Stappenrelais aansturen (Techniek Radio/TV)

door Piet Kralt , Rotterdam, 16.05.2014, 14:10 (3847 dagen geleden) @ Peter1952

Deze zogenaamde differentiërende schakeling werd heel veel toegepast en wordt nog steeds toegepast. De schakeling zal je ook in vrijwel alle leerboeken elektronica aantreffen.

In de tijd van de stappenrelais waren buizen duur, veel duurder dan relais. Die werden dus in de regel niet toegepast om (stappen)relais aan te sturen. Daar komt bij dat de stappenrelais die mij nog voor ogen staan, forse jongens waren die flink wat stroom nodig hadden om tot actie over te gaan. Met een gewoon ECC-tje zou dat vast niet gelukt zijn.

Waar het bij relais om gaat is de stroom door de spoel. Die moet groot genoeg zijn om voldoende kracht uit te oefenen. Daarnaast moet - zeker bij een stappenrelais - de stroom lang genoeg aanwezig zijn. Het opbouwen van het magnetisch veld in de spoel kost tijd en de reactie van het mechanisme kost nog meer tijd. We spreken dan in de orde van grote van ms. Nogal kort voor een mens maar lang ten opzichte van de ns waar in de moderne elektronica vaak mee gerekend wordt.

Met dit in het achterhoofd, kun je bedenken dat de grootte van de benodigde condensator afhangt van de zelfinductie van de spoel, zijn Ohmse weerstand en de tijd die het relais nodig heeft om een stap te zetten. Die gegevens zijn ooit wel bekend geweest maar of je nu nog een datasheet kan vinden is zeer de vraag

Blijft zelf experimenteren over. Als het met een C van 1000uF lukt, des te beter. Als je een veel grotere waarde nodig blijkt te hebben, wordt zo'n C lastig, groot en duur. Een oude truc is dan om een veel lichter relaistje tussen te schakelen. Die kan zelf veel minder stroom nodig hebben en kan daardoor met een kleinere condensator toe. Uiteraard moeten de relaiscontacten wel de stroom kunnen verdragen die het stappenrelais nodig heeft.

Tenslotte nog een ander punt. Als je de stappenschakelaars in serie zet, heb je ertussen geen condensator nodig. Als je de "9" van de vorige met de spoel van de volgende verbindt, zal die volgende schakelen als de "9" weer wegvalt. Energiezuinig is dat niet natuurlijk en ik durf niet met zekerheid te zeggen dat alle stappenrelais ertegen kunnen.

Pieter Kralt