Condensatoren en hun toepassingen (Techniek Radio/TV)

door Maarten Bakker , Haarlem / Delft, 14.03.2016, 21:06 (3179 dagen geleden) @ John Hupse †
Bewerkt door Maarten Bakker, 14.03.2016, 21:28

Dat een condensator met hogere max. werkspanning een lagere max. rimpelstroom aankan, is als waarschuwing prima maar helaas geen wet van Meden en Perzen. Bij toegelaten rimpelstroom zijn de samenstelling van het electrolyt, de manier van etsen en de diverse interne en externe fysieke afmetingen belangrijkere factoren dan de werkspanning an sich, en dat kan twee kanten op werken. Zie bijvoorbeeld bij de Panasonic EE reeks (willekeurig voorbeeld, opzich bruikbaar voor radio's maar eigenlijk voor hogere rimpelfrequenties geoptimaliseerd) dat de toegelaten rimpel ook best op kan lopen met de werkspanning maar dan opeens een sprong terug maakt als je nog een spanning hoger gaat. De beste manier om hier in een specifiek geval achter te komen is in het datablad te kijken.

De werkspanning is inderdaad ook iets waar wel fabeltjes over rondgaan. Dat was bij moderne apparaten ook zo; "zet er maar iets met een hogere spaninng in, dan gaat het langer mee". Vaak was dat inderdaad onzin. In principe hoeft de werkspanning van een vervangende elco niet hoger te zijn, zolang de gelijkgerichte spanning in de praktijk een redelijk stuk, zeg 10 a 20% onder de maximale werkspanning van de elco blijft (vuistregel voor maximale levensduur). Zat er bijvoorbeeld een 300V elco in een 260V voedingslijn dan kun je met een nieuwe 300V elco prima uit de voeten, maar het kan best dat de dichtstbijzijnde standaardwaarde 350V is, en er is geen principiële reden om die niet te gebruiken. Zoals onder punt 1 vermeld wel de toegelaten rimpelstroom controleren (met in gedachten houdend dat de gemiddelde bekerelco vaak ergens tussen 250mA en 500mA aan kon. Soms staat het er op, soms in het datablad en andere keren kies je een vervanger die gewoon een zo hoog mogelijke rimpel aan kan - let op dat die bij 50Hz of 100Hz gespecificeerd moet zijn of dat je een omrekenfactor moet gebruiken die in het datablad staat).

Er is nog wel een beetje 'tricky' uitzondering. Als de toepassing een hoge spanningspiek bij het aanzetten kent (dus bijvoorbeeld bij een direct verhitte gelijkrichter terwijl de rest van het toestel nog geen stroom trekt tijdens het opwarmen) dan kan het zijn dat er origineel een elco is gebruikt waar nadrukkelijk een piekspanning en een werkspanning staan vermeld. Het is dan niet onverstandig om een vervangende elco met een werkspanning ter hoogte van de oorspronkelijke piekspanning uit te zoeken.