Zendstation Malabar (Algemeen)

door Ted Mooren , Amsterdam, 29.07.2015, 11:56 (3408 dagen geleden) @ Hans Steenman

Ter aanvulling op de terechte verwijzing door Hans Steenman

foto Ruben Oreel

Recensie uit BN-De Stem d.d. 08 december 2008

Hans Vles schreef het boek Hallo Bandoeng, als eerbetoon aan de radiopioniers die in het begin van de twintigste eeuw rechtstreekse gesprekken over grote afstand mogelijk maakten.

MIDDELBURG - Met internet en mobiele telefoon ligt de hele wereld tegenwoordig in een oogwenk binnen handbereik.
We kunnen tot in alle uithoeken met mensen communiceren en elkaar nog zien ook. Een eeuw geleden lag dat wel even anders. Een koloniale mogendheid als Nederland was voor het uitwisselen van informatie met de Oost en de West aangewezen op de boot - en later ook het vliegtuig - als postbesteller. Dat verbeterde begin 20ste eeuw al flink door de aanleg van kabels over land en zeebodem, maar rechtstreeks persoonlijk contact was onmogelijk.

Precies tachtig jaar geleden veranderde dat ingrijpend door succesvolle proefnemingen met telefoniegesprekken via de korte golf tussen Den Haag en Bandoeng. In januari 1929 opende koningin-moeder Emma deze telefoondienst officieel. Het moederland was voor de mensen in Nederlands-Indië een stuk dichterbij gekomen, althans via de ether. Over de mensen achter de totstandkoming van deze rechtstreekse uitwisseling van gesprekken, schreef Middelburger Hans Vles (1935) het boek Hallo Bandoeng, Nederlandse Radiopioniers 1900-1945.

Een eerbetoon aan deze vergeten mensen, noemt hij het. Met name aan de student Johan Numans, die als stagiair bij Philips in Eindhoven de grote gangmaker was achter de bouw van de korte golf-telefoniezender (PCJJ genaamd), waarmee Nederland wereldwijd voorop liep.

Vles vindt het een tekortkoming dat in ons land zo weinig aandacht wordt geschonken aan mensen met talenten, die door vindingen en het uitwerken van ideeën baanbrekende processen in gang zetten. Als verwoed radioamateur (vooral luisteren, niet zenden; op het dak van zijn huis staat een kleine schotelantenne, waarmee hij meer dan 3000 tv- en radiostations binnenhaalt) wil hij in elk geval de radiopioniers uit de vergetelheid halen. En hij kan Numans, die bij zijn moeder in pension lag en in 1944 bij oorlogshandelingen om het leven kwam, eren.

Het is, erkent Vles, deels een technisch getint boek. Daaraan is gezien het onderwerp, niet aan te ontkomen. Maar hij heeft ook veel plaats ingeruimd voor de levensverhalen van de mensen achter de techniek. Zijn beschrijving van de wijze waarop student Numans bij Philips binnenkwam, levert een aardige inkijk op in het reilen en zeilen bij dit bedrijf. Baas Anton zelf onderkende de kwaliteiten van de jongeman en gaf hem een kans zich waar te maken. Beiden werden overigens beloond met een koninklijke onderscheiding. Een beloning voor het feit dat koningin Wilhelmina en prinses Juliana zich voor het eerst direct tot hun onderdanen in Oost en West konden richten. De plechtige toespraken staan in het boek. Het was destijds wereldnieuws en bleef de mensen aanspreken. Het populaire lied Hallo Bandoeng van Willy Derby uit 1929 getuigde daarvan. In zijn boek besteedt Vles ook aandacht aan de bouw van radio Malabar in Indië (project van Cornelius de Groot), de radiodistributie en -omroep en de mensen daarachter. Zaterdag 13 december wordt het boek ten doop gehouden in de Drukkerij te Middelburg (11.00 uur).

Hallo Bandoeng, Nederlandse Radiopioniers 1900-1945. Door ir Hans Vles. Uitgave Walburg Pers, Zutphen. Prijs 22,50 euro.