Radiobell standard: U-buizen en toch voedingstrafo? (Techniek Radio/TV)

door Eleen , Deurne (BE), 17.01.2015, 21:52 (3601 dagen geleden) @ Maarten Bakker
Bewerkt door Eleen, 17.01.2015, 22:39

De Rimlock buizen hun geschiedenis begint bij de ontwikkeling in het diepste geheim bij Philips Eindhoven tijdens de tweede wereldoorlog, vermoedelijk 1942 aan de hand van een planning die al voor het uitbreken van de oorlog er in bestond, om de toen modernste buizen, de "21" lock-in serie nog te verkleinen. Aanvankelijk was het de bedoeling om specifiek buizen voor toepassing in TV te ontwikkelen. Mede door de omstandigheden werd hier van afgezien, maar om toch de niet geringe ontwikkelingskosten niet helemaal verloren te zien gaan, werd dus een serie buizen voor radio ontvangers ontwikkeld. Later volgden nog enkele buizen, speciaal voor TV.
Enkele type's zijn begin jaren 50 nog in noval versie heruitgebracht.

Hier onder enkele data

medio 1946 werden volgende buizen aan gekondigd:

ECH41 , EAF41 , EL41 , AZ41 en hun U type's UCH41 , UAF41 , UL41 en UY41

Midden 1947 kwamen daarbij de type's EF41 en EBC41 , respectievelijk UF41 en UBC41
Ook de type"s ECH42 en EAF42 / UCH42 en UAF42 werden uitgebracht. De ECH42 en haar U-evenknie had een hogere mengsteilheid (lees hogere gevoeligheid) en bij de EAF42 was het remrooster via een aparte pen naar buiten gebracht, wat de mogelijkheid bood om dit te gebruiken als "overloop-diode" in schakelingen voor vertraagde automatische volumeregeling.

Eind 1947 komen de EL42 en EZ41, speciaal voor autoradio's uit. Ook de EZ40 word uitgebracht. Uiteraard zijn hier geen "U" versies van.

Begin 1948 worden nog uitgebracht, de ECC40 en EF40 voor laagfrequent en een pentode met hoge steilheid, namelijk de EF42 / UF42 en een dubbeldiode met gescheiden kathodes', EB41 / UB41
Ook verschijnt voor het eerst op de europese markt een buis met zeven roosters, de enneode EQ40 / UQ40, beide laatste type's voor FM ontvangst.

Eind 1949 komen dan eindelijk de eerste type's op de markt, waarvoor in 1940 de ontwikkeling van de rimlock reeds was voorzien.

Speciaal voor toepassing in TV worden uitgebracht:

EC41 , EA40 , EB40 , EL43 , EL44 en EL46, enkel de EL44 en EL46 hebben een "U" broertje.

Enkele weetjes over deze laatste telgen in de rimlock serie

De EC41 die bedoeld is als oscilator triode tot 750 mHz heeft slechts vier pennen met telkens een "open plek" er tussen in

De EA40 is een bijzondere diode, voor gebruik als demper diode in lijn eindtrappen

De EB40 is de EB41, echter met beide diode's op één gezamelijke kathode.

De EL43 is een EL41 met extra afscherming tussen het stuurrooster en de anode. Dit type is enkel in Frankrijk uitgebracht. In het noval tijdperk zal het originele EL43 systeem als EL83 (en dan als 300mA serie PL83) verder bestaan.

De EL46 is het electrodesysteem uit de UL41, echter met een 6,3 volt gloeidraad en tevens betere mica"s tegen microfonie. Waarom de UL41 en niet de EL41? Dit heeft te maken met het feit dat beide 41'ers heel verschillende eindpenthode's zijn, namelijk hebben deze verschillende stuurroosters, waardoor de U variant bij maximaal 170 volt anode en schermroosterspanning een beduidend grotere stroom mag voeren dan de E versie die anode en schermroosterspanningen tot 250 volt toe laat.
Net als de EL43 leeft dit type als EL82 (en PL82) verder als noval uitvoering.

De EL44 is de EL46 met de anode aansluiting bovenaan, voor gebruik als lijneindbuis.

Type's die een identieke noval uitvoering hebben gekend:

EL41 als EL80 / EBC41 als EBC81 / ECH42 als ECH80 / EL42 als EL85
EC41 als EC81 en EQ40 als EQ80
Van deze type's zijn geen U versies bekend.

EF41 / UF41 komt wel in noval als EF89 / UF89

de EB41 is in weze bij haar uitbrengen reeds een kind van de amerikaanse 7 pens miniatuur buis 6AL5, die rond 1952 in europa als EB91 wordt gecomercializeerd. Later word het type EAA91.

En dan als laatste opflakkering, begin jaren 50:

De reeds hier in het topic genoemde EF43, evenals de ECH43
Begin jaren 50 begint de FM ontvangst, voornamelijk in Duitsland van de grond te komen, waarbij de radiofabrikanten naarstig op zoek gaan naar een zo eenvoudig (lees "goedkoop" mogelijke inbouw van FM ontvangst in hun toestellen. En die word gevonden in de toepassing van het superregenatief princiepe. Hiermee is het mogelijk om FM ontvangst te verwezenlijken met 2 buizen. De buis die als regenatieve trap dient, moet wel uiterst ongevoelig voor microfonie zijn. Valvo die onder licentie van Philips rimlockbuizen produceert, brengt hiervoor de type's ECH43 en EF43 uit, die in weze niet meer zijn dan uitgezochte exemplaren van de ECH42 en EF42, dit dus op betere specs kwa microfonie gevoeligheid.

De PICO serie bij Telefunken:
Waar Philips anno de jaren 1933, 1934 haar stempel drukte op het buizen gebeuren in Europa, eerst met de zijkontakthuls P5 en P8, deed Telefunken dat met de stalen buizen uit de "11" reeks. Dit was in Duitsland de meest toegepaste buizenreeks.
Toen op het einde van de tweede wereldbrand Duitsland terug moest worden opgebouwd, golden heel strikte beperkingen voor de duitse industrie. Daarnaast was er aan alles gebrek, zowel grondstoffen als productie machinerie. Bij Telefunken waren de fabrieken die de stalen radiobuizen produceerden nog redelijk uit de brand gekomen. Om aan de vraag naar buizen snel te kunnen voldoen werd de productie zo goed als mogelijk verder gezet tot begin jaren 50. Er werden aan het vooroorlogse gamma van de "11" serie een aantal nieuwe type's toe gevoegd, die werden genummerd in de "100" serie. Voorbeelden zijn de EF111 en EF112, beide penthode's in de stahlrohre - techniek. Begin 1950 plande Telefunken dan het uitbrengen van een serie PICO buizen in all glas uitvoering, in wzen volledig gelijk aan de rimlock serie van Philips. Om de stalen buizen niet onmiddelijk als verouderd te laten uitschijnen werden de nieuwe Pico types in de zelfde nummerserie voorzien, namelijk ECH113 , EF113 , EAF113 , EL111 en EZ113. Deze type's komen practisch overeen met de ECH42 , EF41 , EAF42 , EL41 en EZ40
Eigenlijk kwam Telefunken te laat met de Pico reeks, want de rimlock Philips type nummers werden dan al door verschillende duitse radiofabrikanten gebruikt. Ondermeer Blaupunkt heeft verschillende radiochassis waar stalen buizen en rimlock buizen in zijn gebruikt, zelfs combinatie's met noval zijn me bekend.
Er werden kleine voorserie's geproduceert voor de duitse radio industrie, die er echter geen gebruik van maakte, want nog het zelfde jaar verschenen de eerste buizen in noval techniek, die beduidend goedkoper was. Tot serie productie van de Pico serie is het dus nooit gekomen en de weinige pre serie exemplaren die heden nog bestaan zijn uiterst gegeerde collector's items onder de buizen verzamelaars.

Anders ging het met de ECL113 in de Pico reeks, die geen Philips evenknie heeft, en wel zijn weg vond bij de goedkopere radiotoestellen. Van dit type zijn door Telefunken zelfs tienduizenden stuks geproduceert met speciale opdruk, ondermeer voor de duiste spoorwegen en duitse politie.
Deze buis heeft ook een familielid als ECL81 (en PCL81) in de noval uitvoering.

Laat ik nog als afsluiten vermelden, dat de eerste noval buizenproductie's bij Philips gebeurden op de machine's van de rimlockbuizen en dus ook volgens de zelfde techniek en productie procede's