BX433A `dood` nu ook fluittoon (Techniek Radio/TV)

door Ed van der Weele † , Zeist, 29.10.2008, 01:58 (5670 dagen geleden) @ Lee
Bewerkt door Ed van der Weele †, 29.10.2008, 02:23

Lee,

Om mee te beginnen kan je controleren of de oscillatoren werken en of ze op de juiste frequentie staan.
Voor die controle zijn geen meetinstrumenten benodigd, alleen een andere radio.

Nadat gecontroleerd is of de oscillatoren correct functioneren kan je verder gaan zoeken naar andere defecten.

Voor het goede begrip even het geheugen opfrissen.

In het blokschema zie je vereenvoudigd de opbouw van een superheterodyne-radio getekend. Superheterodyne wordt afgekort tot superhet, en nog korter tot super.
Tot dit type ontvanger behoren alle gangbare huiskamerradio's van na de Tweede Wereldoorlog.

Als voorbeeld beschrijf ik in de rekenvoorbeelden de middengolfontvanger, de andere banden komen daarna.
Het werkt als volgt:

De mengtrap
De antenne ontvangt op heel veel verschillende frequenties allerlei zenders. Met de antenne-afstemkring (in jouw radio zit die op de ferrietantenne) wordt een voorselectie gemaakt, zodat een beperkt aantal zenders in de middengolf aan het heptode-deel van de mengbuis (ECH81) worden doorgegeven.

De oscillator, het triode-deel van de mengbuis (ECH81), wekt een hoogfrequentsignaal op dat eveneens naar het heptode-deel van de mengbuis (ECH81) wordt doorgegeven.

In het heptode-deel van de mengbuis (ECH81) worden de antennefrequentieS en de oscillatorfrequentie met elkaar gemengd. Hierdoor ontstaan som- en verschilfrequenties van al deze signalen.

De middenfrequentversterker
De middenfrequentversterker, bestaande uit het bandfilter S28/S29, de middenfrequentbuuis EBF80 en het bandfilter S32/S33, is met de bandfilters ingesteld op een vaste frequentie van 452 kiloHertz.

Van alle som- en verschilfrequenties die ontstaan aan de anode van het heptode-deel van de mengbuis (ECH81) wordt - door de afgestemde bandfilters - alleen de frequentie van 452 kHz door de MF-versterker aan de detector doorgegeven.
De detector (voor KG, MG en LG één van de diodes van de EBF80) verwijdert de hoogfrequentdraaggolf en geeft alleen de modulatie door aan de laagfrequentvoorversterker, in dit geval de EABC80, die het vervolgens weer doorgeeft aan de eindbuis EL84.

Met deze wetenschap kunnen we het volgende rekenvoorbeeld maken:
We willen luisteren naar Radio 5 op 747 kHz. Dat signaal wordt door de antenne opgevangen.
Omdat de middenfrequentversterker alleen een signaal van 452 kHz doorlaat, kunnen we uitrekenen wat de oscillatorfrequentie moet zijn.
Oscillatorfrequentie - 747 kHz = 452 kHz. De oscillatorfrequentie is dus 747 + 452 = 1199 kHz.
Je ziet ook dat alleen de verschilfrequentie bruikbaar is; de somfrequentie ligt veel te hoog en wordt niet doorgegeven naar de middenfrequentversterker.

(Om praktische redenen is de oscillatorfrequentie altijd hoger dan de ontvangstfrequentie)

Omdat de oscillator een microscopisch klein zendertje is kunnen we dat zendertje met een andere radio ook weer ontvangen. Door een tweede radio direct naast de defecte radio te zetten en af te stemmen op 1199 kHz moeten we op de tweede radio een draaggolf ontvangen. Door aan de afstemknop van de BX433a te draaien kunnen we controleren of het inderdaad de oscillator van de BX433a is die door de tweede radio wordt ontvangen.

Voor de korte- en langegolf zijn de berekeningen gelijk.
De BX433a afgestemd op 49 meter (6,12 MHz) geeft een oscillatorfrequentie van 6,122 + 0,452 = 6,574 MHz (= 45,6 meter)
De BX433a afgestemd op 198 kHz (BBC 1500 meter) geeft een oscillatorfrequentie van 198 + 452 = 650 kHz (461 meter)

Bij de FM-band is het principe gelijk, alleen de middenfrequentie is hier 10,7 MHz.
De BX433a afgestemd op 90 MHz geeft een oscillatorfrequentie van 90 + 10,7 = 100,7 MHz.

Tenslotte nog even de omrekening van frequentie naar golflengte, omdat zonder die omrekening de afstemming van radio's met een schaal in meters onmogelijk is:

300 : frequentie in MegaHertz = golflengte in meters
Waarbij 1 MHz = 1000 kHz
En omgekeerd: 300 : golflengte in meters = frequentie in MHz.

Die "300" is de snelheid van het licht en dus ook radiogolven in 1000km/sec