Kooldraadlamp versus "gewone" lamp? (Techniek Radio/TV)

door John Hupse † , Schoonhoven, 25.07.2008, 08:10 (5964 dagen geleden) @ Leo Snoeren

Het probleem bij het inschakelen van een radiotoestel dat een aantal jaren niet is gebruikt zit 'm in de mogelijkheid dat daarbij onderdelen defect raken die voor het inschakelen nog goed waren. Denk aan de nettrafo, ballastweerstand, gelijkrichter, smoorspoel en de weerstand tussen primaire en secondaire afvlakcondensator.

Deze onderdelen kunnen defect raken omdat afvlakcondensatoren te veel lek hebben of kortgesloten zijn, omdat ratel- en/of ontstoorcondensatoren defect zijn geraakt of omdat er een kortsluiting is ontstaan in de bedrading van de voeding.

Je kan dit probleem grotendeels voorkomen door deze onderdelen door te meten voordat er spanning op het toestel wordt gezet. Dus eerst de afvlakcondensatoren doormeten en zonodig vervangen of opnieuw formeren, de ratel- en ontstoorcondensatoren doormeten en zonodig vervangen en de bedrading visueel en met de ohmmeter controleren.

Een andere mogelijkheid is het gebruik van een variac plus amperemeter waarbij de spanning rustig wordt opgedraaid en de stroom tegelijkertijd in de gaten wordt gehouden. Een te hoge stroom (meer dan 250 mA voor een gemiddeld buizentoestel) wijst altijd op een ernstig probleem. Een geleidelijk afnemende stroom wijst er op dat de afvlakelco's zich opnieuw formeren.

Wat ook kan is een passende gloeilamp in serie zetten met het toestel. Voor een gemiddeld toestel is een 60 of 75 Watt gloeilamp geschikt. Voor een batterijtoestel zoals deze Vidor neem je een 15 Watt lamp, terwijl voor een luxe toestel met b.v. 10 buizen een 100 Watt lamp wordt gekozen. Voor een klein U-toestel 40 Watt. De werking van zo'n lamp berust er op dat bij een te hoge stroom de lamp opgloeit waardoor de weerstand toeneemt en de stroom wordt begrensd tot een veilige waarde. Dit opgloeien kost wat tijd, circa 1 seconde, maar voorkomt dat er extra schade ontstaat.

Wanneer er een normale stroom loopt, en het toestel dus normaal opstart, valt er relatief weinig spanning over de gloeilamp. Dat komt omdat de gloeidraad dan nog (net niet) opgloeit, en dus nog een lage weerstand heeft. Zouden we hier een normale voorschakelweerstand (of een kooldraadlamp) gaan gebruiken dan zal het radiotoestel te weinig stroom toegevoerd krijgen om nog te kunnen functioneren.

Helaas is geen van deze methodes "waterdicht". Er kunnen zich situaties voordoen waarbij onderdelen defect raken zonder dat er een te hoge stroom loopt via het netsnoer. Dit is b.v. het geval wanneer er een uitgangstrafo doorbrandt ten gevolge van een defecte condensator tussen de anode van de eindbuis en de nul van de voeding. En bij batterijtoestellen met serievoeding (zoals deze Vidor) kan b.v. de gloeidraad van een buis doorbranden omdat er 1 of meerdere elco's in het gloeidraadcircuit defect zijn.

--
http://www.hupse.eu/radio