Banska Bystrica: zenden met halve golf spriet

Goedenavond luisteraars in Nederland en de Overzeesche Gebiedsdelen!

Ondertussen sta ik hier aan de voet van een kolossale zendmast voor een kolossaal raadsel. Ik heb jullie eerder geschreven dat ik naar Banska Bystrica zou gaan en daar zou kijken naar de zender die op schalen uit de jaren veertig en vijftig staat vermeld. Welnu, het "vinden" van deze zender was bepaald niet moeilijk omdat het ding praktisch in mijn achtertuin staat:

[image]

De flat aan de linkerkant dient mij deze drie weken tot onderkomen. Nu ligt een mast van 220 meter hoog toch altijd iets verder weg dan hij lijkt... en het kostte me ongeveer anderhalf uur wandelen en klimmen om het zenderterrein te bereiken. Van de directe omgeving, het zendergebouw en de golfgeleiders zal ik over een paar weken een fotoserie op mijn site gerardtel.nl plaatsen. Ook kun je daar lezen hoe ik op het afgesloten en bewaakte terrein ben geraakt. En voor Piet: er komt ook een serie stereofoto's van de zender.

Maar nu kom ik aan mijn vraag. Ik was wel gewend aan antennes zoals je die in Kootwijk hebt, dwz, gespannen draden van de juiste lengte tussen hoge masten. Hier waren ooit drie masten met ook horizontale draden ertussen. Maar nu is er maar een mast die aan de onderkant geisoleerd staat opgesteld. Deze mast dient namelijk zelf als zendantenne.

[image]

Het principe van zendsprieten ken ik natuurlijk wel, maar meestal zijn die een KWART golflengte zodat ze een lage impedantie hebben. De MG zender in BBystrica werkte rond 700kHz, dus golflengte ruim 400m. Omdat de mast 220m hoog is, is dit dus een HALVE golf. De voedingslijn is onderaan bevestigd. Dan heeft zo'n antenne toch een reuzeHOGE impedantie? En hoe is de uitstraling van een halvegolfspriet die aan de bodem gevoed wordt? Komt dit vaker voor?

Ik vroeg me ook af, hoe ze het voor elkaar krijgen om die mast vol te hangen met lampjes en GSM-antennes. De voedingslijnen daarvoor moeten toch de antennewerking van de mast verprutsen?

Wat er verder in B Bystrica te zien is... Tesla's zijn tegenwoordig in Nederland niet echt zeldzaam meer (ik heb er zelf de afgelopen jaren een stuk of 10 uit Tsjechie en Slowakije meegesleept en later weer in Nederland verkocht), maar van dit beeld uit de lokale bazar zal toch bij sommigen van jullie de portemonnee spontaan uit de broekzak vliegen:

[image]

Maandag heb ik hier kennis gemaakt met een professor die verderop in de stad een lab heeft om richtingskarakteristieken van antennes op te meten. Een bezoek daaraan staat voor morgen op het programma. Er is hier dus genoeg "radio-activiteit"!

Groeten van jullie speciale Centraal-Europa-reporter,
Gerard uit Banska Bystrica (Slowakije).

Reageer op dit bericht

611 keer gelezen

Beste Oost-Europa correspondent,

Zoals je terecht aangeeft is een 1/2 golf mast in het voedingspunt (onderaan) hoogohmig, er moet dus een aanpasnetwerk zijn om aan te passen op de zender eindtrap (deze eindtrap hoeft niet per definitie 50 Ohm te zijn).

Het voordeel van een 1/2 golf t.o.v. 1/4 golf is dat de 1/2 golf mast geen tegencapaciteit (radialen e.d.) nodig heeft.

Het aanbrengen van verlichting e.d. zal waarschijnlijk het impedantieverloop langs de mast een klein beetje beinvloeden. Het merendeel steekt niet buiten de mast en lampjes, gsm-antenne's, etc. zijn klein t.o.v. de mastdoorsnede. Het zal denk ik weinig invloed op het stralingspatroon geven.

[image]
Bron: ARRL Antenna Book 1984, dank aan Hugo Welther voor scannen.

In het plaatje zie je dat bij een 1/4 golf de stroom in het voedingspunt erg hoog is, de aarde zal dus erg goed moeten zijn (lage impedantie) om het goed te laten werken. Bij een 1/2 golf zie je dat de stroom juist laag is in het voedingspunt. Ook de veldsterke bij de voet is nu niet zo hoog (veiliger)

Mooie foto van de voet trouwens, ik verbaas mij altijd over de sterkte van keramiek. Het volledige gewicht van de mast, toch wel een paar ton, staat op deze keramische isolator.

Ben erg benieuwd naar de andere foto's

gr. Mans

Reageer op dit bericht

504 keer gelezen

Hmmmm.... is dat wel gezond om zo dicht bij zo'n zendmast te verblijven/wonen?

Groet,
Paul

--
[image]

Reageer op dit bericht

426 keer gelezen

Geen flauw idee hoe de richtlijnen daarvoor zijn.

Even een snel rekensommetje. Stel dat de mast alleen horizontaal uitstraalt. En hij staat op 500 meter afstand.

Dan kun je een cylinder eromheen tekenen met een straal van 500 meter. De omtrek van die cylinder is dan 500 x 2 x pi = 3142 meter. Uitgaande van een 200m hoge mast is de oppervlakte van die cylinder dan ruim 600 duizend vierkante meter.

Wordt er met 100kW uitgezonden dan zit je op een afstand van 500 meter van de mast aan ongeveer 0,15 W per vierkante meter.

Pak je GSM erbij, die straalt ook zo één Watt uit denk ik.

Groeten,

Matthias

Reageer op dit bericht

414 keer gelezen

Hallo Matthias,

Bij het zien van de foto's gingen mijn gedachten naar de verhalen en TV-beelden die ik heb gehoord resp. gezien
inzake het gedrag van diverse electrische apparaten en het verhoogde ziekteniveau in de omgeving van
de zendmasten van de Wereldomroep.

Ik heb geen idee met welk vermogen die zende zendt of gezonden heeft, maar als dat een groot vermogen is/was,
lijkt mij dat niet gezond.

Het veelvuldig en langdurig bellen met een GSM is ook niet gezond. Nu is het vermogen van die dingen
tegenwoordig een stuk kleiner dan de eerste generaties, goed kan het niet zijn.

Als ik mij niet vergis is tegenwoordig het zendvermogen van een GSM max. 0,5W.

Groet,
Paul

--
[image]

Reageer op dit bericht

382 keer gelezen

Hmmmm.... is dat wel gezond om zo dicht bij zo'n zendmast te verblijven/wonen?

Bedankt voor je bezorgdheid... maar de zender staat al drie jaar uit! Met de straling zal het dus wel meevallen. De mast staat best een beetje afgelegen. Op 500m afstand staan wel wat boerderijen, maar de echte bewoonde wereld ligt ongeveer een kilometer van de mast. Op het terrein stonden wel een paar huisjes voor personeel, dat was vlak naast het zendergebouw maar tussen zendergebouw en mast zit ook weer een twee a driehonderd meter.

Maandag stond ik nog op een uitgedoofde vulkaan, die had gelukkig ook zijn beste tijd al gehad!

Reageer op dit bericht

429 keer gelezen

Hallo Gerard,
Nou ik zou het risico toch maar niet nemen, al die straling.
Maar gelukkig is er een oplossing voor, kijk maar eens hier:
http://www.beesign.at/erdstrahlen/ en klik op rettung. :-D
Misschien kunnen ze ook wel grote bollen leveren die om de mast heen passen.
(tegen meerprijs natuurlijk) ;-)
m.vr.gr.
Anton van den Oever

Reageer op dit bericht

429 keer gelezen

Halve golf vericale antennes zijn vrij normaal, en om er 1 te zien had je niet naar BB hoeven te gaan. De mast in Lopik voo 747, nu in gebruik voor 675, is ook een halve golf mast, en de mast voor 1008 was dat ook, maar deze hebben de "boeven" omgehaald.
Voor vrijwel elke zendantenne heb je een aanpassing nodig, de zogenoemde antenne-tuner (ATU), die staat vast in dat lelijk gekleurde huisje vla naast de mast.
In Kootwijk waren voor de lange golf niet de horizontale draden de eigenlijke straler. maar de verticale draad. Een zgn T antenne (Veronica 192 was dat ook).

Voor kortegolf zijn de horizontale draden wel de zendantenne, en is de verticale, draad een feeder.

LW en MW is verticaal gepolariseerd, KG horizontaal.

Reageer op dit bericht

416 keer gelezen

Een vertikale antenne straalt laag af maar niet horizontaal. Zoals Mans al schreef is er aan het voetpunt een laag EM veld. Die 0,5W haal je dus al niet op dat punt. Dat zal al lager zijn. Er is nog steeds niet aangetoond dat GSM schadelijk is. Daarnaast is dat een veel hogere frequentie. Je wifi netwerk zit op de magnetron frequentie :-) Hoorde een verhaal van iemand die bij een telecom bedrijf werkt. Ze hadden een mast geplaatst maar die was nog steeds niet aangesloten. Voor het zover was lagen echter de eerste klachten over hoofdpijn en ziekte al bij het bedrijf. Maar we zullen het pas weten over een X aantal jaar of het nu wel of niet slecht was. De aarde en de zon produceren in ieder geval het meeste straling.

Fred

--
Fred\'s opvangtehuis voor verweesde buizenbakken
http://www.pa4tim.nl

Reageer op dit bericht

378 keer gelezen

De mast in Lopik voor 747, nu in gebruik voor 675, is ook een halve golf mast

Maar kun je dan zo'n mast even in een keer voor een andere frequentie gaan gebruiken? Dan zal je er toch op z'n minst wel even 22m bovenop moeten plakken, als je van 402 naar 445 meter golflengte gaat?
En op de lange golf dan, waar je golflengtes van 1500 en 2000m hebt. Ze maken toch geen mast van een kilometer hoog?

Reageer op dit bericht

314 keer gelezen

Je kan er een andere golflengte op draaien, met aanpassingen, zoals in de antenne-tuner.
De efficiency wordt dan wel minder.
Echter, hoe lager de frequentie, hoe beter de grondgolf dus propagatie, enig verlies is dus niet zo'n probleem,.

Overigens klopte de lengte van de Lopik masten toch al niet, omdat ze gebouwd zijn voor andere frequenties/golflengten die in 1938 waren toegewezen in een internationale frequentieverdeling. Deze is vanwege de oorlog nooit uitgevoerd.
De verschilen met de uiteindelijke golflengten van Kopenhagen 1948 waren echter niet erg groot.
Overigens hebben de Duitsers, die het zendstation in gebruik hebben genomen, er ook andere golflengtes op gedraaid zoals een legerzender op 300 meter, 1000 kHz.

Reageer op dit bericht

313 keer gelezen

Bedankt voor deze prachtige bijdrage!

Reageer op dit bericht

374 keer gelezen

RSS Feed van deze thread

Nederlands Forum over Oude Radio's

Banska Bystrica: zenden met halve golf spriet (Algemeen)