U73 balanstrafo (Techniek Radio/TV)
door son111 
, Lage Mierde, 11.09.2016, 10:46 (2999 dagen geleden)
Beste mensen,
Ik heb twee balansuitgangstrafo's U73 van Amroh. Volgens de specs die ik kon vinden is dit een gewone push-pull trafo, primair 7 a 8000 ohm van plaat naar plaat en secundair 3 a 5 ohm. Tot zover niets aan de hand.
Wanneer ik echter de trafo's aan de onderzijde bekijk, tref ik daar nog twee soldeerpunten aan. Hierover kan ik niets vinden in de specs. Beide onderste aansluitingen hebben verbinding met beide plaataansluitingen en met de + aansluiting.
kan iemand mij meer zeggen over beide onderste aansluitingen van de beide trafo's.?
gr Rinus
![[image]](images/uploaded/2016091112200957d54bf92dfe8.jpg)
![[image]](images/uploaded/2016091112203157d54c0f11214.jpg)
U73 balanstrafo
door Willem , Eemnes, 11.09.2016, 11:19 (2999 dagen geleden) @ son111
Zie de specificatie van deze trafo op de bijlage.
De onderste punten zijn waarschijnlijk de aansluiting voor de luidspreker.
![[image]](images/uploaded/2016091113182857d559a46a177.jpg)
m.v.g.
U73 balanstrafo
door Tonmeister Henk † , Leeuwarden, 11.09.2016, 11:29 (2999 dagen geleden) @ Willem
De onderste punten zijn waarschijnlijk de aansluiting voor de luidspreker.
Willem , niet goed gelezen zoals hier wel vaker gebeurd.
Rinus schrijft duidelijk dat de twee aansluitingen in verbinding staan met de + en dus ook met de beide plaataansluitingen, dus iig niet voor een luidspreker .
Zouden UL aansluitingen kunnen zijn .
Rinus , zou je een secure weerstands meting kunnen doen tussen de primaire aansluitingen ?
Groet , Henk
--
It is de boer allike folle oft de ko skyt of de bolle !
U73 balanstrafo
door Willem , Eemnes, 11.09.2016, 12:22 (2999 dagen geleden) @ Tonmeister Henk †
Henk, ik heb het wel goed gelezen, alleen kende ik geen andere uitvoering dan de
trafo op onderstaande foto's. Vandaar.Gelukkig zijn er echte kenners.
![[image]](images/uploaded/2016091114200157d568118cc37.jpg)
![[image]](images/uploaded/2016091114201757d56821c407a.jpg)
m.v.g.
U73 balanstrafo
door John Hupse † 
, Schoonhoven, 11.09.2016, 11:31 (2999 dagen geleden) @ son111
Bewerkt door John Hupse †, 11.09.2016, 11:59
deze aansluitingen zijn elk verbonden met een aftakking van de primaire wikkeling, dat heb je zelf al vastgesteld.
De toepassing hiervan is als volgt:
In een bepaalde periode van de versterkerbouw bracht men graag een tegenkoppeling aan tussen een aftakking op deze primaire wikkeling, en het schermrooster van de eindbuis. Men noemde dit in die tijd soms geen "tegenkoppeling", maar b.v. de "ultra lineare schakeling".
Populair gezegd bevindt deze schakeling zich tussen de "triodeschakeling" (100% tegenkoppeling) en de "pentodeschakeling" (geen tegenkoppeling).
Hier http://www.nvhr.nl/tc/radiocafee76.asp vind je een beschrijving van deze vorm van tegenkoppeling, waarbij ook de twee soldeerpuntjes op deze Amroh trafo in het verhaal niet ontbreken.
De aftakkingen bevinden zich op 50% van elke primaire wikkeling, zodat de helft van het signaal wordt teruggekoppeld naar het schermrooster.
Het gaat hier om spanningstegenkoppeling, zodat de uitgangsweerstand van de versterker wordt verlaagd. Uiteraard wordt tevens de vervorming wat verminderd, ten koste van de versterking. Omdat de tegenkoppeling zich beperkt tot de eindtrap gaat het om z.g. "lokale" tegenkoppeling.
Een duidelijk nadeel van deze schakeling is dat het maximale uitgangsvermogen minder wordt. Dat komt omdat er vermogen zoek raakt via het aangesloten schermrooster. Bij de meer gebruikelijke vorm van tegenkoppeling over meerdere versterkertrappen is dit niet het geval.
U73 balanstrafo
door son111 , Lage Mierde, 11.09.2016, 12:19 (2999 dagen geleden) @ John Hupse †
Bedankt voor deze informatie. Ik vermoedde al dat er sprake was van een mogelijkheid om met deze trafo's een ultralineaire schakeling te bouwen. Ik kon het echter nergens terugvinden.
Ik heb onlangs een versterker gebouwd zoals beschreven in Radio Electronica van Maart 1953. Als uitgangstrafo gebruikte ik de U73. De versterker was van meet af aan zeer stabiel en bromvrij ook bij opengedraaide volumeregelaar. Ook de toonregeling werkt erg goed. En dat met de Philips luidsprekerbox 2135, niet echt een hifi luidspreker. Binnenkort ga ik met de scoop wat metingen doen om te zien of e.e.a. inderdaad zo goed gaat als hetgeen mijn oren horen.
Nu ik weet dat de gebruikte trafo een ultralineaire schakeling mogelijk maakt, wil ik daarmee wat gaan experimenteren. Hieronder plaats ik het schema van de versterker en apart het schema van de eindtrap. Ik zou graag willen weten waarop ik moet letten als ik de eindtrap ultralineair laat werken. Ik doel dan op de waarde van de componenten en of de in deze schakeling toegepaste tegenkoppeling dan ook moet veranderen.
![[image]](images/uploaded/2016091114162757d5673b946ac.jpg)
![[image]](images/uploaded/2016091114165957d5675b4db74.jpg)
gr Rinus van Son
U73 balanstrafo
door John Hupse † , Schoonhoven, 11.09.2016, 13:40 (2999 dagen geleden) @ son111
Deze eindtrap is op zich goed ontworpen, er zijn eigenlijk geen voordelen te bedenken die de voorgestelde wijziging rechtvaardigen.
De bestaande tegenkoppeling zal automatisch zwakker worden wanneer je lokaal gaat tegenkoppelen. Verder zal het uitgangsvermogen van de versterker afnemen. De vervorming zal wat toenemen (dit komt omdat zo'n lokale tegenkoppeling minder effectief is vergeleken met een overall tegenkoppeling). Wellicht verandert de aard van de vervorming ook iets, hoewel je daar hoogstwaarschijnlijk weinig van zult merken.
De huidige tegenkoppeling begrenst de versterking op maximaal 22 keer. De EF40 versterkt ongeveer 120 maal, de eindtrap plus de trafo versterkt circa 2,8 maal, samen dus 330 maal. De tegenkoppelfaktor is daarmee circa 32 dB. Een prima waarde voor een dergelijke versterker.
Wanneer je de voorgestelde schermroostertegenkoppeling zou gaan toepassen zal de overall tegenkoppeling voor een aanzienlijk deel ongedaan worden gemaakt.
Wanneer je dit toch wilt proberen moet je er rekening mee houden dat de DC-instelling van de beide eindbuizen zich wijzigt. Dit omdat de beide schermroosters in de nieuwe situatie ongeveer dezelfde anodespanning krijgen als de beide anodes. In de oude situatie is de schermroosterspanning lager dan die van anodes. Je kunt de ruststroom aanpassen door de kathodeweerstand te wijzigen.
Omdat het maximale uitgangsvermogen lager wordt (7 tot 8 Watt in plaats van rond de 10 Watt) zal de aanpassingsimpedantie ook wat lager worden. Dus de impedantiewaarde voor de luidspreker zoals staat vermeldt op de trafo klopt niet meer, het effect hiervan valt in de praktijk overigens nog wel mee. Je raakt hierdoor wel nog wat vermogen kwijt.
U73 balanstrafo
door son111 , Lage Mierde, 11.09.2016, 16:07 (2999 dagen geleden) @ John Hupse †
Duidelijk zover.
Na het doen van wat metingen aan de versterker in de huidige opzet, wil ik wat gaan stoeien met andere schakelingen. Zoals genoemd dus ultralineair.
Kun je mij zeggen wat het effect zal zijn als de kathodeweerstanden van de eindbuizen een ontkoppelelco parallel naast zich krijgen?
En een vraag over de gebruikte luidspreker. Op dit moment luister ik naar een Philips geluidsbox, de 2135 met 5 ohm luidspreker. Dat klinkt verrassend goed, hoewel het een simpel geluidskastje die ik eigenlijk vooral gebruik om schakelingen, ontvangers e.d. die ik gebouwd of gerepareerd heb, te beluisteren.
Ik was eigenlijk van plan om een geluidskast te bouwen uit "Luidsprekerbehuizingen voor zelfbouw". Heel geschikt leken mij de Philips 9710M/01 of de AD1265M8, die ik beide heb liggen en die in goede staat zijn. Het zijn beide echter 8 (7?) ohm luidsprekers. Ik vraag me dus af of er daardoor geen misaanpassing ontstaat omdat de U73 slechts 3 a 5 ohm als uitgang heeft. Normaal gesproken maal ik daar niet om. Maar nu twijfel ik. Gisteren heb ik een proef gedaan met de luidspreker die aangesloten zit op mijn ( moderne) Pioneer versterker. Deze luidspreker is een Deense Eltax van 8 ohm die prachtig klinkt op de Pioneer. Maar.... op de EL41 versterker geeft ie een schraal geluid, met wat vervorming en weinig geluidsvermogen. Komt dat door de 8 ohm impedantie van de Eltax of zijn er andere oorzaken te noemen?
En dan de laatste vraag (voorlopig): Als de versterker warm is en het is donker, dan zie je in beide EL41 buizen aan de binnenzijde van de anodes (door de drie ronde openingen in de anodes) een mooi patroon van heel fijne helderblauwe streepjes die tegen de binnenkant van de anode liggen. Absoluut geen blauwe gloed in de buizen. Ik weet dat er al eea geschreven is over blauwe gloed in buizen, maar dit fenomeen ken ik niet. Het maakt niet uit hoe je de versterker belast, die streepjes zijn er gewoon. Ik maak me er helemaal niet druk om, omdat de versterker erg stabiel is en de gemeten spanningen en stromen helemaal kloppen. Overigens geeft vervangen van de EL41 buizen door andere, nieuwe, geen verandering in dit beeld...
Wat kan dit zijn?
![[image]](images/uploaded/2016091117431857d597b6a6227.jpg)
![[image]](images/uploaded/2016091118035857d59c8e5af17.jpg)
U73 balanstrafo
door John Hupse † , Schoonhoven, 11.09.2016, 17:36 (2999 dagen geleden) @ son111
Kun je mij zeggen wat het effect zal zijn als de kathodeweerstanden van de eindbuizen een ontkoppelelco parallel naast zich krijgen?
ik zie eigenlijk maar 1 kathodeweerstand (82 ohm), plus een instelpotmeter om de DC-balans in te kunnen stellen.
Je kunt deze kathodeweerstand ontkoppelen, maar nodig is dit niet. Bij een klasse-A balansversterker heffen de AC kathodestromen elkaar immers op. Mocht dit onverhoopt niet het geval zijn dan zorgt de niet-ontkoppelde kathodeweerstand nog voor enige correctie.
Misschien kan je me vertellen welke voordelen je verwacht te behalen door de kathodeweerstand en/of de instelpotmeter te ontkoppelen?
Komt dat door de 8 ohm impedantie van de Eltax of zijn er andere oorzaken te noemen?
Zo'n EL41 klasse A versterker heeft een maximaal uitgangsvermogen van 9,4 Watt over 7.000 ohm. Wanneer er een misaanpassing is (5 ohm in plaats van 8 ohm) blijft er ruim 60% over, oftewel 5,8 Watt. Hoewel het rendement van zo'n U73 trafo best goed is houd je uiteindelijk 5 Watt over voor de luidspreker.
Met een Philips breedband speaker kom je daarmee nog een flink eind in een huiskamer, hoewel een Watt of 12 voor dit doel wat comfortabeler is.
Maar in combinatie met een moderne laag-rendement luidspreker is 5 Watt echt niet genoeg, en dat ga je horen. Het is dus wel degelijk nodig om rekening te houden met de soort luidspreker wanneer je een versterker bouwt.
Een vooroorlogse Philips 2135 heeft aan maximaal 5 Watt voldoende om optimaal te kunnen presteren. Vergeleken met een Eltax missen er echter een paar octaven (afhankelijk van het type box) aan de bas-kant. Behalve een hoger rendement heeft zo'n 2135 dus ook nog het "voordeel" dat de vermogen-vretende bassen niet behoeven te worden doorgegeven. Het is dus allerminst een eerlijke vergelijking. Het oor (met enige hulp van het achterliggende brein) past zich echter ogenblikkelijk aan, mede omdat er aan de hoge kant van het spectrum eveneens 1 of 2 octaven missen. Zolang deze "balans" aanwezig is hoor je de meeste luisteraars niet klagen. Zelfs bij demo's met oplettende luisteraars in de zaal kom je met een dergelijke box goed weg. Nog beter is een flinke Magnavox speaker uit ongeveer 1930, die verslaat vrijwel moeiteloos elke moderne box. Totdat je er aan gaat meten...
Die blauwe streepjes in de eindbuizen hoef je je niet ongerust over te maken.
U73 balanstrafo
door huub.jak , 12.09.2016, 05:23 (2998 dagen geleden) @ John Hupse †
Het besten aan amroh versterker
Passen de peerles luidsprekers een grote
of nog beter een peerles kast met meer LS
heel oude lS is maar sober .
Huub
U73 balanstrafo
door Piet van der Pol , Alblasserdam, 12.09.2016, 06:06 (2998 dagen geleden) @ John Hupse †
John schrijft: Een duidelijk nadeel van deze schakeling is dat het maximale uitgangsvermogen minder wordt. Dat komt omdat er vermogen zoek raakt via het aangesloten schermrooster. Bij de meer gebruikelijke vorm van tegenkoppeling over meerdere versterkertrappen is dit niet het geval.
Het uitgangsvermogen wordt inderdaad meestal wat minder. Maar dit vermogen raakt niet zoek. Staat het schermrooster op een vaste spanning, dan kan de anode tot een bepaalde lage spanning uitgestuurd worden. De verzadigings- of knie-spanning van de anode. Staat het schermrooster aangesloten op een aftakking van de trafo, dan zal de schermrooster spanning sterk afnemen, waardoor de kniespanning van de anode toeneemt. De buis kan dus gewoon minder ver uitgestuurd worden. De eindtrap zal dan ook minder vermogen opnemen uit de voeding. Hoewel het maximale uitgangsvermogen dus afneemt, kan bij bepaalde buizen het rendement zelfs toenemen, omdat de schermroosterverliezen afnemen. Deze afname van de schermroosterverliezen kan dus hoger zijn, dan de afname van het uitgangsvermogen. Bepaalde buizen leveren zelfs meer vermogen in ultralineair.
Bijvoorbeeld bij de KT66 als tetrode is het rendement 52% bij 32W uitgangsvermogen. Schakelt men deze buis ultralinear, dan stijgt het rendement naar 55% bij hetzelfde uitgangsvermogen.
Ook bij de KT88 is een soortgelijk fenomeen waar te nemen. Zowel als tetrode, als in ultralineair is het maximale vermogen 100W, waarbij in ultralineair het rendement net iets hoger is.
Voor de U73 van amroh, zijn de soldeerverbindingen, zoals anderen reeds opgemerkt hebben, gewoon doorverbindingen. Ook bij de U70BN en de U200 van amroh zitten dergelijke verbindingen. Omdat deze verbindingen niet bedoeld zijn als ultralineaire aftakkingen, kunnen experimenten hiermee teleurstellend zijn. De spreidingszelfinductie tussen deze aftakking/doorverbinding en het einde van de wikkeling (de anode aansluiting) is niet gespecificeerd. In het wikkelschema is daarmee geen rekening gehouden, omdat ze niet ultralineair bedoeld zijn. Wees dus gewaarschuwd. Het kan onstabiliteit geven van de tegengekoppelde versterker. En ook verlies van hoge frequenties/bandbreedte, omdat er een inductie in serie met de schermroosters komt te staan. Bij bijvoorbeeld de U200 heb ik dit uit eigen ondervinding vast gesteld.
Piet
U73 balanstrafo
door John Hupse † , Schoonhoven, 12.09.2016, 08:30 (2998 dagen geleden) @ Piet van der Pol
vermogen raakt in letterlijke zin nooit zoek, dat was dus een wat onvoorzichtige uitspraak. Wanneer je het afgegeven vermogen (in de vorm van warmte, licht etc. plus afgegeven elektrisch vermogen) vergelijkt met het toegevoerde vermogen zal blijken dat beide vermogens gelijk zijn (vermogensbalans).
Wel is het zo dat het maximale uitgangsvermogen van een versterker na het toepassen van de "ultralineaire schakeling" meestal is afgenomen, Piet gaf al aan hoe dit komt.
Bij een aftakking op 50% van de primaire wikkeling zal dit effect uiteraard groter zijn dan wanneer je b.v. op 20% van de wikkeling aftakt. Eindtrappen met beam tetrodes hebben hier minder last van dan eindtrappen met pentodes.
Amroh heeft bij mijn weten zelf nooit tegenkoppeling in deze vorm toegepast in de door haar ontwikkelde huiskamerversterkers. Dat is op zich ook wel begrijpelijk, ik gaf al eerder aan dat deze vorm van tegenkoppeling eigenlijk geen voordelen biedt boven de meer gebruikelijke vormen van tegenkoppeling. De in 1951 gekozen naam voor deze schakeling (Ultra Lineaire Schakeling) is natuurlijk wel ijzersterk. Het suggereert immers een versterker met een extreme lineariteit.
De Britse firma Leak maakte kwalitatief zeer goede versterkers en gebruikte deze schakeling in haar 20 en 50 Watt huiskamerversterkers uit 1958. Deze stereoversterkers zijn uitgerust met 4x EL84, resp. 4x EL34, terwijl de transformatortaps op 50% liggen.
De diverse spreidingszelfinducties die aanwezig zijn bij alle uitgangstrafo's zijn inderdaad de oorzaak van allerlei complicaties bij het ontwerpen van versterkers. Dit geldt dus niet alleen voor de ultralineaire variant, maar ook voor alle andere versterkerschakelingen. Hoe minder spreidingszelfinducties (en parasitaire capaciteiten) hoe beter, maar bij vrijwel elk versterkerontwerp met een uitgangstrafo zal je hier rekening mee moeten houden en zal je dus de fasemarge moeten controleren en zonodig corrigeren. Anders kom je inderdaad voor ongewenste verrassingen te staan.
Lokale tegenkoppeling binnen een eindtrap bestaat overigens in allerlei soorten en maten. Hier zie je een afbeelding met 20 verschillende configuraties (bron Menno van Veen). Er zijn er overigens nog veel meer, deze afbeelding geeft immers alleen de mogelijkheden weer van de MvV trafo.
Voor de ware experimentator dus een onuitputtelijke bron van genoegen.
![[image]](http://www.mennovanderveen.nl/images/hetproject/7/us-6.jpg)
U73 balanstrafo
door kees , elst ut, 11.09.2016, 13:35 (2999 dagen geleden) @ son111
Om de specificaties van een uitgangstrafo te verbeteren wikkelt men de primaire niet in 2 windingen , maar in 4 die echter wel weer op de juiste manier aan elkaar verbonden dienen te worden.vandaar die soldeer puntjes op de trafo.
Het geeft inderdaad gelijk de mogelijk heid om de versterker met deze trafo UL te laten
Werken
Nog een mogelijkheid is om deze trafo in een PPP te gebruiken door de doorverbindingen los te solderen en op een andere manier weer te verbinden , zodat de primaire nog maar een kwart van de oorspronkelijke impedantie is
Van deze mogelijkheid heb ik een goed werkende versterker gemaakt
Mvgr,
Kees
U73 balanstrafo
door Jan Bus , Amersfoort, 11.09.2016, 15:54 (2999 dagen geleden) @ kees
Dat verklaart dus het feit dat Amroh en/of De Muiderkring nooit melding heeft gemaakt van de mogelijkheid om deze transformator ook ultra-lineair te gebruiken. Gangbare percentages voor de schermrooster-aftakking die je tegenkomt zijn overigens op 20 of 43%.
Jan