Nederlands Forum over Oude Radio´s
Onafhankelijk medium voor liefhebbers en verzamelaars van oude radio´s en gerelateerde zaken


Re: ingeslapen electronenbuizen

Geschreven door Onno Massar om 17. Mei 2002 09:59:54:

In reactie op: ingeslapen electronenbuizen geschreven door Marco van As om 16. Mei 2002 15:43:47:

> De buis zou eerst enkele uren alleen moeten gloeien alvorens de anodespanning op de buis wordt gezet. De anodestroom zou dan weer normaal zijn. Als zo'n ingelapen buis meteen met anodespanning bedreven wordt zou de kathode "dichtslibben" en de buis definitief onbruikbaar zijn. Wie kent dit fenomeen, en kan het bevestigen?
>Groeten,
>Marco

Daar heb ik wel e.e.a. over gelezen en gehoord. Dit fenomeen heet "kathodevergiftiging". Het wordt in de literatuur genoemd als gevolg van (heel weinig) lucht in de buis. De moleculen worden aangeslagen door de elektronen die van kathode naar anode vliegen, en worden positieve ionen, die op de kathode landen. Dat is slecht voor het kathodemateriaal. Je kunt de ionisatie (in het donker) zien omdat de ruimte tussen kathode en anode een blauwe schijn geeft, de buis "blauwt".

Lucht in de buis is moeilijk te voorkomen (we hebben het over heel weinig, minder dan een duizendste atmosfeer, iedereen zal dit nog "vacuum" noemen maar het is niet vacuum genoeg). Er komt bij de eerste bedrijfsuren een beetje lucht vrij uit de opwarmende onderdelen, met name uit de genoemde mica dragerplaatjes. Ook kan er lucht naar binnen lekken, met name bij de pootjes of de draadjes. Dat laatste is de reden dat buizen die lang in de kast hebben gelegen vaak wat lucht hebben. Zeker bij NOS (new old stock - nieuwe buizen die 30 jaar en langer in het magazijn hebben gelegen) buizen komt het veel voor.

Wat deden Philips en consorten eraan? Bij de fabricage van de buis wordt een klein beetje barium in een bakje aangebracht. De buis wordt opgewarmd zodat de lucht uit de onderdelen loskomt en dan wordt met inductie het bakje zo heet gemaakt dat de barium verdampt. De bariumdamp gaat een chemische reactie met de luchtmoleculen aan (oxide, nitride) zodat die gebonden worden. Barium en bariumoxide slaan neer op het glas, dat is die spiegelende vlek op elke buis. Ze noemen dit de "getter". Als de buis in gebruik is, zal de bariumlaag kleine hoeveelheden lucht nog kunnen binden. Als je de buis heel lang niet gebruikt, wordt de binnengelekte lucht niet gebonden en kan het zo veel worden dat het de werking van de buis aantast.

Wat kun je er nu aan doen? Je moet de buizen een aantal uren opwarmen zonder anodestroom, zodat de bariumlaag warm genoeg wordt om een chemische reactie met de aanwezige lucht aan te gaan.
In Electronics World beschreef iemand vorig jaar hoe hij een partij buizen behandelde in de oven bij 250-300 graden (heter mag niet voor het glas van de buizen). Hij liet ze er 12 uur in zitten. Dit lijkt me wat gevaarlijk bij een gewone huis- tuin en keukenoven, zeker bij een inbouwoven. Doe het dus niet, als je niet zeker weet dat je oven of de boel eromheen niet oververhit kan raken. In dat artikel gaf hij ook testresultaten voor en na, en 80% van de slechte buizen werd beter.

Gloeispanning aantal uren aan is misschien een goed idee. Het is mogelijk nadelig dat dan eerst de kathode warm wordt. En de temperatuur zal lager zijn dan in echt bedrijf, omdat de warmte van de anodedissipatie ontbreekt.

Het is goed mogelijk, dat het bij veel buizen gewoon na een tijdje goed komt, zoals Jaap zegt.

Het hoeft niet alleen kathodevergiftiging te zijn, het kan ook zijn dat de kathode "geformeerd" moet worden doordat ingelekte lucht de kathode heeft geoxideerd. Dan zou een py81 in gewoon gebruik mogelijk langzaam beter worden na een flink aantal uren.

Maar eerst enkele uren alleen gloeispanning lijkt me niet verkeerd.

groeten,
onno






Reacties / Answers:


Terug naar Nederlands Forum over Oude Radio´s