De Bal en Idzerdalampen (Algemeen)
door Herm Willems 
, Maastricht, 23.04.2016, 18:10 (3138 dagen geleden)
Morgen gaat het toch regenen...
Bijzonder interessant radioprogramma over de perikelen rond de eerste radiolampen in Nederland. De zonen van resp. Leonard Bal en Henricus Idzerda komen aan het woord.
De Bal en Idzerdalampen
door PA2JAN , Noordoostpolder, 24.04.2016, 15:18 (3137 dagen geleden) @ Herm Willems
Als je geen geduld hebt om het online af te luisteren, heb ik hier een MP3 bestand van de uitzending:
https://www.wetransfer.com/downloads/0e6db479dbec82075bca69041d40056b20160424170811/788...
De file wordt op 1 mei door WeTransfer weggegooid.
vriendelijke groet,
Jan
Hartelijk dank Jan!
door Herm Willems , Maastricht, 24.04.2016, 16:23 (3137 dagen geleden) @ PA2JAN
Geen tekst
De Bal en Idzerdalampen
door Arjan Havelaar , 26.04.2016, 19:22 (3135 dagen geleden) @ Herm Willems
Zeer interessant om dit stuk geschiedenis te horen!
Dank voor het delen!
Met vriendelijke groet,
Arjan
De Bal en Idzerdalampen
door Herm Willems , Maastricht, 27.04.2016, 04:35 (3134 dagen geleden) @ Arjan Havelaar
Graag gedaan Arjan. Pieter Bakker en Peter den Boer hebben zeer uitgebreid onderzoek naar de geschiedenis van deze lampen gedaan. Ze hebben hier meerdere malen over gepubliceerd in het RHT. Veel leesgenoegen gewenst!
De Bal en Idzerdalampen
door Ouwe Schipper , Sassenheim, 27.04.2016, 05:20 (3134 dagen geleden) @ Herm Willems
Bewerkt door Ouwe Schipper, 27.04.2016, 05:41
Loyaliteit aan je Vader is een groot goed.....
Maar trioden waren tien jaar eerder al uitgevonden (Lee de Forest e.a.)
En terugkoppeling is geen uitvinding van één persoon of één moment
En de triode met twee E14 fittings van Philips IDZ is van een veel te klein vermogen om radio ontvangst "door de zaal te laten schallen"
En om zo'n radiolamp ná te maken hoef je 'm niet te "lenen"
Met alle respect, maar dergelijke "bedrijfsspionage" bestond al eeuwen eerder
En tijdens de periode van het luisterverbod leverde Idzerda uitsluitend aan de overheid
Er zitten dus nogal gaten in 't verhaal van meneer Bal jr.
en de kleinzoon heeft 't over "ongedempte signalen" en vonkzender;
maar vonkzenders geven nu juist gedempte signalen.
Met een gewone kristal- ontvanger kun je geen ongedempte telegrafie horen
Nico
--
een kinderhand
is ook weer gauw leeg
De Bal en Idzerdalampen
door Maurice 
, Dordrecht, 27.04.2016, 05:45 (3134 dagen geleden) @ Ouwe Schipper
Enige wat wel heel treurig is is die vent van Philips.
Als je zo lang betaald de geschiedenis bedrijf beschrijft en je
stottert zo enorm over dit onderwerp.
Uit heel zijn gedrag blijkt dat meneer donders goed weet hoe de vork in de steel zit.
Kom anders met helder tegen geluid.
Dat werd verzuimd.
Maar bleef maar heel sneu bij wat hakkelen.
Probleem zoals Nico ook aan geeft is dat veel uitvindingen parallel zijn gedaan.
Omdat door bv ontdekkingen en onderzoeken een volgende stap "makkelijk" een logisch
gevolg is.
Dus heel goed mogelijk dat beide Bal en Idzerda geheel afzonderlijk van elkaar
tot een zelfde conclusie zijn gekomen.
Beetje vreemd is dan wel dat beide gekozen hebben voor een zelfde uitvoeringsvorm van de lamp.
Kan zijn dat Idzerda die vorm van Bal gezien heeft.
Enfin,
We waren er niet bij!
En beetje groot man/Bedrijf erkend na 100 jaar ieder geval de prestaties van de ander.
Benoem dat gewoon en laat dan in het midden wie wat en hoe,
Die Philips man toont zeer weinig historisch besef en inzicht.
Lijkt mij gewoon een menneke niet meer dan instaat tot overschrijfwerk
van bedrijfsarchief.
Immers als je gevraagd wordt voor zo'n onderwerp duik je je stukken in en pluist
dat uit en komt met een verhaal.
De Bal en Idzerdalampen
door Herm Willems , Maastricht, 27.04.2016, 08:20 (3134 dagen geleden) @ Ouwe Schipper
Het verhaal van Bal jr. is historisch gezien in een aantal opzichten inderdaad niet helemaal juist.
Vanaf november 1917 maakte een gloeilampenfabriek in Utrecht in het geheim al trioden op verzoek van luitenant P.C.Tolk. (Ik ben in het bezit van kopieën van een deel van de correspondentie die daar indertijd over plaatsvond) Dat waren in feite slechts gekopieerde Telefunkenbuizen. (in diverse landen werden toen al lampen fabrieksmatig geproduceerd, Nederland liep daarbij achter)
Ook de in de radiowereld niet onbekende heren Prinsen, Koomans, Schmitz en Dubois waren overigens al in het beginstadium bij die fabricage betrokken.
Twee feiten:
1) Op de eerste dag van de eerste Nederlandse radiotentoonstelling werd een radiolamp van Bal enige uren door een onbekende 'geleend' om daarna weer te worden terugbezorgd.
2) Ook werd een kist met niet nader genoemde radio-onderdelen van P.C.Tolk gestolen. Die keerde echter niet meer terug.
Hoe zat het nu precies allemaal? Wie speelde wat door aan wie? Wie het weet zegt het maar...
De Bal en Idzerdalampen
door Ouwe Schipper , Sassenheim, 27.04.2016, 10:25 (3134 dagen geleden) @ Herm Willems
De Ideezet triode was niet 't eerste produkt van Philips op dit gebied,
alleen wel het eerste dat mocht worden verkocht aan iedereen die er de 12,50 gulden voor over had
In 1918 was dat een bedrag van belang! Een dure witte das voor heren- avondcostuum kostte toen 2,75
Voor de ontvangst van ongedempte golf (uit machinezenders zoals Kootwijk) was een genererende ontvanglamp ideaal;
vóór die tijd werkte dat met een "sleeprad- detector" die véél minder gevoelig was
Maar Philips had in die tijd al enige ervaring met het maken van radiolampen
en vooral met het hoogvacuüm zuigen. De glasballon en de metalen delen moeten worden gegloeid
om de restgassen eruit te krijgen en dat werd bij Philips heel zorgvuldig gedaan
In 1919 kreeg Idzerda beschikking over een "Z1" zendlamp van Philips die nog steeds te zien is
in de zender PCGG
Nico
--
een kinderhand
is ook weer gauw leeg
De Bal en Idzerdalampen
door kris , Gent België, 27.04.2016, 11:00 (3134 dagen geleden) @ Ouwe Schipper
Na 100 jaar de waarheid achterhalen wordt moeilijk, denk ik.
Ik vind dit een geweldig stukje radiojournalistiek.
De Philips archief-man viel helemaal uit de toon. Hoe omschreef Bal Jr hem? H$fter en nog wat 
Die was wel nog rad van tong voor zijn leeftijd.
groeten
Kris
De Bal en Idzerdalampen
door henkk , Alkmaar, 27.04.2016, 13:48 (3134 dagen geleden) @ kris
In een van de verhalen stond toch ook dat de eerste die bij Philips (Stiekum ) een buis in elkaar geknutseld had daarvoor werd geschorst.
Lekker vooruitziend...
Henk
De Bal en Idzerdalampen
door Herm Willems , Maastricht, 27.04.2016, 16:24 (3134 dagen geleden) @ henkk
Het was L.T.Scheerman die in 1917 op eigen initiatief met hulp van collega's een triode in elkaar knutselde in het Natlab. Het was zijn idee om aan weerszijde van de V-vormige gloeidraad een rooster en een anodeplaatje te monteren.
Precies dezelfde constructie dus als de Bal en IDZ-lampen.
Giles Holst, destijds hoofd van het Natlab, en zijn naaste medewerker Ekko Oosterhuis waren meteen enthousiast, maar Gerard Philips zag er aanvankelijk helemaal niets in. Later kwam hij daarop terug.
De Bal en Idzerdalampen
door Herm Willems , Maastricht, 27.04.2016, 17:00 (3134 dagen geleden) @ Ouwe Schipper
Volgens mij was de in 1919 door IDZ gebruikte zendlamp een GI Nico, de Z1 bestond toen nog niet. (G = generatorlamp)
De GI lijkt wel wat op een uit de kluiten gewassen IDZ, alleen heeft deze aan weerszijden bajonetvoeten. De anode was echter cilindervormig.
Die lamp komt al voor in de eerste Philips lampengids gedateerd juli 1919. In de gids van augustus 1920 vinden we deze ook weer terug, evenals in die van 1921. Pas in dat laatste jaar draagt deze het typenummer GI.
De ontvanglampen dragen in 1920 wel al typenummers (C en D)
De nog bestaande zender van Idzerda is een later (eind jaren 20) door hemzelf gebouwde replica, hij schonk die vlak voor WOII aan het Postmuseum aan de Zeestraat in Den Haag. Daar was deze lange tijd geëxposeerd. (ik heb hem daar voor het eerst gezien in 1968) Momenteel staat de zender (helaas in depot) in Beeld en Geluid in Hilversum. De zich daarin bevindende zendlamp zou best een Z1 kunnen zijn. (De Z5 zag er ook zo uit, mogelijk de tussenliggende types dus ook)
De Bal en Idzerdalampen
door Ouwe Schipper , Sassenheim, 28.04.2016, 03:04 (3133 dagen geleden) @ Herm Willems
Hiervoor ben ik uitgegaan van het gedenkboekje van de Muiderkring,
de tekst op pagina's 33 / 34 vermeldt wel het woord generatorlamp
maar de typenummers waren Z1, Z2 enzo verder
Dat de zender in het museum een replica is staat ook in dat boekje
Nico
--
een kinderhand
is ook weer gauw leeg
De Bal en Idzerdalampen
door Herm Willems , Maastricht, 28.04.2016, 17:01 (3133 dagen geleden) @ Ouwe Schipper
Dat klopt Nico, ik heb dat boek ook. Auteur is P.A.de Boer, voormalig conservator van het Haagse Postmuseum, aangenomen mag dus worden dat hij wist waar hij het over had.
Toch kan IDZ onmogelijk met een ZI hebben gewerkt. Deze lamp komt voor het eerst voor in een Philips lampengids van maart 1924, het laatste jaar dat de PCGG in de lucht was.
Deze lamp ziet er uit als een grote versie van de Philips E. Ze had een anodedissipatie van slechts 2,5 watt en was bedoeld voor zendamateurs.
IDZ werkte in 1924 met een aanmerkelijk groter vermogen zoals je weet.
Blijft over de vraag: Welke eindlamp zit er dan in die replicazender?
Geen ZI, ook geen ZII of ZIII (die zagen er heel anders uit)
Ik vermoed dat het een Z5 was (zie voor een foto blz. 71 van het boek: Vijftig jaar Veron, honderd jaar radio van Dick Rollema.)
Een ZIV zou misschien ook nog kunnen, maar ik weet niet hoe die eruit zag.