|
Nederlands Forum over Oude Radio's |
NSF-pand werd bioscoop
Geschreven door Ted Mooren op 29. Aug 2006 13:56:53:
In reactie op: NSF Historie , pas ontdekt maar gaat waarschijnlijk toch verloren geschreven door Johan Penraat op 27. Aug 2006 13:31:54:
Met dank aan Ardi Vleugels en de 'Gooi en Eembode' het volgende verhaal:
Verborgen stadshistorie in te slopen bioscooppand
HILVERSUM - Hilversummer Frank Welgemoed heeft een journalist van de Gooi en Eembode op pad gestuurd om de historie van de oude Casino-bioscoop te onderzoeken, momenteel Euro-bioscoop aan de Naarderstraat. De gemeente is van plan het pand te slopen in het kader van de nieuwbouwplannen voor het Langgewenst. Maar wat als dit lelijke eendje in werkelijkheid een mooie zwaan blijkt te zijn?
door Ardi Vleugels
Welgemoed had het vermoeden dat het bioscooppand in Hilversum refereerde aan het NSF-verleden. Ook gingen er geruchten dat de originele gevel van de Casino-bioscoop nog altijd schuilging achter een bakstenen muur. En achterin konden nog wel eens delen van het oude Casino-podium aanwezig zijn. Tijd om op onderzoek uit te gaan.Uit gegevens van het Streekarchief Gooi en Vechtstreek blijkt dat het pand in 1912 oorspronkelijk is gebouwd als garage, maar al vrij snel vindt een verbouwing plaats. In 1919 vraagt A. Dubois, directeur van de Nederlandse Seintoestellen Fabriek (NSF), de gemeente om toestemming de ruimte aan te passen als fabriekshal. Dat verzoek wordt goedgekeurd en in afwachting van de bouw van de locatie op de Jan van der Heijdenstraat, krijgt de montageafdeling van de NSF tijdelijk onderdak in het pand aan de Naarderstraat. In 1924 staat het pand bekend als Trianon, waar feesten en theatervoorstellingen plaatsvinden. De voorgevel is in 1927 aangepast, om het pand klaar te maken als Casino-bioscoop. In 1935 krijgt Casino de nodige vergunningen. Het theater annex bioscoop opent haar deuren en heeft dan een mooie zaal die plaatsbiedt aan bijna zevenhonderd kijkers. De huidige eigenaar, Jogchem's Theaters (JT), komt in 1946 in beeld als zij het gebouw huren van de familie Lang die in Zwitserland woont. Pas in 1972 wordt JT de eigenaar van het pand. In 1976 opent de Euro officieel. De oude voorgevel, met een lichte ronding in het dak, wordt in de loop der jaren een aantal keer aangepast en verdwijnt in 1972 als de gevel volledig wordt vernieuwd. In de bouwtekening is duidelijk te zien dat het bekende dak met ronding een vierkant vlak wordt. En in de verleende vergunningen staan geen voorwaarden. Ging hier de karakteristieke gevel definitief verloren?
Verborgen:
Euro-bedrijfsleider Iman de Vries pakt zijn zaklamp voor een rondleiding achter de schermen. In de oude, vervallen gangen waar verf van de muur schilfert en hier en daar wat verloren rekwisieten staan, volgt de ene trap de andere op. Uiteindelijk klimmen we via een brandtrappetje naar zolder. En daar is het antwoord op de vraag. Het plafond loopt in een boog. In de voorgevel zijn ramen te zien. Rechthoekige glas-in-loodramen met een klein, rond raampje in de nok. Het glas is kapot en door het raam is de buitenmuur te zien. De oude gevel ligt hier verborgen voor de buitenwereld, ingemetseld achter een moderne muur. Maar zij is niet verloren gegaan. Een vergelijking met de oude bouwtekeningen laat zien dat dit de gevel van het oude Trianon uit de jaren '20 is.
De tour loopt verder, langs gangen met allerlei stoffige kamertjes. Uiteindelijk eindigt de gang bij een houten trap naar beneden. Vanuit het duister klinkt een film. Beneden blijken we achter het filmdoek te staan, op het oorspronkelijke toneel van de Casino-bioscoop. De Vries schijnt omhoog. Zelfs de oude lichtbakken en de toneeltouwen hangen er nog. De rondleiding gaat verder en leidt buitenom naar een vervallen trappetje. Een deur hangt nog maar net in zijn hengsels. De ruimte daarachter doet denken aan een vieze kelder. Er liggen verschillende kamertjes naast elkaar. De Vries vertelt dat dit de stookruimtes waren. Hij schijnt bij en ik zie stapels stenen liggen. Als ik ze oppak, blijken het kolen te zijn.
Conclusie:
De oude voorgevel is verhuld, maar niet verloren gegaan. En de bioscoop herbergt nog het oude podium van de Casino-bioscoop. De gangen, trappetjes en ruimtes achter de bioscoop lijken in al die jaren ongemoeid gelaten. Alsof er volledig omheen is gebouwd, zonder ooit iets weg te halen of op te knappen. Het oude gedeelte ziet er vervallen en stoffig uit. Wie met een beetje fantasie door de dikke laag stof en gruis heenkijkt, kan de contouren van het oorspronkelijke karakter van het gebouw nog steeds zien. En het gebouw refereert inderdaad aan het NSF verleden van Hilversum. De NSF is, als wieg van de omroep, onlosmakelijk verbonden met de geschiedenis van de mediastad.
Maar is dit pand hierdoor een mooie zwaan? Belangrijker dan de bouw zijn misschien nog wel de verhalen van Hilversummers die zich de feesten en voorstellingen in het gebouw nog levendig heugen.
Zo herinnert Welgemoed zich het Sinterklaasfeest in 1962/1963 in het pand. Hij ging daarheen vanuit de Valeriusschool. 'Lopend, je had toen nog geen ouders met auto's.' Met de sloop van het pand sterven deze en andere herinneringen een stille dood. Welgemoed oppert dan ook deze verhalen op te tekenen, als documentatie van een pand met een rijke, maar deels verborgen, stadshistorie.--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Seksfilms en Sint Nicolaasvoorstellingen
Oud-bedrijfsleider Euro blikt terug op bewogen bioscoopjaren:
HILVERSUM - Van 1964 tot 1972 heeft Willem van der Dussen als bedrijfsleider de verbouwing van de Casino-bioscoop meegemaakt. ,,Het was een wonder dat er in die tijd zoveel geïnvesteerd werd. Maar om toch kosten te besparen was het motto: wat kan blijven staan, niet aankomen."
Van der Dussen heeft zijn levenslang al een fascinatie met het witte doek. ,,Vroeger waren er nog geen pretparken of televisies. Naast film was er weinig ander amusement." Maar hij moest nog tot zijn veertiende wachten tot hij zelf films mocht zien. ,,Als school het toeliet, zat ik wel twee a drie keer per week in de bioscoop." Na zijn middelbare school volgde hij de opleiding filmverhuur en bioscoopexploitatie. De toenmalige bedrijfsleider van Casino werd in 1964 naar Den Haag overgeplaatst. Van der Dussen nam zijn functie over. ,,Casino was toen wat je kan noemen een 'tweederangs bioscoop' met actiefilms, zoals westerns of seksfilms. Maar we hadden daarnaast zaalverhuur, dus er waren ook theatervoorstellingen te zien."
Van der Dussen weet veel over de geschiedenis van Naarderstraat 8. Hij kreeg een deel van deze historische informatie 'overgeleverd' van een oude operateur, die kennis had over het pand vóór de Tweede Wereldoorlog. ,,Het was in 1927 een enorme zaal: 674 plaatsen zonder balkon." Hij vertelt dat er in de jaren '30 en '40 theatervoorstellingen te zien waren, zoals die van Heintje Davids. ,,Later, uit de jaren '50 en '60, zullen de middelbare en oudere Hilversummers zich vooral de sprookjesvoorstellingen van de Sint Nicolaasvereniging herinneren, die tot 1971 ieder jaar rond 5 december ochtendvoorstellingen voor alle openbare scholen in Hilversum organiseerde", aldus Van der Dussen. Ook de kolenkamers achter de bioscoop zijn hem bekend. ,,De kolenboer loste toen een speciale kolenwagon voor het Casino-theater. Ik moest dan 's ochtends naar beneden om kolen de scheppen, zodat de temperatuur in de middag tijdens voorstellingen aangenaam was."
Nadat de eerste filmmarathon (22 uur) in Nederland onder de titel 'Western Marathon' had plaatsgevonden, ging het theater in 1972 dicht voor een grote verbouwing. ,,De visie was toen dat we moesten vernieuwen. Zoveel mogelijk zalen in één pand. Dus werden Euro en Casino opgesplitst. Het was voor het eerst in Nederland dat er twee grote zalen in één pand kwamen." Van der Dussen vertelt dat veel ongemoeid gelaten werd tijdens het verbouwen. ,,Wat kan blijven staan: niet aankomen. Dat geldt ook voor de tempelvormige gevel: daar werd gewoon een gevel vóór geplaatst." De draagmuren, de oude gevel en de zogenaamde stalen trekstangen om het bolle dak te ondersteunen bleven origineel, maar van binnen is de ruimte opnieuw opgebouwd. De zaal en de orkestbak zijn verdwenen. Alleen het oude podium is nog in tact gebleven.
De oud-bedrijfsleider vertelt dat tijdens deze verbouwing al bekend was dat de gemeente toekomstplannen had met Langgewenst en dat de bioscoop misschien zou moeten wijken voor de vernieuwingen van het marktgebied. ,,En nu zijn de onderhandelingen over een nieuw te bouwen bioscoop op een andere locatie wederom gestagneerd. De gemeente is een onteigeningsprocedure begonnen. Binnenkort zal er dus toch een einde komen aan een historisch plekje en zal het dorp drie bioscoopzalen armer worden", aldus Van der Dussen. Vindt de bioscoopliefhebber dat het gebouw behouden moet worden? ,,Nee, dat is het niet waard", aldus een nuchtere oud-bedrijfsleider. ,,We hebben het in 1972 volledig gerenoveerd: alleen de muren en de gevel zijn nog origineel. Met zoveel kleine stukjes die nog oud zijn, is het moeilijk om het pand op de Monumentenlijst te krijgen. Ja, als je de gevel steen voor steen afbreekt en dan opnieuw opbouwt, dan heb je iets moois. Maar dat kost te veel geld."