Subminiatuur buisjes voor Radio en Audio (Techniek Radio/TV)

door Ger Fust , Monnickendam, 01.04.2017, 18:55 (2797 dagen geleden) @ Leo Bolier

Een aantal hier onder vermelde gegevens zijn onlangs in een andere thread al aan de orde geweest,
maar ik wil graag met het onderstaande ook een aantal andere geïnteresseerden proberen te bereiken, en heb wat gegevens samengebracht.

Wat zijn subminiatuur buisjes?
Subminiatuur buisjes zijn een ontwikkeling van Raytheon in het begin van de 2e Wereld oorlog, ze werden voornamelijk voor militaire doeleinden gemaakt.
Raytheon was tevens de grootste fabrikant van subminiatuur buisjes, meer dan 120 verschillende!
Het MIT heeft er een leuk filmpje over gemaakt, zie:
http://techtv.mit.edu/videos/229-the-subminiature-vacuum-tube-the-cycle-of-technology

Een goede site over portable radios met subminiatuur buisjes is deze:
http://www.radiolaguy.com/Showcase/PortableRadios/subminiature.htm
Deze portables werden voornamelijk in de VS gefabriceerd tussen ca. 1946 en 1956.

Op de foto hierboven, een 1R5 (DK91) batterijbuisje naast een 1V6 subminiatuur buisjes.

Subminiatuur buisjes voor portable radio's hadden in het algemeen een gloeidraad voor ca. 1,25 V,
deze waren bovendien bijna altijd direct verhit, dus gloeidraad was tevens kathode.

Het merendeel van de overige subminiatuur buisjes was indirect verhit en had een gloeidraad voor 6,3 Volt en een aparte kathode. Het overgrote deel van deze buisjes was bedoeld voor professionele toepassingen, meestal militair, zoals bijvoorbeeld raket besturing. (zie film-link hier boven)

Een andere militaire (luchtmacht) toepassing is bijvoorbeeld in communicatie-apparatuur zoals o.a. de AN/ARC-552 UHF zend-ontvanger die in de zestiger en zeventiger jaren werd toegepast in de F104-G Starfighter.
Meer info over dit bijzondere apparaat met 29 subminiatuur buisjes is te vinden op de volgende website: http://www.vanderheem.info/starfighter-arc552_vdh.html
Op deze pagina is voor geïnteresseerden een PDF te downloaden van 70 pagina's met meer uitgebreide info.
Als voorbeeld, hier onder, een foto van de 'AudioAmp', met 3x 6021 en 1x 5902 als eindbuis(je):

De 5902 bevindt zich links boven in een speciaal houdertje, dat tevens de warmte afvoert.

Het mooie van deze buisjes vind ik persoonlijk, dat je ze ook gewoon in de schakeling kunt solderen zonder houdertje.Dat heeft bovendien een aantal voordelen;
1. je kunt compacter bouwen zonder houdertje
2. het is goedkoper
3. je hoeft niet te zoeken naar een moeilijk te vinden artikel
4. het is betrouwbaarder

Werden deze buisjes in de veertiger, vijftiger en zestiger jaren voornamelijk gebruikt voor militaire doeleinden, de laatste 10 jaar worden ze steeds populairder in audiokringen, dat varieert van de zogenaamde 'Stompboxes' voor gitaristen, tot condensator-microfoons, voorversterkers, lijnversterkers en hoofdtelefoon versterkertjes. 'Het Web' staat vol met schakelingen!

Zeer populair is de 6021 / ECC70 en hun Russische tegenhanger de 6N16B, deze is niet pin-compatible met de voorgaande twee, maar de elektrische gegevens zijn nagenoeg gelijk. Bovendien klinkt dit buisje bijzonder goed in audioversterkers en is weinig microfonisch. Dit in tegenstelling tot de batterijbuisjes, die door hun constructie wel microfonisch zijn. Of dit een bezwaar is hangt af van de schakeling en de plaats waar ze in de schakeling zitten.

Voor data van de 6021, (werd ook door Philips geleverd), in een zeer uitgebreide datasheet, zie: www.vanderheem.info/6021_Sylvania.pdf (met dank aan Frank Philipse!)

Voor data van de 6N16B, zie: www.vanderheem.info/6N16B.pdf

Ook zeer interessant, voor wie in dit soort buisje geïnteresseerd is, is de website van Tubeclinic, zie bijvoorbeeld dit artikel van Barbara E. Gerhold:
www.vanderheem.info/Russian_Subminiature-Tubes.pdf

Op mijn eigen website wil ik binnenkort ook meer aandacht besteden aan Subminiatuur buisjes.

Ger

--
"Tubes are for Music, transistors are for TV and electronics in general"