Geloso versterker,gloeiende eindbuizen (Techniek Radio/TV)
Nu de K7 in orde is, het volgende op het lijstje buizenelektronica: een buizenversterker van het merk Geloso. (Zou iets Italiaans zijn, had er nog niet eerder van gehoord.)
Om even de voorgeschiedenis uit te leggen doe ik eventjes een scan van het schema erbij...
De secundaire kant van de voedingstrafo heeft een zekering van 2A aan een bruggelijkrichter zitten. Hiervan was het draadje lichtjes geknapt (zeker niet doorgebrand).
Beide afvlakelco's van 2000µF en 1000µF gaven heel verdachte waarden aan de capaciteitsmeter, dus gelijk vervangen. Na dit gedaan te hebben gaf de versterker een hevige 50hz brom door de speaker, wat veroorzaakt werkt door de net-afvlakelco van 80µF 500V aan de bovenste brug.
De zware brom was hierna verdwenen, doch nog sterk overstuurd geluid te horen door de boxen. Dit kwam dan weer doordat men een extra versterkerprintje bijgebouwd had aan de "vol fono" potentiometer en ik een CD speler aan het ding heb hangen. De boel weer volgens schema gemaakt en klaar is kees.
Het geluid van die versteker is prachtig gewoon. 0,0 vervormd, zelfs bijna op maximum volume is het geluid heel luid, doch onvervormd.
Wat ik nu zo raar vind is dat na een minuutje spelen de beide eindbuizen (EL503) een gloeiend rooster krijgen. Aanvankelijk had EL503 I dat erger dan EL503 II, maar blijkbaar is dat de buis zelf. Wissel ik ze om blijft de buis die oorspronkelijk op EL503 I zat even hard gloeien. De andere doet het ook lichtjes, maar dit zou ik nog "normaal" durven noemen.
Nu heb ik nog nooit aan een versterker gewerkt met dergelijke EL503 buizen. Vanuit tv's weet ik dat gloeien van zo'n rooster duidt op een te hoge belasting. Doch op de trafo na ben ik quasi zeker dat alles in de eindtrap goed is. Komt er nog bij dat de versterker zo luid en zo onvervormd kan blijven spelen, zelfs als de buizen gloeien.
Schakel je dmv de STD-BY schakelaar (zie bovenste brug) de spanning uit, dooft het rooster direct uit.
Uit schrik om de buizen definitief te beschadigen schakel ik na max. 2 minuten de handel uit, maar kan het verschijnsel eventueel normaal zijn?
Koppel je alle uitgangen van de eindtrafo los, alle volumeknoppen op 0 en de ingang ook los, blijft de boel gloeien.
Wat moet ik hiervan denken?
tnx,
Gert
Geloso versterker,gloeiende eindbuizen
door ruudtx , 15.07.2012, 16:43 (4515 dagen geleden) @ Gert Wouters
De gloeiende roosters zijn waarschijnlijk de schermroosters.
Dat betekent dat de schermrooster stroom te groot is, er zitten 100 Ohm schermrooster weerstanden in, die zouden dan ook gleoeind heet moeten worden.
Maar misschien is de schermroosterspanning wat hoger gemaakt om wat meer vermogen te krijgen?
Geloso versterker,gloeiende eindbuizen
door John Hupse † , Schoonhoven, 15.07.2012, 16:52 (4515 dagen geleden) @ Gert Wouters
Doch op de trafo na ben ik quasi zeker dat alles in de eindtrap goed is,
Gert,
betekent "quasi zeker" dat je de spanningen en stromen van de eindtrap hebt nagemeten? Als dat zo is, wat is de anodestroom per eindbuis? En wat is de anodespanning en de schermroosterspanning die je hebt gemeten op de eindbuizen?
Geloso versterker,gloeiende eindbuizen
door Gert Wouters , 15.07.2012, 17:00 (4515 dagen geleden) @ Gert Wouters
De weerstanden worden eigenlijk niet overdreven heet. Eerder warm zou je kunnen zeggen.
268V staat op beide anodes. Op het schermrooster weet ik niet meer vanbuiten. Momenteel niet meer in de buurt van het toestel, maar zal het zsm laten weten.
Ik bedoelde met "quasi" zeker dat beide buizen overal gelijke spanningen hadden. (anode, kathode en schermrooster) Toegegeven, heb nog geen anodestromen gemeten.
Geloso versterker,gloeiende eindbuizen
door Ouwe Schipper , Sassenheim, 15.07.2012, 17:05 (4515 dagen geleden) @ Gert Wouters
Schermrooster weerstanden zijn 100 ohm
De spanningsval daarover is de maat voor de schermrooster stroom
Schermroosters kunnen gewoonlijk niet echt veel stroom trekken zonder te gaan gloeien. Bij de EL503 staat in het buizenboek 8,5 mA /250 volt
Nico
Geloso versterker, opgelost. :)
door Gert Wouters , 16.07.2012, 18:48 (4514 dagen geleden) @ Ouwe Schipper
Wat een dag rust toch aan inspiratie kan brengen (om maar niet over de gouden tip via pb te spreken )
Blijkbaar was mijn "quasi zeker" toch niet zeker, want de negatieve spanning op pen 3 van beide eindbuizen was inderdaad niet negatief genoeg. Ik mat er -5V terwijl er blijkbaar een -17V op hoort.
Het elcotje van 100µF/50V dat op de regelbare spanningsdeler staat was de oorzaak.
Dit vernieuwd en alzo aan -17V op dat rooster en na een half uur spelen nog geen rode wangetjes.
Wel gek dat je totaal geen verschil in geluidsterkte/kwaliteit hoort. Enkel verbruikt de versterker een pak minder totaalstroom, wat me wel duidelijk is hoe dat komt
De stroom over de weerstanden van 100ohm bedraagt nu uitgerekend iets van een 2,3 mA.
Toch nog even een domme (basis)vraag waar mijn buizenelektronica schamelijk in tekort schiet: ik wist nu wel dat aan pennetje 3 van beide buizen een negatieve spanning thuishoorde. Hoe kon ik nu in deze situatie weten dat dat +/- -17V moest zijn. Staat dit ergens te boek in buizendatasheets of hoe zit dat?
Wat Huub voorstelde: kijk het LOS negatief eens na. Denkelijk bedoelt Huub het probleem dat ik had, maar voor wat staat "LOS".
Ik wil maar wat bijleren...
tnx!
Geloso versterker, opgelost. :)
door huub.jak , 16.07.2012, 19:03 (4514 dagen geleden) @ Gert Wouters
Bewerkt door huub.jak, 16.07.2012, 19:59
Ja ik heb dat vermelt
toch maar weer verwijdert ik wil mij ook niet
zoo veel mee bemoeien ik voel mij wel eens verkeert begrepen
En aangevallen is het niet om mijn geschriften dan is het wel wat
eens anders .Kijk ik weet ook niet alles Maar toch nog wel veelal genoeg
Succes verder met de geloso .Ik heb er genoeg gehad geloso,s tot 70 w 2x 807
Ik kom echt niet achter de MAAN weg en mij oren zijn ook nog
Goed naar 73 J Ik weet ook dat we eens met een kermis versterker
toen werkte ik met een geluids Firma ook wel eens Negentief te kort
Hadden op eer eind buis en door gloeien . Wat hebben we gedaan
Gewoon een elcotje gekeert van de gloeistroom er op gezet
van zeg maar 16 UF 160 V En het was weer goed DAT is wel een soort middel .
Los negentief bedoelde wij altijd met een gelijkgerichte negentieven stroom
Er zit ook altijd een Elcotje gekeert bij .VAST negentief komt uit het schassis
Met een vaste weerstand je op de roosters van de buizen dat gaat met de
Volummen op en neer. daar gebeurt veelal
Niks mee .ook bij los negen tief daar zit soms de katode direkt aan massa
Bij geloso veelal met een weerstand van 10 R. Dit los negen tief komt
Men ook veelal tegen bij PA versterkers en het duwt de pouwer behoorlijk
Snel op En voor dat los negentief daar is ook nog een extra wikkeling met de stroom
Op de voeding Je kan het ook zien hier op het schema van deze geloso
met een brugcel er word ook wel eens een diode gebruikt . Huub
Geloso versterker, opgelost. :)
door Cornelis B-B. , Amsterdam, 16.07.2012, 21:00 (4514 dagen geleden) @ huub.jak
Ja ik heb dat vermelt
toch maar weer verwijdert ik wil mij ook niet
zoo veel mee bemoeien ik voel mij wel eens verkeert begrepen
En aangevallen is het niet om mijn geschriften dan is het wel wat
eens anders .Kijk ik weet ook niet alles Maar toch nog wel veelal genoeg
Succes verder met de geloso .Ik heb er genoeg gehad geloso,s tot 70 w 2x 807
Ik kom echt niet achter de MAAN weg en mij oren zijn ook nog
Goed naar 73 J Ik weet ook dat we eens met een kermis versterker
toen werkte ik met een geluids Firma ook wel eens Negentief te kort
Hadden op eer eind buis en door gloeien . Wat hebben we gedaan
Gewoon een elcotje gekeert van de gloeistroom er op gezet
van zeg maar 16 UF 160 V En het was weer goed DAT is wel een soort middel .
Los negentief bedoelde wij altijd met een gelijkgerichte negentieven stroom
Er zit ook altijd een Elcotje gekeert bij .VAST negentief komt uit het schassis
Met een vaste weerstand je op de roosters van de buizen dat gaat met de
Volummen op en neer. daar gebeurt veelal
Niks mee .ook bij los negen tief daar zit soms de katode direkt aan massa
Bij geloso veelal met een weerstand van 10 R. Dit los negen tief komt
Men ook veelal tegen bij PA versterkers en het duwt de pouwer behoorlijk
Snel op En voor dat los negentief daar is ook nog een extra wikkeling met de stroom
Op de voeding Je kan het ook zien hier op het schema van deze geloso
met een brugcel er word ook wel eens een diode gebruikt . Huub
Huub Jack; Met LOS negatief, zul je wel hebben bedoeld; vaste n r sp.
Wat staat voor: vaste negatieve rooster spanning.
Word meestal gevoed uit een aparte wikkeling op de trafo.
Bij een zelf bouw SE 807 versterkertje van 10 heb ik die vaste negatieve
r sp ook wel eens uit de gloei stroom wikkeling betrokken.
Simpel, diode met elcotje en dan de rooster R.
Speelde de sterren van de hemel. Mooier geluid als van een toch best wel goede
balans versterker, HF 10 van Philips.
Vr gr Cees.
--
CornelisBB
Geloso versterker, opgelost. :)
door Ouwe Schipper , Sassenheim, 17.07.2012, 02:01 (4514 dagen geleden) @ Gert Wouters
"Hoe kon ik nu in deze situatie weten dat dat +/- -17V moest zijn"
Nee Gert
Dat is ook niet in de buizenboeken terug te vinden; die geven in het gunstigste geval wel de mogelijkheid aan bij het ontwerpen van een balans eindtrap. Daarbij kiest de ontwerper voor de "klasse" instelling. Op het forum van Marcel heb ik daarover een samenvatting geplaatst:
http://www.buizenradioclub.nl/artikelen-van-nico/79-over-wat-klasse-betekent-bij-eindtr...
Het komt erop neer dat je bij een balans eindtrap kunt kiezen voor klasse A (ruststroom per buis gelijk aan die van een enkelvoudige eindbuis)
En klasse B (ruststroom bijna 0, de opgenomen stroom neemt toe met de uitsturing)
En AB wat elke instelling daar tussenin kan zijn.
Elke instelling heeft zijn eigen voor- en nadelen.
Nico
Geloso versterker, opgelost. :)
door Jaap B, 17.07.2012, 06:39 (4514 dagen geleden) @ Gert Wouters
Geloso heeft haar modellen altijd besproken (inclusief schema) in een periodiek, il Bollettino Technico Geloso
De toegepaste eindbuis betreft een 'modern type' en is bijna even schaars als vooroorlogse eindpenthoden, de prijzen zijn dan ook navenant. Het zijn lage spanning / hoge stroom penthoden en veelal wordt zo'n versterker gestript waarna de buizen ten gelde worden gemaakt. De versterker is niet kwaad (veel vermogen) maar ik hoor liever de 10W 6V6 spelen (Geloso 211 meen ik), die eventueel voor hifi doeleinden geschikt is.
Geloso versterker, opgelost. :)
door huub.jak , 17.07.2012, 06:51 (4514 dagen geleden) @ Jaap B
Jaap dat is ook zoo met dat 6V6 versterkertje mooi
Dat is ook een HIFI alure .Die groten zijn allemaal PA ers
Grote scheeuwers maar niet mooi .goed voor op de Kermis
En anderen Atraxies voetbal velden Maar dan toch nog liever
Philips PA gebruik . Huub
Geloso versterker, opgelost. :)
door Jaap B, 17.07.2012, 08:02 (4514 dagen geleden) @ huub.jak
Goed zo Huub, we houden de lol er in he?
Geloso versterker, opgelost. :)
door huub.jak , 17.07.2012, 09:25 (4514 dagen geleden) @ Jaap B
Zoo is het ook weer jaap
ik vind ze ook wel wat mooi
Huub
Geloso versterker, opgelost. :)
door Mans Veldman , Leidschendam, 17.07.2012, 18:40 (4513 dagen geleden) @ Jaap B
Bewerkt door Mans Veldman, 17.07.2012, 18:46
Geloso heeft haar modellen altijd besproken (inclusief schema) in een periodiek, il Bollettino Technico Geloso
Klopt helemaal, en laten alle Bolletino's nu op Internet staan om te downloaden als pdf. Bolletino's met radioamateur apparatuur zijn tweetalig, Italiaans en Engels. Voor de andere zul je bij de plaatselijke Italiaan, onder het genot van een pizza, vertaling moeten vragen
Hier kun je los gaan: http://www.openfreedom.org/BTG/files/BTGeloso.htm
Geloso versterker, opgelost. :)
door soundman2 , Wouw, 17.07.2012, 10:12 (4514 dagen geleden) @ Gert Wouters
Toch nog even een domme (basis)vraag waar mijn buizenelektronica schamelijk in tekort schiet: ik wist nu wel dat aan pennetje 3 van beide buizen een negatieve spanning thuishoorde. Hoe kon ik nu in deze situatie weten dat dat +/- -17V moest zijn. Staat dit ergens te boek in buizendatasheets of hoe zit dat?
Of het een domme vraag is weet ik niet. Het kan zomaar zijn dat je iets nooit geleerd of gelezen hebt. De enige manier om er dan achter te komen, is opzoeken of vragen. dat laatste is bij deze gebeurd.
Ook al weet je niet precies hoe hoog de spanning moet zijn, had je uit het schema direct kunnen afleiden, dat een volt of vijf, te laag is.
Op de gelijkspanning branden twee buizen 12AX7 in serie. De gloeispanning over de buizen bedraagt dus ca 24 volt. De negatieve spanning wordt daar afgehaald met een (instelbare ) spanningsdeling. Gewoon op de natte vinger kun je uitrekenen dat de laagst instelbare spanning zo'n 15 a 16 volt is. Je zou zonder te weten hoe de buizen in te stellen, toch tot een correcte waarde komen als je met een scope naar de cross-over vervorming kijkt. Zodra het overname punt strak is is het feitelijk in orde. Als je een datasheet hebt, waarin de ideale anodestoom is opgegeven lukt het ook natuurlijk. Als laatste mogelijkheid is er dan nog de buiskarakteristiek, waarin je kunt aflezen bij welke roosterspanning het rechte gedeelte van de karakteristiek begint. Als je helemaal niets kunt terugvinden en de schakeling werkt correct, is het wellicht voldoende om de potentiometer van 20 kilo ohm in de middenstand te zetten. Geloso versterkers waren soms uitgevoerd met twee potentiometers, zodat je de buizen exact in balans kon brengen.
Soundman2
Edit: Het verhaal wat ik schreef hoort bij de 1070A, die had nog geen transistoren in het roostercircuit. De oorspronkelijke gelijkspanning is nog wat hoger, omdat die voor een weerstand is afgenomen. Kennelijk mogen de eindbuizen in roosterstroom uitgestuurd worden. De fasedraaier is daarvoor te hoogohmig en de transistoren zijn wel in staat om de benodigde stroom te leveren.
Geloso versterker, opgelost. :)
door John Hupse † , Schoonhoven, 20.07.2012, 09:58 (4511 dagen geleden) @ Gert Wouters
Toch nog even een domme (basis)vraag waar mijn buizenelektronica schamelijk in tekort schiet: ik wist nu wel dat aan pennetje 3 van beide buizen een negatieve spanning thuishoorde. Hoe kon ik nu in deze situatie weten dat dat +/- -17V moest zijn. Staat dit ergens te boek in buizendatasheets of hoe zit dat?
Je kan dat zo uit het hoofd niet weten. Maar wanneer je de spanningen meet moet je ze altijd even opschrijven (dit geldt ook voor stromen), en vervolgens vergelijken met de spanningen en stromen zoals deze in de documentatie zijn vermeld. Alleen meten is dus niet voldoende.
Zoals je ziet moet de negatieve spanning worden afgeregeld op -16 volt, te meten over de elco van 100 uF:
Geloso versterker, opgelost. :)
door Gert Wouters , 22.07.2012, 08:54 (4509 dagen geleden) @ John Hupse †
In alle geval toch weer wat wijzer geworden en schijnbaar een stuk van het schema tekort, of ik had het geweten
In dit geval had ik inderdaad ook eea kunnen gaan uitrekenen en dat zou wellicht de laatste optie zijn. Maar toch ben ik blij dat er hiervoor forums bestaan en goede zielen die nog een stukje schema en massa's ervaring hebben waar ook de ontbrekende gegevens uit kunnen komen...
Ook bedankt voor de tip dat die eindbuizen, gebruikt in de Geloso versterker, vrij zeldzaam zijn. Ik heb de man enkele dagen terug aan de lijn gehad om hem het heugelijke nieuws te melden dat zijn apparaatje terug functioneert. Blijkbaar zou hij hem als gitaarversterker gebruiken.
Geen probleem, maar als hij kan is het volgens mij dan niet zo onverstandig om hier en ginder eens naar reserve eindbuizen te zoeken. Je weet maar nooit. Ik kan ze in geen geval uit het rek nemen.
Op naar het volgende buizenspeeltje. Ik weet nog niet wat het zal zijn, want er ligt hier nog wat bijeen om eens na te kijken/mij mee te amuseren
Geloso versterker, opgelost. :)
door huub.jak , 22.07.2012, 10:56 (4509 dagen geleden) @ Gert Wouters
Dat soort buizen zijn niet alleen zeldzaam
Maar ook wel zeer duur
Maar er zit wel een mooieren klank in als
EL 34.deze zijn warmer van klank de 503 Huub
Geloso versterker, opgelost. :)
door Henk Sanders , Nuenen, 22.07.2012, 11:24 (4509 dagen geleden) @ huub.jak
De opvolger van de EL503 was de EL520. Die had een hogere
Wa-max maar voor zover ik mij kan herinneren was het verder
een plug-in replacement voor de EL503.
Misschien zijn daar nog buizen van te vinden?
Henk