog (~70%)
>spanning gaven ook! We willen dus het toestel met deze batterijen weer
>in bedrijf gaan brengen. De roosterbatterijen zitten altijd IN het toestel
>omdat er geen stroom uit onttrokken wordt en ze gaan dus `heel lang' mee.
>Dat blijkt ook wel. Of is er een reden om deze oude batterijen toch maar
>niet te gaan gebruiken?
>Er is bij het apparaat ook een los plaatspanningsapparaat (type Peter?) met
>aparte aftakking voor een detector, die buis werkt namelijk op een wat
>lagere spanning. Het apparaat levert ongeveer 250V, dit schijnt toch voor
>die oude triodes wel een normale waarde te zijn. Het leek me eerst wat aan
>de hoge kant, ik dacht dat die triodes aan 90V wel genoeg hadden. Als de
>HF en Eindlamp op 250V werken, wat is dan een redelijke waarde voor de
>detectorspanning?

Als je kijkt naar de gegevens van Philips lampen/buizen uit ca. 1925
dan is 250V heel ongebruikelijk, 90V ligt meer voor de hand.
Later werden wel lampen toegepast met hogere anodespanning, maar 250 V blijft erg veel.
Weet je typenummers van gebruikte lampen dan kan ik wat nazoeken?

>Is er iemand op het forum die ervaring heeft met het Koomans schema? Dan
>kom ik daar misschien nog een paar maal terug met specifiekere vragen.

Ik heb een radio uit de betreffende periode maar ik heb eerlijk gezegd nooit de moeite genomen
om de werking te controleren. Ik heb er dus geen ervaring mee. Als ik je met mijn boekenwijsheid
(heeft iets met stuurlui aan de wal te maken) kan helpen dan doe ik dat graag.

Arjan





Reacties / Answers:


[ Nederlands Forum over Oude Radio´s ]