Is er nog hoop voor deze bejaarde BX281U ? (Algemeen)

door Marc Van De Voorde , Lievegem België, 20.10.2008, 16:42 (5879 dagen geleden) @ Hans Op den Camp

Hans hier is alvast de tekst
Zal morgen zien voor de foto's
Marc

GERED VAN DE BRANDSTAPEL !

Waarom een radiotoestel volgens de regels der kunst restaureren, als het moeilijk ook kan ?

Zoals vele medehobbyisten onder ons reeds ervaren hebben, kreeg ik de vraag van een kennis te horen, dat hij een oud radiotoestel staan had welke ik gratis kon afhalen. Het toestel had jaren op een hooizolder gestaan, maar meer info kon de persoon in kwestie niet geven.
Enkele dagen later, zoals afgesproken ging ik het ophalen. Ik diende het toestel bij de vergane bodemplaat op te tillen daar ik anders enkel het resterende van het radiokast in de hand had.
Eens thuisgekomen en na een vluchtige inspectie bleek het om een HMV, type: 1103 te gaan.

Foto1 Origineel typeplaatje achteraan op de houten kast

Het besluit was vlug genomen “ ALLE BRUIKBARE ONDERDELEN ER UIT EN OPKUISEN VOOR RESERVE ONDERDELEN “ de rest zoals het tegenwoordig hoort: recycleren !
De buizen type’s : 6SA7 – 6SK7 – 6SQ7 – 6V6 – 5Z3 en EM34 werden uitgetest op de Neuberger RPM 370 en bevonden zich nog in goede staat.
De voedingstransfo en smoorspoel werden losgeschroefd, en de draden onderaan in het chassis losgeknipt daarna doorgemeten, OK bevonden en opgekuist.
Luidspreker met bijhorende uitgangstransfo ondergingen dezelfde bewerkingen, waren OK en werden eveneens opgekuist!
Binnenin het chassis vond ik nog twee mooie lange afgeschermde draden welke ik er uit knipte (konden ooit wel eens van pas komen.). Verder knipte ik het HF omschakelblok los want wie weet het kon eveneens ook ooit nog eens van pas komen.
De rest werd zoals ik reeds schreef, afgeschreven: het metalen chassis met de volledig intacte glazen afstemschaal werd in de schrootbak gesmeten! De houten bodem van de radiokast was door houtworm dermate aangetast dat deze reeds volledig los van de kast was, dus met een kleine inspanning van mijn voet, werd de rest van de kast in twee zijstukken een bovenplaat en front herleidt. Deze belanden tenslotte bij het brandhout, dit voor de komende winter in de houtkachel!

Foto 2. Front, bovenplaat en de twee zijstukken. Brandhout voor de komende winter ?
Bemerk bovenste stuk: links en rechts zijn de twee bruine stukken welke elk door een
kwart ronding deel uitmaken van het linkse en het rechtse zijstuk.
Het front bestaat enkel uit het gele massieve hout.

Foto 3. Vermolmde bodemplaat, vol met houtworm!

Foto 4. Gesloopt chassis.

Later, op een zaterdag besloot ik zoals ik regelmatig doe, de gerecycleerde rommel naar het containerpark af te voeren…………
Tussen het metaal lag nog steeds het verroeste chassis met de nog, wonder boven wonder de intacte glazen afstemschaal! Eens afwassen en deze was van geen nieuwe te onderscheiden!
En toen kreeg ik wroeging! Waneer ga ik al die reserve onderdelen van dit toestel ooit eens gebruiken? WAAROM DIT TOESTEL NIET ONMIDDELLIJK HERSTELD ???
Mijn radiovirus maakte mij duidelijk dat ik verkeerd bezig was, en ja wat moest gebeuren gebeurde. De schrootbak werd handmatig stuk voor stuk tot op de bodem leeggemaakt en alle stukjes draad, boutjes en moeren, kortom alles wat van dit toestel gesloopt was en in de schrootbak terecht kwam werd er zorgvuldig terug uitgevist en opzij gehouden.
Volgende stap was alle onderdelen voorlopig terug op het chassis plaatsen en alle stukken van de bedrading al puzzelend met kleefband terug aan elkaar te kleven, teneinde de oorspronkelijke bedrading terug te vinden. In eerste instantie wilde ik namelijk een principeschema van dit toestel tekenen. Wat mij met heel veel geduld dan ook nog lukte.

Foto 5. Principeschema

Foto 6. Blokschema met HF blok en golflengte schakelaar

Nu kon ik een aanvang nemen met restauratie. Daar het chassis zeer ernstig door roest was aangetast, diende ik alle componenten van het chassis te verwijderen voor dit degelijk te behandelen. Om nu de oorspronkelijke bedrading zoveel mogelijk te behouden bij de latere her -bedrading, boorde ik van elke buishouder de holnietjes los. En na het doorknippen van de MF aansluitingen kon ik de ganse bedrading er zo volledig in een keer uitnemen!

Foto 7. Losgemaakte bedrading met bijhorende buisvoeten.

De volgende stap was het ontroesten van het kale chassis en herbehandelen tegen het roest. Voor het roest te verwijderen gebruikte ik de grote middelen: zandstraaltoestel onder persdruk geplaatst en stralen met glaskorrel 08 mm. Dit stralen is in een mum van tijd gedaan, er is meer werk om alles uit te halen, op te starten en het chassis vast te maken, want met 8 Bar perslucht vlieg het chassis zonder vastmaken gewoon de lucht in!
Vervolgens werd het chassis herspoten met zinkverf, waardoor de roestduivel er geen vat meer op heeft!

Foto 8. Gezandstraald en met zinkverf behandeld chassis (let op de lichtgrijze vlekken, daar was het chassis reeds enkel tienden mm diep doorgeroest)!
Ook alle andere metalen delen welke roestgevoelig waren werden op deze manier behandeld.

Nu volgde de hermontage van alle onderdelen en componenten. De buisvoeten werden incluis met de oude bedrading terug vastgezet. Vervolgens werden alle weerstanden en condensatoren langs een kant losgemaakt, doorgemeten en wat nodig onder werkspanning gezet.
Ieder component dat lekte, of buiten tolerantie was werd verwijderd en vervangen.
De tweedelige CV werd volgens mijn drastisch kuissysteem onder handen genomen. T.t.z.
deze wordt volledig gedemonteerd en gaat daarna in een bad met sanitaire ontstopper. Feitelijk is dit een paardenmiddel dat meestal lukt, maar houd wel het risico in dat de pertinax isolatieplaatjes tussen de vaste platen en het frame er soms niet tegen kunnen en dat deze gaan geleiden. In dat geval (wat ik in het verleden reeds heb meegemaakt) zit er dan niks anders op dan nieuwe te construeren. Gelukkig was er bij deze CV reeds gebruik gemaakt van Steatit of iets dergelijks, welke bestand is tegen het ontstopper zuur.
Als laatste werd dan de afstem schaalhouder met de glazen afstemschaal teruggeplaatst, de luidspreker en antenne aangesloten + een voorlopig netsnoer aangebracht.
Het radiochassis werd onder spanning gezet werkte onmiddellijk op alle golflengten.
Nu bleef er enkel nog het afregelen van het toestel over, wat eveneens geen noemenswaardige problemen gaf.

Foto 9. Gerestaureerd radiochassis.

Nu diende ik enkel nog het chassis onder te brengen in de oorspronkelijke radiokast…………
Maar dit was andere kaas! Deze lag in vijf gebroken stukken (zie foto 2 en 3) te wachten op restauratie. En het ging om geen rechthoekige kast, links en rechts waren de verticale hoeken van een mooie ronding voorzien en uitgevoerd in fineerhout! Gelukkig heb ik reeds voor hetere vuren gestaan en diende ik er dus gewoon maar aan te beginnen.
Eerst maakte ik aan de hand van de vermolmde bodemplaat een identieke nieuwe uit een multiplexplaat van 10 mm dik. Met de paneelzaag, bovenfrees en boormachine bracht ik dit tot een goed einde.
Nu maar eerst het voorfront waar de twee kwart rondingen van de zijstukken nog aan vastzaten losgemaakt. Eerst werden deze twee doorgebroken delen ontdaan van alle vernis, want er diende uiteindelijk een nieuwe fineerlaag bovenop de oorspronkelijke aangebracht te worden. Dit was de enige mogelijkheid om deze twee zijstukken, terug in hun originele staat te verbinden. Van het bovenstuk werd eveneens alle vernis verwijderd, ook hier diende later een nieuwe fineerlaag aangebracht.
Vervolgens werden alle delen samengebracht en met witte houtlijm vastgelijmd.
Na het drogen moest ik nu alle ontbrekende stukken (vooral rond de rondingen) opvullen met kneedbaar hout en alles egaal rond en vlak te schuren. Ik kan jullie verzekeren dat zo’n kast met je voet kapot stampen veel vlugger gaat dan achteraf alles terug bijeen te brengen!
Eens alle oneffenheden weggewerkt, kon ik overgaan tot het aanbrengen van een nieuwe fineerlaag.

Foto10 en 11. Aanbrengen nieuwe fineer

Eens het fineerwerk achter de rug, werd de kast volledig geschuurd en voorzien van het in het oorspronkelijke geel herspoten massieve voorfront.
Gans de kast werd nu voorzien van een drietal lagen vernis, en na drogen kon het chassis eindelijk terug gemonteerd worden

Foto 12. Afgewerkt toestel

Foto 13. De HMV terug in werking

De klus is nu bijna geheel geklaard, er rest mij nu nog enkel een originele knop te vinden met de tekst “Volume” en een achterwand te vinden.
De originele volumeknop kon ik enkele weken later aankopen via Germain De Bruyker magazijnier van het Olens Radiomuseum.
Geen achterwand te vinden, dus terug zelf aan de slag.
De constructie ervan heeft ook nog een beetje tijd in beslag genomen. Vooral het perforeren van de verluchting , deze gaatjes één voor één, keurig rij per rij handmatig frezen is verre van gemakkelijk.

Nabeschouwing: Vooraleer ik ooit nog een radiotoestel denk te slopen, zal ik dit éérst een maand lang op een plaats opstellen waar ik dagelijks langskom en mij telkens de vraag stellen
SLOPEN ? NIET SLOPEN ?

Marc Van De Voorde