Nederlands Forum over Oude Radio's

Onafhankelijk medium voor liefhebbers en verzamelaars van buizenradio's en gerelateerde zaken

Terug naar hoofdpagina

Lineair

Hallo allemaal,

Ik ben een beginner in de wereld van buizen radio's. En ik heb even een vraagje over de maximale temperatuur die een eindbuis kan hebben. En wat is een beetje een redelijke temperatuur?

Het zit namelijk zo, ik heb een Grundig 5040W uit 1950 met de eindbuis type EL12. En die wordt echt "gloeiend" ;-) heet. En het lijkt me lastig om aan een vervanger van deze EL12 te komen.

Met Vriendelijke groet,

Stefan

Reageer op dit bericht

1057 keer gelezen

Hallo Stefan,

Een precieze temperatuur in graden weet ik niet, maar eindbuizen en gelijkrichters kunnen erg heet worden.
Zeker de zwaardere eindbuizen als deze, houd jij na een half uurtje spelen niet meer met je blote handen vast. :FIR:

Groet,
Paul

--
[image]

Reageer op dit bericht

1020 keer gelezen

Hallo Paul,

Bedankt voor het snelle reageren op dit tijdstip. Mij is altijd geleerd dat Warmte = Verlies :CAP: . En mij lijkt dat hoe warmer de eindbuis, hoe sneller deze aftakelt.

Groeten,

Stefan

Reageer op dit bericht

937 keer gelezen

Hallo Stefan,

Bedankt voor het snelle reageren op dit tijdstip. Mij is altijd geleerd dat Warmte = Verlies . En mij lijkt dat hoe warmer de eindbuis, hoe sneller deze aftakelt.

Dit is waar buizentoestellen heel goed in zijn; energie in warmte omzetten. Het rendement van een buizentoestel is daardoor altijd beperkt.

Maar ja, wie lette daar vroeger op..... ;-)

Groet,
Paul

--
[image]

Reageer op dit bericht

937 keer gelezen

Stefan, ik zou haast willen zeggen; volg regelmatig dit radioforum. Via dit forum is het normaal gesproken niet moeilijk om aan buizen vanaf ca. 1930 te komen. De oudste zijn misschien wat duurder dan de 50-er jaren buisjes maar er is altijd nog een buisje voor je radio te vinden.
En hoe warm mag een eindbuis worden? In geen enkele service documentatie wordt een temperatuur genoemd. Een eindbuis (en een gelijkrichtbuis) kan behoorlijk heet worden.
Er van uit gaande dat de afvlak-elco's (meestal C1-C2 in het schema) in orde zijn
lijkt mij een temperatuur van 120 graden niet uitzonderlijk.

Reageer op dit bericht

976 keer gelezen

Hallo Hans,

Bedankt voor de info. De C-tjes in mijn radio waren nog oke. Heb ze gecontroleerd met mijn Hameg Compenten tester, en met een multimeter met condensator functie.

MVG,

Stefan

Reageer op dit bericht

915 keer gelezen

Hallo Stefan,

Bedankt voor de info. De C-tjes in mijn radio waren nog oke. Heb ze gecontroleerd met mijn Hameg Compenten tester, en met een multimeter met condensator functie.

Het controleren van een hoogspannings-elco met een multimeter is een leuke indicatie (doe ikzelf ook), maar geeft geen enkele indicatie hoe zo'n elco zich onder veel hogere spanningen gedraagd.

Groet,
Paul

--
[image]

Reageer op dit bericht

921 keer gelezen

Hallo Paul,

Dat snap ik, meten blijft altijd een indicatie. Het beste zou natuurlijk zijn deze afvlak-condensatoren te vervangen. Maar verder voldoen deze oude condensatoren nog, waarom zou je iets vervangen dat gewoon nog werkt?

MVG.

Stefan

Reageer op dit bericht

891 keer gelezen

Maar verder voldoen deze oude condensatoren nog, waarom zou je iets vervangen dat gewoon nog werkt?

Stefan, dat is mijn principe ook als je een oud radiootje weer wilt restaureren;
Laat alsjeblieft de componenten zitten die niet werkelijk aan vervanging toe zijn.
Dan blijft de oude radio tenminste zo veel mogelijk origineel (wat we zo graag willen met zo'n oud toestel)

Groeten, Hans

Reageer op dit bericht

868 keer gelezen

Hallo Stefan,
Als de elco’s niet zo best meer zijn zal dat voornamelijk brom opleveren, m.a.w. er staat dan een hoge wisselspanning over de elco’s.
Dit is op zich nog niet zo erg, maar een lekke koppel C en met name die van de eindbuis zorgt ervoor dat de buis veel meer stroom trekt, en daardoor dus ook veel heter zal worden dan normaal.
Bovendien wordt het een ware krachtproef voor de buis en hij zal dan ook niet zo lang meer te gaan hebben.
Juist in deze oude toestellen komt dit vaak voor.
Vandaar het advies om hier eens goed naar te kijken.
(lees meten, met name buis instellingen)
m.vr.gr.
Anton van den Oever

Reageer op dit bericht

891 keer gelezen

Let wel, dus de koppel C en eventueel aanwezige elco in de kathodeleiding! Waarom iemand opeens over voedingselco's begon snap ik ook niet zo goed.

Reageer op dit bericht

856 keer gelezen

Hallo Stefan,

Als die elco's correct blijven werken, vervang je ze natuurlijk niet.

Wat ik aan wilde geven is dat een capaciteitsmeting met een multimeter (met ± 9 volt) heel wat anders is dan de spanning waar ze op moeten werken.

Groet,
Paul

--
[image]

Reageer op dit bericht

828 keer gelezen

Hallo Paul,

Ik begrijp wat je bedoelde. Maar dat deze condensatoren het al meer dan 50 jaar volhouden, ik vindt het knap. Deze radio's zijn ook zo makkelijk door te meten, je kan overal bij. Apparaten van nu zijn al helemaal niet te repareren meer. Als er iets stuk is vervangen ze gewoon de hele print.Maarja dat wou ik nog even kwijt in de vroege uurtjes.

Mvg.

Stefan Redelijk

Reageer op dit bericht

816 keer gelezen

Hallo Stefan,

Ik heb hier radio's staan van bijna 70 jaar oud, waar nog altijd de originele eclo's in zitten en nog steeds correct spelen.

Dit zijn echter wel Philips radio's.... ;-) <geintje>

Hier moet je een beetje geluk mee hebben. Als een toestel heel lang "stil" heeft gestaan, kan het snel afgelopen zijn met die elco's.

Je kan het proberen om de elco's te regenereren, doch is succes niet verzekerd.

Groet,
Paul

--
[image]

Reageer op dit bericht

835 keer gelezen

hallo Paul,

Mooi zo'n philips. Volgens mij waren de standaarden van de componenten toen hoger. Ik heb ook een ERRES ook een leuke radio. Ik geloof dat ERRES ook later is overgenomen door philips.

Mvg.

Stefan

Reageer op dit bericht

837 keer gelezen

Ik geloof dat ERRES ook later is overgenomen door philips.

Klopt.

Groet,
Paul

--
[image]

Reageer op dit bericht

871 keer gelezen

Klopt ongeveer... Van der Heem, die erg veel produceerde voor Erres, is overgenomen door Philips. Erres zelf deed na die tijd nog steeds sporadisch zaken met anderen en is er in de jaren 90 gewoon mee gestopt. Of ze toen inmiddels zelf ook volledig eigendom waren van Philips is me niet helemaal duidelijk (via Radoma?). In elk geval heeft Philips het gat van de wegvallende merknaam gedicht met hun eigen Magnavox naam.

Reageer op dit bericht

814 keer gelezen

lijkt mij een temperatuur van 120 graden niet uitzonderlijk.

Voor een buis als de EL509 bijvoorbeeld staat zelfs een max limit van 300 graden in de datasheet... :-)

Reageer op dit bericht

873 keer gelezen

Hallo Peter,

Die buis kan dus een aardige temperatuur aan. Maar ik neem aan dat dit niet geld voor andere buizen. Maar mij is trouwens al uitgelegd dat de temperatuur niet echt een probleem is.

MVG.

Stefan

Reageer op dit bericht

842 keer gelezen

De "heetste" radiobuizen zijn de miniatuur 7-pens eindbuisjes, b.v. de 12 Watt EL90. Deze wordt maximaal 250 graden aan de glaswand. Een EL12 haalt dit niet, het plaatvermogen is wel 1,5 x zo hoog (18 Watt), maar het oppervlak van de glasballon is onevenredig veel groter. Daardoor is de koeling effectiever en zal de temperatuur ruim onder de 200 graden blijven.

--
http://www.hupse.eu/radio

Reageer op dit bericht

859 keer gelezen

Is de ELL80 ook niet zo'n buis die te warm wordt in gebruik vandaar later de variant met 2 x El95 ??

Achim

Reageer op dit bericht

842 keer gelezen

Is de ELL80 ook niet zo'n buis die te warm wordt in gebruik vandaar later de variant met 2 x El95 ??

Een ELL80 is qua formaat en vermogen zeer vergelijkbaar met een EL84, de temperatuur zal vrijwel gelijk zijn. De reden dat je soms 2x EL95 ziet (via een adapter) is omdat de ELL80 op een gegeven moment (midden jaren '70) niet meer werd gemaakt en dus niet meer nieuw kon worden geleverd.

De officiele vervanger was de ECLL800, de ombouwinstructie van Lorenz (ITT) uit 1975 staat hieronder:

[image]

1. draad van pen 1 losnemen en aan pen 9 vastsolderen
2. pen 1 met pen 7 doorverbinden

--
http://www.hupse.eu/radio

Reageer op dit bericht

823 keer gelezen

De uitwendige temperatuur van de buis is geen maat waarmee je kunt bepalen of de buis goed of slecht functioneert.
Wel van belang zijn de opgenomen stromen en de aangelegde spanningen. De warmte wordt vooral opgewekt in de anode van de buis, de anodedissipatie. Die kan je uitrekenen: Ia x Ua.

In de datasheet van de buis (datasheet EL12) kan je uit de grafieken de toegestane waarden aflezen. De in de grafieken aangegeven waarden mogen niet worden overschreden.

Dus meet de aangelegde anodespanning, de opgenomen anode- en schermroosterstroom, vergelijk die met de datasheet en je weet of de buisinstellingen zich aan de veilige kant bevinden.

Eén van de meest voorkomende oorzaken dat een eindbuis te veel stroom trekt is een defecte (elektrisch lekke) koppelcondensator. Deze koppelcondensator zit tussen de anode van de laagfrequentvoorversterker en het stuurrooster van de eindbuis.

Meer informatie over dit probleem en andere problemen kan je nalezen in "Tips en Trucs". Zie het hoofdmenu van het forum.

Reageer op dit bericht

884 keer gelezen

Hallo Ed,

Bedankt voor de info, ik zocht eigenlijk meer een algemene waarde die ik aan kan houden.

MVG,

Stefan

Reageer op dit bericht

854 keer gelezen

Bedankt voor de info, ik zocht eigenlijk meer een algemene waarde die ik aan kan houden.

De opgenomen stroom x de aangelegde spanning IS de enige algemene waarde.
Elke techniek heeft zijn eigen criteria. Bij het bakken van brood zijn dat de oventemperatuur en de tijd, bij autotechniek o.a. benzineverbruik en uitstoot van schadelijke gassen. In de elektronica zijn dat spanning en stroom.

Reageer op dit bericht

851 keer gelezen

Hallo Ed,

Dat snap ik wel, ik vroeg me alleen af of de warmte ook een grote invloed heeft op het goed functioneren van de buis. Als de buis bijvoorbeeld een tijdje meer stroom trekt(die wel binnen grenzen blijft), door bijvoorbeeld een doorgeslagen condensator heeft dit dan ook invloed?

Mvg,

Stefan Redelijk

Reageer op dit bericht

816 keer gelezen

Hallo Stefan,

Wat Ed al aangaf, moeten spanningen en stromen binnen de limieten van een buis blijven.

Wat Anton an aangaf, is het van belang om met name de koppel-C op "lekken" te controleren.

Als de koppel- en ontkoppel-C's en de roosterlekweerstand(-en) in orde zijn en daarbij de spanningen en
stromen binnen de spec's zitten, lijkt mij dat er weinig redenen tot zorgen omtrent temperatuur van zo'n buis zijn.

Die spanningen en stromen zijn doorgaans ook in het schema van het toestel terug te vinden.

Groet,
Paul

--
[image]

Reageer op dit bericht

835 keer gelezen

hallo Paul,

Dat is goed om te weten. Dus als de spanning en stroom gewoon goed zijn, hoef ik verder niet op de warmte ontwikkeling te letten. De radio speelt trouwens prima hoor. Maarja als je een beginner bent, ga je je veel dingen afvragen.

Mvg.

Stefan

Reageer op dit bericht

808 keer gelezen

Dat snap ik wel, ik vroeg me alleen af of de warmte ook een grote invloed heeft op het goed functioneren van de buis. Als de buis bijvoorbeeld een tijdje meer stroom trekt(die wel binnen grenzen blijft), door bijvoorbeeld een doorgeslagen condensator heeft dit dan ook invloed?

Als de koppelcondensator is doorgeslagen zal de opgenomen anodestroom vrijwel nooit binnen de grenzen van het aanvaardbare zijn. Het stuurrooster moet - ten opzichte van de kathode - een negatieve spanning hebben. Als de spanning positief wordt neemt de anodestroom onacceptabel toe. Ook weer af te leiden uit de datasheet.

Overmatige warmte is vanzelfsprekend nooit goed. Je kunt alleen uit de temperatuur van de glasballon niet opmaken of de temperatuur onder of boven de grens zit. Die informatie wordt meestal door de fabrikant niet opgegeven.

Een buis, met name de buizen die een groot vermogen moeten dissiperen, moet natuurlijk zijn warmte kwijt kunnen. Bij lage dissipatiewaarden, zoals in radio's, volstaat de natuurlijke luchtstroom, maar bij grote vermogens van bijvoorbeeld zendbuizen wordt een koellichaam om de buis aangebracht net als de zwart geverfde ribbels bij transistoreindtrappen. Is het vermogen nog hoger, dan gaat men over op waterkoeling.

Reageer op dit bericht

862 keer gelezen

Hallo Ed,

Goed om te weten. Ik hoor trouwens voor het eerst over elektronen buizen met waterkoeling. Bedankt voor de info!

Mvg

Stefan

Reageer op dit bericht

845 keer gelezen

Hallo Ed,

Goed om te weten. Ik hoor trouwens voor het eerst over elektronen buizen met waterkoeling. Bedankt voor de info!

Ik heb hier een eindtrapje liggen met twee keramische buisjes (2C39) en oliekoeling.
De olie kan heter worden dan 100 graden, en heb je weer meer speling.

Reageer op dit bericht

840 keer gelezen

Dat snap ik wel, ik vroeg me alleen af of de warmte ook een grote invloed heeft op het goed functioneren van de buis. Als de buis bijvoorbeeld een tijdje meer stroom trekt(die wel binnen grenzen blijft), door bijvoorbeeld een doorgeslagen condensator heeft dit dan ook invloed?

Als de koppelcondensator is doorgeslagen zal de opgenomen anodestroom vrijwel nooit binnen de grenzen van het aanvaardbare zijn. Het stuurrooster moet - ten opzichte van de kathode - een negatieve spanning hebben. Als de spanning positief wordt neemt de anodestroom onacceptabel toe. Ook weer af te leiden uit de datasheet.

Ook zal het geluid niet meer aan te horen zijn (vervorming) als die koppel-C doorgeslagen/lek is. Dit geldt ook voor de ontkoppeling (indien van toepassing).

--
[image]

Reageer op dit bericht

800 keer gelezen

Hallo,

Dat is niet aan de orde, want hij speelt nog perfect. :OK:

MVG,

Stefan

Reageer op dit bericht

796 keer gelezen

Hallo Stefan,

Onderstaand de spanningen en stromen voor de EM12 in de Grundig 5040W.
[image]

Deze radio stamt overigens uit 1953/54. ;-)

Groet,
Paul

--
[image]

Reageer op dit bericht

842 keer gelezen

Hallo Paul,

Nog steeds oud :-D ...voor iemand van 21. Maar inderdaad al deze info staat vermeld in het schema. Deze heb ik al kunnen bemachtigen.

Reageer op dit bericht

841 keer gelezen

Toch is het van belang om bij oude radio's de kwaliteit van de koppelcondensator en, zoals Paul terecht opmerkte, de ontkoppelelco van de kathode van de eindbuis te controleren.
Vaak staan in het schema van de radio de spanningen op de verschillende elektroden van de buis aangegeven.
Een snelle check van de koppelcondensator is het meten van de gelijkspanning op het stuurrooster van de eindbuis. Deze mag ten opzichte van de kathode nooit positief zijn.
Nog beter is het om de koppelcondensator aan de kant van het stuurrooster van de eindbuis los te nemen en een gelijksstroommeter tussen de condensator en het chassis te houden. Na het opladen van de condensator moet de gemeten stroom 0 mA zijn.
De kathodespanning meet je ten opzichte van het chassis. Deze spanning moet met een tolerantie van maximaal 20% gelijk zijn aan de opgave in het schema.

Reageer op dit bericht

848 keer gelezen

Hallo Ed,

Ik heb dit een maand geleden allemaal gecontroleerd. De condensatoren bleken allemaal in goed conditie te zijn. Er waren wel een paar vervangen, waarschijnlijk door de vorige eigenaar.Is er trouwens een soort interval dat je de radio even moet aanzetten? Want ik heb drie van die radio's en ik heb het druk met mijn studie, dus ik heb niet altijd tijd. Maar ik wil wel mijn radio's in goede conditie houden.

Mvg,

Stefan

Reageer op dit bericht

869 keer gelezen

Ik heb dit een maand geleden allemaal gecontroleerd. De condensatoren bleken allemaal in goed conditie te zijn. Er waren wel een paar vervangen, waarschijnlijk door de vorige eigenaar.Is er trouwens een soort interval dat je de radio even moet aanzetten? Want ik heb drie van die radio's en ik heb het druk met mijn studie, dus ik heb niet altijd tijd. Maar ik wil wel mijn radio's in goede conditie houden.

Alleen de elektrolytische condensatoren (elco's) degenereren als ze niet af en toe aan het werk worden gezet. Na enkele maanden van rust moet elke elco - ook nagelnieuwe uit de winkel - opnieuw worden geformeerd. Het oxidelaagje binnen in de elco, dat de scheiding vormt tussen de plus en de min, wordt door het formeren opnieuw opgebouwd.
Formeren doe je door de spanning op de elco langzaam op te voeren tot aan de werkspanning. Tussentijds houd je de stroom door de elco in de gaten met een DC (milli)ampèremeter. Als leidraad kan je aanhouden dat de stroom door de elco nooit hoger mag zijn dan 10 à 20 mA, dan kan er niets mis gaan. De elco is in orde als bij de bedrijfsspanning de stroom is gedaald tot minder dan 2 mA.
Heb je dit eenmaal vastgesteld dan is voldoende om de radio 1 maal per maand een half uur te laten spelen.

De papier- of rolcondensatoren is een ander verhaal. Er zijn een aantal merken en types die berucht zijn om hun slechte eigenschappen.
- Philips: de teercondensatoren.
- ERO: de met papier omwikkelde en in was gedoopte condensatoren.
- Hunts: zie ERO
- Wima: de glanzend donkerbruine bonbonnetjes.
Deze condensatoren zijn vaak zo onbetrouwbaar dat ze eigenlijk direct vervangen moeten worden als je de radio regelmatig wilt gebruiken. Om de originaliteit van zo'n radio geen geweld aan te doen worden door verzamelaars alleen de hoogstnoodzakelijke vervangen en dan vaak gecamoufleerd in de vorm van de originele condensator.

Verder zijn er geen maatregelen die je zou kunnen nemen om je radio in conditie te houden.

Nog wel een advies: laat nooit een oude radio onbewaakt aanstaan! Het is en blijft oude apparatuur die het plotseling kan begeven. Hoe sneller je er bij bent om het apparaat uit te schakelen als het fout gaat, des te geringer zal de schade zijn.

Reageer op dit bericht

795 keer gelezen

[image]

Valt wel mee de EL12 ligt hier nog nieuw

Achim

Reageer op dit bericht

882 keer gelezen

Hallo Achim,

Hoeveel moet zo'n EL12 kosten?

MVG,

Stefan

Reageer op dit bericht

823 keer gelezen

Hallo Stefan,

Voor een nieuw exemplaar moet je op € 24,-- rekenen. Een gebruikt/getest exemplaar kost ongeveer de helft.

Groet,
Paul

NB
Ik heb deze buis niet.

--
[image]

Reageer op dit bericht

776 keer gelezen

Hallo Paul,

Bedankt voor de info.

MVG.

Stefan

Reageer op dit bericht

767 keer gelezen

Hallo allemaal,

Ik ben een beginner in de wereld van buizen radio's. En ik heb even een vraagje over de maximale temperatuur die een eindbuis kan hebben. En wat is een beetje een redelijke temperatuur?

Het zit namelijk zo, ik heb een Grundig 5040W uit 1950 met de eindbuis type EL12. En die wordt echt "gloeiend" heet. En het lijkt me lastig om aan een vervanger van deze EL12 te komen.

Met Vriendelijke groet,

Stefan

Je kunt wel uitrekenen, hoeveel vermogen dat er verstookt wordt.
Bij een anodespanning van 350 volt en een anodestroom van 50mA, wordt er volgens de formule ExI =P , 350x 0,05=17,5 watt opgestookt. De buizen zijn een stukje kleiner als een normale gloeilamp en worden dus heter. Je zou het een beetje kunnen vergelijken met een kogel gloeilamp van 25 watt, die houdt je ook niet meer vast als die een tijdje brandt.

Henk Roovers

Reageer op dit bericht

851 keer gelezen

[image]

Hier ligt de Grundig 5040W op de test bank, na een grote schoonmaak. Warm te draaien. Met links de EL12 eindbuis.

MVG.

Stefan

Reageer op dit bericht

823 keer gelezen

RSS Feed van deze thread

Terug naar hoofdpagina

powered by my little forum