Kathodespanning B3X81U (Techniek Radio/TV)
Bij het bemeten van een licht brommend radiotoestel kwam ik tot de conclusie dat Philips het zo tegen de kerst niet meer zo nauw neemt met de Wet van Ohm.
De patient is een schattige Philips B3X81U mini-radio met FM. Kwam compleet met gave schaal, achterwand en knoppen, maar lelijk geschilderde kast. Na behandeling met grondverf en lak in RAL F6.04.86 ziet deze er weer piekfijn uit. Vervanging van 16 condensatortjes, een kortsluitende UL84 en een verlopen R33 leverde een fantastisch spelend apparaat, echter zoals gemeld met lichte, maar zeker storende brom.
De eindbuis trekt volgens mij niet teveel stroom. Koppelcondensator C82 is vervangen en het stuurrooster heeft minder dan 0,1V gelijkspanning.
Op de kathode staat 12V, wat fors meer is dan de 8V vermeld in het schema, maar die waarde is volgens mij onjuist. Het schema noemt een anodestroom van 45 en schermstroom van 7mA, samen dus kathodestroom van 52mA. Over de kathodeweerstand van 235 Ohm (bij mij is die 250) moet dan 12V staan! Dat is wat ik meet, en ook de bias-waarde die in de databoeken wordt opgegeven voor de UL84.
Scherm en anodespanning zijn zoals aangegeven in het schema. Totaal stroomverbruik van de radio is 53W bij 230V, terwijl hiervoor 52W is opgegeven.
Uit alle gegevens bij elkaar concludeer ik dat de stroom door B5 niet problematisch verhoogd is.
Ik ga dus mijn zoektocht voortzetten bij de voedingselco's. Het lijkt erop dat dit apparaatje toch al bij het ontwerp wat brom-hoofdbrekens kostte, want de elco is een 100+50 uF in plaats van de gebruikelijke 50+50.
Kan er ook iets mis zijn met de anti-bromwikkelingen S45 en S46 van de UGT?
De gevoeligheid op FM is niet beroerd, maar wel merkbaar minder dan van de B1X42A uit 1958. Nou zou het niet gek zijn als deze B3X81U uit 1958 minder gevoelig was als de B1X42A uit 1965, dus dit hoeft niet op een defect te wijzen. Maar mijn emissiemeter geeft voor de UCC85 70/40% dus de buis is wel een beetje versleten. Spanningen op de buis meten overigens voldoende. Kan deze lichte slijtage van de UCC85 al een teruggang in gevoeligheid veroorzaken?
Kathodespanning B3X81U
door kris , Gent België, 24.12.2016, 10:20 (2895 dagen geleden) @ gerard
Dag Gerard,
van de UCC85 in het FM RF circuit wordt het uiterste gevergd. Als deze wat achteruit gaat heeft dat meteen een impact op de gevoeligheid van het toestel.
groeten
Kris
Kathodespanning B3X81U
door gerard , Zeist, 24.12.2016, 11:46 (2895 dagen geleden) @ kris
van de UCC85 in het FM RF circuit wordt het uiterste gevergd. Als deze wat achteruit gaat heeft dat meteen een impact op de gevoeligheid van het toestel.
Dank je wel. Het is niet acuut maar ik zet een UCC85 op mijn boodschappenlijst voor de volgende beurs.
Met de ontbromming heb ik ondertussen minder succes. Het brommen is niet heel hard, bij normaal huiskamergeluid merk je het eigenlijk niet. Maar bij zachte passages of een pauze in de uitzending hoor je het meteen. Ik twijfel er niet aan dat deze brom bij het ontwerp niet acceptabel was. Dus moet er in de afgelopen 60 jaar iets veranderd zijn in het toestel en dat wil ik weer ongedaan maken!
Ik heb de voedingselco vervangen, maar de capaciteit was in feite nog vrij goed. Het was meer voor het uitproberen, ik weet niet of er nog andere dingen met een elco mis kunnen zijn dan teruggelopen capaciteit. Maar ik dacht 't niet en de vervanging heeft dan ook niet geholpen. (Een flinke lekkage kan wel brom veroorzaken maar dan zou hij ook warm worden.)
Aarden van stuurrooster of anode van de UABC80 (via een condensator uiteraard) laat wel het geluid verdwijnen maar de brom blijft dus ik vermoed dat die later ontstaat.
Als ik het rooster van de eindbuis aard (via een 100n condensator) verdwijnt alle geluid inclusief de brom. Maar als ik het knooppunt van de roosterweerstand en de koppelcondensator aard, gaat de brom gewoon door. Kan zo'n roosterstopweerstandje brom oppikken? Ik heb er nooit van gehoord, maar heb deze toch maar even vervangen en ook dit zonder resultaat.
Pikt dan het rooster van de buis die brom op? Ik heb inmiddels twee Ul84s maar beiden geven deze brom weer en ook ongeveer even hard.
Ik heb de buisvoet nog een beetje afgepoetst voor mogelijke lekkage via de voet maar ook geen resultaat!
Nou zie ik dat de stopweerstand best groot is, 330k, zo'n grote stopweerstand heb ik nog nooit gezien. (Meestal heb je daar dacht ik 1 tot 100k of zo.) Is dat misschien in verband met het ontbreken van een Boucherot condensator? Kan ik die stopper (R56) verkleinen tot bv 10k om instraling op het rooster kort te sluiten? Of is dit complete onzin? Of wordt de eindtrap instabiel met kleinere stopweerstand?
Kathodespanning B3X81U
door kris , Gent België, 24.12.2016, 12:05 (2895 dagen geleden) @ gerard
Dag Gerard,
een weerstand kan, zoals ieder ander component of een stukje draad in zijn lopende lengte brom oppikken.
De uitgang van de UABC80 is nu niet echt laagohmig. stel dat je R56 verlaagt kan de brom dus nog steeds blijven, omdat de UABC80 niet sterk genoeg is om die te onderdrukken.
Ik zou met een signaalvolger de uitgang van de UABC even volgen om er zeker van te zijn dat die bromvrij is.
Dan R56 overbruggen met een laagohmige weerstand. Luisteren zowel naar de speaker of de brom afneemt en ook naar de signaalvolger of de brom niet toeneemt.
Als dat zo blijkt te zijn dan is het idd R56 die brom oppikt en zou je hem kunnen afschermen. In andere geval kan het gaan over brom die op het stuurrooster van de eindbuis ingestraald wordt via een weg die me nu nog onbekend is.
groeten
Kris
Kathodespanning B3X81U
door wouter nieuwlaat , 05.01.2017, 21:43 (2883 dagen geleden) @ kris
wat betreft het oppikken van brom, een paar vragen:
- welk type condensator heb je gebruikt voor het vervangen van de niet-elektrolytische condensatoren?
- heeft deze een betrouwbare 'buitenste folie' indicator?
- heb je bij het vervangen van de koppelcondensator gelet op de richting waarin deze geplaatst is in het circuit?
Als ik het goed heb moeten bij deze condensatoren de kanten met het bolletje de buitenste folie zijn. Deze komt overeen met de circuitzijde met de lagere impedantie. In het geval van een koppelcondensator moet de buitenfolie dus aan de anodezijde, de afgeschermde kant richting rooster.
Kathodespanning B3X81U
door Dirk 63 , Amsterdam, 05.01.2017, 23:33 (2883 dagen geleden) @ wouter nieuwlaat
Bewerkt door Dirk 63, 05.01.2017, 23:48
Hoi Mannen ,
ik zit het hele verhaal te lezen en werd nieuwsgierig wat voor model (uiterlijk ) hij is , even
ge-googel .
Tot mijn verbazing heb ik het zelfde toestelletje ook zelfde kleur ha ha .
mijn fm werkt perfect en op een kort draadje ontvang ik zeer veel ( wel in A'dam )
Wat betreft de brom ,,, er zit een heel klein brommetje in maar echter vind ik zeer klein .
wat ik nu even uit geprobeerd heb , op de fm stond hij zonder draadje en op geen zender
en ook op een stand met zeer weinig ruis , er zit klank kleur verschil in het brommetje als je de volume knop van dicht naar open draait , er is een punt dat het zowat helemaal weg is , draai je dan aan de toon knop , dan hoor je ook weer een verschilletje in het brom geluidje .
Maar als je alle C vervangen heb in het versterkers gedeelte Moet je 2 C ( C80 & C76 )tegen gekomen zijn die een 3e pootje hebben , wat inhoud dat ze een bescherming manteltje hebben die vast moet zitten aan de geaarde !
En daar bij , als de weerstand R42 te dicht bij C80 is beïnvloed dat een brom
Daar lees ik niets over in het verhaal .
groet Dirk
Kathodespanning B3X81U
door Ouwe Schipper , Sassenheim, 24.12.2016, 12:26 (2895 dagen geleden) @ gerard
Bewerkt door Ouwe Schipper, 24.12.2016, 12:31
De leidingen +4 en +3 zijn elk verbonden met een deel van de voedings elco.
In serie met +3 zit een weerstand R1 (niet goed leesbaar, ongeveer 900 ohm)
In kombinatie met de eindbuis ontstaat daar een soort balans-schakeling.
De rimpelspanning op +4 veroorzaakt in beide takken S45 en S46 wisselstroompjes (50 Hz).
Als alles volgens 't boekje werkt heffen die twee wisselstroompjes elkaar op
zodat je in de luidsprekerd geen brom hoort. Philips deed dit erg vaak zo
Nu kun je uitzoeken of R1 nog de juiste waarde heeft, of dat de eindbuis erg versleten is
waardoor de Ri te hoog is geworden
Dat is tenminste de hoek waarin ik 't zou zoeken
Nico
edit:
Je kunt ook uitzoeken of C85 nog in orde is. Zonder kathode- ontkoppeling
wordt de schijnbare Ri van de eindbuis hoger.
(Het Muiderkring handboek geeft ook 12,3 volt kathodespanning aan)
N.
--
een kinderhand
is ook weer gauw leeg
Kathodespanning B3X81U
door Anton van den Oever , Hazerswoude-dorp, 24.12.2016, 13:37 (2895 dagen geleden) @ gerard
Sluit de anode (pen 9) van de UABC80 kort naar massa, verdwijnt dan de brom, controleer dan vervolgens de UABC80 eens op kathode-gloedraad lek.
Hoewel brom in U’tjes ook wel fors wil verminderen door de weerstand aan het stuurrooster van de eindbuis (R 56) een factor 100 (nee, geen tikfout) te verkleinen.
Mag ook blijven zitten, scheelt ook anode stroom variatie bij eventuele roosteremissie van de eindbuis.
Hoewel ik het merkwaardig vind dat dit zo gekozen is, heb ik er geen verklaring voor dat deze weerstand zo’n hoge waarde heeft.
m.vr.gr.
Anton van den Oever
Kathodespanning B3X81U
door gerard , Zeist, 24.12.2016, 15:20 (2895 dagen geleden) @ Anton van den Oever
De UABC80 had ik al gewisseld voor een andere, zonder resultaat. Ik zou denken dat, zelfs als mijn voorraadexemplaar ook kathodelek heeft, het toch iets meer of minder zou zijn.
En ja, R56 zo hoog, ik vond het ook vreemd, dus 100x zo klein is nog altijd 3k wat ook een prima waarde is daar. Maar brengt dit de stabiliteit niet in gevaar, er is immers niet echt een Boucherot gemonteerd. De 15nF over de UGT wordt afgeschakeld bij FM! Dus misschien kunnen er, met een kleinere R56, wel HF stromen via het rooster en de roostercapaciteiten gaan lopen. Heb je daar een idee over?
De weerstand van 900 Ohm was dacht ik nog op orde. maar ik zal binnenkort het toestel weer eens openschroeven en deze nameten, en dan eventueel de R56 verkleinen.
De brom is ook aanwezig bij een nieuwe buis UL84, daar zal de voeding toch wel voor berekend zijn.
En C85 was ook al gecheckt.
De suggesties van Nico zijn dus al gecontroleerd.
Heb weer wat tips om uit te werken!
Sluit de anode (pen 9) van de UABC80 kort naar massa, verdwijnt dan de brom, controleer dan vervolgens de UABC80 eens op kathode-gloedraad lek.
Hoewel brom in U’tjes ook wel fors wil verminderen door de weerstand aan het stuurrooster van de eindbuis (R 56) een factor 100 (nee, geen tikfout) te verkleinen.
Mag ook blijven zitten, scheelt ook anode stroom variatie bij eventuele roosteremissie van de eindbuis.
Hoewel ik het merkwaardig vind dat dit zo gekozen is, heb ik er geen verklaring voor dat deze weerstand zo’n hoge waarde heeft.
m.vr.gr.
Anton van den Oever
Kathodespanning B3X81U
door humfred , Dubai, 30.12.2016, 15:36 (2889 dagen geleden) @ gerard
Bewerkt door humfred, 30.12.2016, 15:47
Even wat algemene dingen over U toestellen. Die hadden altijd een neiging tot brom. Vanwege de enkelvoudige gelijkrichting.
Ik heb ze daarom altijd met "gefronste" wenkbrouwen behandeld. Ook al vanwege de netspanning op het chassis wat nooit ongevaarlijk was.
De fabrikanten deden dit om de dure voedingstransformator uit te sparen.
Nu is de netspanning 230 volt en als je die meet waarschijnlijk zelfs nog wat hoger, terwijl het toestel voor 220 volt ontworpen is. Dus dat kan al een oorzaak zijn dat de brom nu wat harder klinkt.
De spanning die je meet op de kathode van de UL84 is de negatieve roosterspanning -Vg1. -12 volt lijkt mij in orde. (auto bias)
De spanninsdeler op het rooster van de UL84 is wat vreemd maar werkt wel. De buis is extreem hoogohmig en die 330k in serie met de 50k weerstand is de roosterlekweerstand. Zou die in waarde zijn verlopen, dan is de negatieve roosterspanning geen -12 volt meer.
Je kunt de brom een stuk verminderen door de kathodekoppelcondensator c85 te onderbreken. Je hebt dan meer tegenkoppeling waardoor de versterking van de eindtrap wat terugloopt en minder vervorming. Dan wordt de brom automatisch minder. Het totale volume gaat dan wel wat achteruit. Dat is doorgaans geen probleem.
De onderkant van de uitgangstrafo heeft een aftakking. Dat werkt als een smoorspoel.
Ik neem aan dat je de voedings beker elko´s hebt doorgemeten en/of vervangen?
Hoe hoog is de anodespanning van de UL84 eigenlijk?
Bromt het toestel al direct bij het aanzetten of bromt het pas als het toestel warm is?
Veel succes.
Kathodespanning B3X81U
door gerard , Zeist, 30.12.2016, 17:43 (2889 dagen geleden) @ humfred
Hallo Humfred,
Welkom op dit forum! Ik merk al aan je bijdragen dat je er verstand van hebt!
Even wat algemene dingen over U toestellen. Die hadden altijd een neiging tot brom. Vanwege de enkelvoudige gelijkrichting.
Ja de voedingselco's worden maar 50 keer per seconde geladen ipv 100 keer. Maar je mag er toch van uit gaan dat Philips dit ook al wist en de voeding van het toestel adequaat heeft ontworpen. Waar bv veel wisselstroomtoetellen een 50+50 elco hebben, is hier 100+50 gemonteerd. Inderdaad heb ik deze gecheckt en vervangen, maar zonder resultaat.
Ik heb het rooster van de eindbuis eens geaard en merkte dat de brom verdween, terwijl die brom bleef als ik het knooppunt vanR56 en C82 aardde. Hieruit heb ik geconcludeerd dat de brom wel echt in de eindbuis ontstaat. Ik dacht dat het stuurrooster misschien brom zou oppikken, die dan door de hoogohmigheid van het rooster de buisstroom beinvloed. Ik heb die weerstand verlaagd en ook de koppelcondensator verhoogd, maar allemaal zonder effect.
Je kunt de brom een stuk verminderen door de kathodekoppelcondensator c85 te onderbreken. Je hebt dan meer tegenkoppeling waardoor de versterking van de eindtrap wat terugloopt en minder vervorming. Dan wordt de brom automatisch minder. Het totale volume gaat dan wel wat achteruit. Dat is doorgaans geen probleem.
Dit vind ik een heel leuke suggestie! Ga ik zeker een keer proberen. Juist als de brom in de eindtrap ontstaat, moet het wel schelen als je daarin tegenkoppelt. Versterking heb ik genoeg. Maar zal dan dat de klankkleur niet beinvloeden?
De onderkant van de uitgangstrafo heeft een aftakking. Dat werkt als een smoorspoel.
De antibromwikkeling is hier al ter sprake gecomen en hier heb ik eea gecontroleerd zonder resultaat.
Ik neem aan dat je de voedings beker elko´s hebt doorgemeten en/of vervangen?
Inderdaad, zie boven.
Hoe hoog is de anodespanning van de UL84 eigenlijk?
Ongeveer 180V.
Bromt het toestel al direct bij het aanzetten of bromt het pas als het toestel warm is?
Je hoort eerst een poosje niks, dan komt de brom op en even later het geluid. Ik denk dat de eindbuis iets eerder warm is dan de signaalpitten.
Veel succes.
Jij bedankt voor je tip!
Kathodespanning B3X81U
door Anton van den Oever , Hazerswoude-dorp, 31.12.2016, 12:12 (2888 dagen geleden) @ gerard
Ik heb het rooster van de eindbuis eens geaard en merkte dat de brom verdween, terwijl die brom bleef als ik het knooppunt van R56 en C82 aardde.
Het is dus wel duidelijk dat de brom wordt opgepikt door het ingangscircuit van de eindbuis.
Dat is op zich ook wel een beetje logisch als je kijkt naar de opbouw van de schakeling, de eindbuis met het relatief hoge ingangscircuit zit pal naast de netspanning-kiezer waar deels puls vormige stromen lopen.
Daarbij komt dat het knooppunt van R52, 56 & C82 is uitgevoerd op het afschermbusje van de buisvoet, dit spaarde tenslotte weer een draadsteuntje uit.
Het is wel duidelijk dat het economische aspect in dit ontwerp doorslaggevend geweest.
Je kunt het volgende nog proberen: verklein R56 naar 1 kΩ en R52 naar 100 kΩ en isoleer het knooppunt van het afschermbusje.
Is het bromniveau dan nog steeds niet acceptabel dan kun je nog de weerstand R56 nog voorzien van een afscherming welke je aan 1 plaats met het chassis verbind.
Een stukje kous van afvalstukje RG58U leent zich hier uitstekend voor, wel eerst R56 isoleren met een stukje kous.
Het is mogelijk dat verkleinen van de weerstanden R52 & R56 de weergave van de lage tonen wat beïnvloed doordat het kantelpunt wat verschuift, maar dat kan door de koppelcondensator iets groter te kiezen weer verholpen worden.
m.vr.gr.
Anton van den Oever
Kathodespanning B3X81U
door gerard , Zeist, 31.12.2016, 12:56 (2888 dagen geleden) @ Anton van den Oever
Anton,
Al eerder had ik het idee dat brom werd opgepikt door het roostercircuit van de eindbuis. Jij geeft daar een plausibele verklaring voor. Behalve dat, als dit juist is, de brom er vanaf het begin moet zijn geweest, dus dat dit apparaat al met deze brom in de winkel stond?? Dan hoop ik voor Philips dat de mensen het zonder al te kritisch luisteren kochten!!
Dit plaatje moet ongeveer een idee geven van mijn gedachtengang. De brom straalt in op g1 maar door de hoge impedantie trekt die brombron het rooster echt mee. Door de impedantie van C82 en R56 flink te verlagen, zou deze ingestraalde brom worden kortgesloten naar de plaatimpedantie van B4, ongeveer 48k.
Uitgaande van die gedachte heb ik de stopweerstand met een factor bijna 100 gereduceerd (tot 4k7, ik vond nog een doosje met ongeveer 5000 van deze weerstandjes in mijn rommelbak, als iemand er nog eentje nodig heeft ...). Van de lekweerstand ben ik afgebleven, maar ik heb wel de koppelcondensator verhoogd naar 100n.
Maar zoals ik al schreef, zonder resultaat (of ander merkbaar effect op het geluid).
Nu heb ik nog de suggestie van humfred (kathodeontkoppelaar even wegnemen) en die van jou (roostercircuit afschermen) om uit te werken. Die van jou vind ik nog aantrekkelijker omdat die meer op de oorzaak is gericht dan op symptoombestrijding.
Ik begrijp dat zo'n brom natuurlijk ook veroorzaakt kan worden door een gloeidraad-roosterlek. Het verschijnsel doet zich echter voor bij twee UL84 buizen, in ongeveer dezelfde mate, waarmee de buizen denk ik buiten verdenking komen. Maar iets vreemds is er wel met die buizen. Ik test ze op een Knight 600C tester en zet dan pennen 7 en 9 aan de plus. Bij beide buizen gaat dan mijn SHORT lampje branden, wat suggereert dat er een anode-gloeidraadlek is. Als ik de 7 afsluit gaat het lampje weer uit, en als ik de 2 omhoog doe gaat het branden, wat een gloei-roosterlek suggereert. Maar volgens de beschrijving is het oplichten bij pin 2 normaal!
Nou weet ik niet helemaal wat dit zegt over de mogelijkheid dat het toch aan de buizen ligt, die zouden dan allebei op dezelfde wijze en in dezelfde mate een lek moeten vertonen? Terwijl eentje nieuw (NOS, ongebruikt) is?
Kathodespanning B3X81U
door humfred , Dubai, 01.01.2017, 15:49 (2887 dagen geleden) @ gerard
Ik heb toch een teleurstellende mededeling.
Dat de brom van het ingangscircuit van de UL84 zou komen lijkt mij uitgesloten. De ingang mag dan wel zeer hoogohmig zijn en de UL84 steil maar zo steil als een EL84 is ie niet. De ingangsgevoeligheid...daar hebben we het over enkele volts top-top voordat de buis volledig is uitgestuurd. Dus daar brom op te pikken is eigenlijk niet mogelijk.
Ik blijf echt bij mijn eerdere stelling dat de brom door het concept van enkelvoudige gelijkrichting ontstaat.
Je moet niet vergeten dat we tegenwoordig in onze waarneming zeer kritisch zijn geworden. De mensen vroeger wisten niet beter en dachten dat die brom er gewoon bij hoorde. In de 30 en 40er jaren had je ook zenders zelf die behoorlijk konden brommen.
Als je de brom toch nog wat wil verminderen kun je R1 in de voeding eventueel nog vervangen door een kleine smoorspoel, bijv. de 6006 van Amroh. Of de smoorspoel ermee in serie zetten. Alle kleine beetjes helpen.
(Ik heb nog wel zo´n smoorspoel liggen mocht je er een willen hebben).
Kathodespanning B3X81U
door humfred , Dubai, 01.01.2017, 17:14 (2887 dagen geleden) @ humfred
Nog even over de ongevoeligheid op FM waar je het over had.
Zit er een ingebouwde antenne in? Dan zit ie waarschijnlijk horizontaal aan de bovenkant van de kast. En dat terwijl tegenwoordig de FM zenders in Nederland met vertikale polarisatie uitzenden. Dat geeft een behoorlijk verzwakking op de ingebouwde antenne.
Kathodespanning B3X81U
door Anton van den Oever , Hazerswoude-dorp, 31.12.2016, 12:15 (2888 dagen geleden) @ humfred
De spanninsdeler op het rooster van de UL84 is wat vreemd maar werkt wel. De buis is extreem hoogohmig en die 330k in serie met de 50k weerstand is de roosterlekweerstand. Zou die in waarde zijn verlopen, dan is de negatieve roosterspanning geen -12 volt meer.
De weerstand R56 is uitsluitend een stopweerstand, geen roosterlekweerstand.
Dit wordt weleens verondersteld maar is onjuist.
De spanning op het rooster wordt uitsluitend bepaald door de spanningsval over de kathode weerstand, een uitzondering is als de buis roosteremissie of veel gas heeft.
In dat geval heeft de relatief hoge weerstand juist een nadelige invloed op de instelling, deze verloopt dan steeds meer naar een positief potentiaal, waardoor de buis zichzelf op de duur vernietigd. (als niet andere componenten eerder de geest gegeven hebben)
m.vr.gr.
Anton van den Oever
Kathodespanning B3X81U
door humfred , Dubai, 05.01.2017, 16:45 (2883 dagen geleden) @ gerard
Kan er ook iets mis zijn met de anti-bromwikkelingen S45 en S46 van de UGT?
Even nog een tip: zet een weerstand van 410 ohm (2 x 820 ohm //) in serie met de antibrom wikkeling. Deze tip las ik onlangs in een oud Philips bulletin.