P buizen in een radio (Techniek Radio/TV)
door Paul de Goede 
, Leidschendam, 10.09.2017, 12:07 (2636 dagen geleden)
Dag allemaal,
Het wordt langzaam ingewikkelder om goede nieuwe buizen voor een radiotoestel te kopen. Ik speel nu met het idee om de Wega uit mijn klushok (geen zeldzaam stuk zeker niet) uit te rusten met de 300ma seriegloei varianten van de buizen die er in horen. Die zijn nog goed NOS verkrijgbaar. Zelfs voor de EL84 heb ik een 300ma equivalent gevonden (16gk6) die ik tussen de string kan hangen. Moet ik alleen een paar aansluitingen veranderen op de buisvoet.
Heeft iemand dit al eens toegepast? Ik weet dat het bij U toestellen gangbaar was. Het zal alleen niet optellen tot 230 volt, maar daar zijn oplossingen voor.
Mvg, Paul
P buizen in een radio
door Eleen , Deurne (BE), 10.09.2017, 12:38 (2636 dagen geleden) @ Paul de Goede
Bewerkt door Eleen, 10.09.2017, 12:52
Zo bij eerste gedachte klinkt dit best plausiebel en uitvoerbaar;
Er zijn wel enkele bedenkingen die je in overweging moet nemen:
Een zuivere serieketen van de gloeidraden, met bijhorende serieweerstand aangesloten op de netspanning brengt wel mee dat de netscheiding in het gedrang komt. Om aan de maximum gloeidraad-kathode spanning te voldoen, ben je practisch verplicht om het chassis van je toestel mee aan het net te hangen, met alle gevolgen vandien.
Je kan natuurlijk de gloeispanning voor je P buizen van een extra trafo betrekken, waardoor de netscheiding intact blijft. Dit geeft tevens de mogelijkheid om met een lagere spanning de gloeikring te voeden waarbij parrallelschakeling van meerdere kleine serieketens mogelijk wordt. Voordeel is dan de kleinere kans op brom-inductie.
Ga je toch met een serieketen werken, hou dan de buizen die het gevoeligst voor brom-inductie zijn, zo dicht mogelijk aan de massa-kant van de keten.
Bijvoorbeeld: Massakant > PABC80 > PCC85 > ECH81 > EF85 > PL82 > voorschakelweerstand > evnetuele gelijkrichter (PY82) > netkant.
Zorg voor de nodige ontkoppeling C's bij de ECH81 en EF85, zodat geen HF koppeling via de gloeidraadverbinding ontstaat.
Gloeilampjes blijven op de 6,3 V. wikkeling van de nettrafo.
Mvg, Eleen
--
Ik ben nog op zoek naar een PW4032 Philips Counter
P buizen in een radio
door soundman2 , Wouw, 10.09.2017, 12:42 (2636 dagen geleden) @ Paul de Goede
Soms kun je op de primaire van de voedingstrafo in een radio nog een bruikbare spanning vinden, zoals 110, 127 etc.maar ook tussenliggende spanningen zoals in dit voorbeeld zelfs 17 volt.
P buizen in een radio
door John Hupse † 
, Schoonhoven, 10.09.2017, 13:13 (2636 dagen geleden) @ Paul de Goede
Het wordt langzaam ingewikkelder om goede nieuwe buizen voor een radiotoestel te kopen.
wanneer ik kijk naar het aanbod op de bekende radiobeurzen merk ik dat veel buizen al heel lang, ruim 30 jaar, niet meer nieuw verkrijgbaar zijn. Goede tweedehands buizen zijn echter nog steeds prima verkrijgbaar, ook types die op het internet als "lastig" worden aangemerkt. Dit geldt overigens precies zo voor P-buizen, die worden eveneens al vele jaren niet meer gemaakt, een enkel type daargelaten.
Een technisch antwoord op je vraag is dat het met enige moeite goed mogelijk is om P-buizen toe te passen in een toestel waar nu E-buizen in zitten. Bij vrijwel alle toestellen heb je daar wel een andere gloeispanning voor nodig dan de 6,3 volt die nu beschikbaar is. In de praktijk kan je dat realiseren met b.v. een extra gloeistroomtrafo. De gloeistroomwikkeling van de nettrafo overwikkelen kan natuurlijk ook.
Zorg wel altijd voor netscheiding, ook voor het gloeicircuit. Een oude reparatietruc is om de isolatie tussen de gloeidraad en de kathode van de buizen hiervoor te gebruiken, maar deze truc is letterlijk levensgevaarlijk. Bovendien kunnen de meeste buizen hier niet tegen, maar dit terzijde. Gebruik dus nooit de primaire wikkeling van de nettrafo om de gloeidraden te voeden, zelfs niet wanneer men dat hier aanraadt.
De ombouw van U-buizen naar P-buizen is meestal eenvoudiger, je kunt hier b.v. de methode met een seriecondensator gebruiken. Deze condensator vervangt dan de ballastweerstand in het gloeicircuit.
P buizen in een radio
door Paul de Goede , Leidschendam, 10.09.2017, 13:26 (2636 dagen geleden) @ John Hupse †
Dank allemaal. Schaarste is niet alleen het probleem, er zijn ook grote verschillen in prijs. Een PABC80 kost een fractie van zijn E broertje. Kwestie van vraag en aanbod natuurlijk en ik vind het zonde van de P buizen die braak liggen. Het woord nieuw durf ik niet meer te gebruiken, maar 'ongebruikt in een doosje' zal niemand mij kwalijk nemen.
Ik heb ook wel eens ergens gelezen dat iemand met gelijkrichting van de gloeistroom, topgelijkrichting en daarna weer terugbrengen van de spanning P buizen van de juiste voeding voorzag. Dat moet natuurlijk wel voor iedere buis apart, maar goed het is een hobby natuurlijk.
Mvg, Paul
P buizen in een radio
door John Hupse † , Schoonhoven, 10.09.2017, 13:54 (2636 dagen geleden) @ Paul de Goede
een goede EABC80 kost tegenwoordig 4 tot 5 euro. Dat betekent m.i. dat deze buis niet zo schaars is.
Wanneer je een compleet toestel wilt gaan ombouwen ben je wel wat meer kwijt.
Ik denk dat zo'n ombouw alleen lonend is wanneer je dit doet uit technische interesse. Je leert er dan immers nog wat van.
P buizen in een radio
door soundman2 , Wouw, 10.09.2017, 14:34 (2636 dagen geleden) @ John Hupse †
Bewerkt door soundman2, 10.09.2017, 14:44
Gebruik dus nooit de primaire wikkeling van de nettrafo om de gloeidraden te voeden, zelfs niet wanneer men dat hier aanraadt.
Ik heb het alleen als mogelijkheid aangegeven, dat is wat anders als aanraden. Op de eventuele mogelijke (onveilige) consequenties ben ik niet verder ingegaan.
Er bestaan ook toestellen die voorzien zijn van een autotrafo en verder zelfs nog gewoon een pu en luidsprekeraansluiting hebben, die gewoon met het chassis verbonden zijn, dus waar hebben we het over.
Als je niet thuis bent in de materie is het aan te raden om niet te knutselen in potentieel gevaarlijke toestellen. Elk advies betreffende welke ingreep in een buizenradio dan ook, is gevaarlijk als deze door leken wordt uitgevoerd. Het betekent dan wel de doodsteek voor dit forum.
P buizen in een radio
door John Hupse † , Schoonhoven, 10.09.2017, 15:34 (2636 dagen geleden) @ soundman2
die gewoon met het chassis verbonden zijn, dus waar hebben we het over.
Wanneer het gaat om een toestel met een autotrafo is de primaire hiervan al verbonden met het lichtnet, en hoef je dus geen extra aandacht te geven aan het aanrakingsgevaar. De fabrikant heeft in de meeste gevallen al maatregelen getroffen, ook al zal dit niet geheel conform de nieuwste normen zijn gebeurd.
Maar we hebben het hier over wisselstroomtoestellen waarvan het chassis in het algemeen gesproken niet is beveiligd tegen aanraken. Wanneer je zo'n chassis met het lichtnet verbindt om een paar euro te besparen is een van de directe consequenties dat de antennedraad en/of de aardleiding eveneens netspanning gaat voeren.
Ja, zal je misschien zeggen, dat is allemaal theoretisch gezeur, men gebruikt tegenwoordig helemaal geen antennedraad meer, laat staan een aardleiding. Maar wanneer je b.v. de netspanning op een centrale-antennedoos zet geeft dat uiteraard ook problemen. Gewoon niet doen dus.
Het betekent dan wel de doodsteek voor dit forum.
beetje cynische opmerking in dit verband.
P buizen in een radio
door soundman2 , Wouw, 10.09.2017, 16:31 (2635 dagen geleden) @ John Hupse †
Bewerkt door soundman2, 10.09.2017, 16:58
Welke maarregelen bedoel je?
Ik schreef laatst iets over een Saba Sabine, waarvan de PU aansluiting zonder enige bescherming aan het lichtnet hangt, Inderdaad doen fabrikanten zoiets gelukkig niet meer .
Een gelukje is, dat veel elektrische huisinstallaties voorzien zijn van een aardlekschakelaar, waardoor het gevaar voor elektrocutie een stuk kleiner is.
Voorwaarde is dan wel dat de aardlekschakelaar frequent op de goede werking wordt getest, zoals aangegeven op de ALS.
Overigens heb ik ook in een ALS geen grenzeloos vertrouwen.
Hoewel ik de ombouw met de gloeidraden van P-buizen direct op het lichtnet niet aanraad, is het wellicht wat overdreven om meteen van een levensgevaarlijke situatie te spreken. Buizenradio's zijn zeker als ze niet ingekast zijn, potentieel levensgevaarlijk. Dat blijft.
Het gevaar van het gebruik van P-buizen moet zeker niet gebagatelliseerd worden, doorslag kan altijd optreden. Evenwel is in de praktijk gebleken dat dat maar zelden gebeurt. De kans dat er dus netspanning op het chassis komt, is niet onmogelijk, maar niet veel groter dan lichtnetcondensatoren naar het chassis, transformatoren waarvan de isolatie niet meer 100% is en dergelijke.
Persoonlijk zou ik er niet aan beginnen, omdat er vrijwel altijd aan de juiste buizen te komen is. In een uitzonderlijk geval, met kennis van zaken, kan ik me een dergelijke oplossing wel voorstellen. Een extra gloeistroom trafo lost het probleem op, maar dan krijg je weer hele volksstammen over je heen, omdat dat de originaliteit aantast.
Ik denk dat dit een oeverloze discussie gaat worden.
Nogmaals, de door mij aangegeven methode is een oplossing. Dat hij beslist niet de voorkeur verdient, is 100% waar.
P buizen in een radio
door Paul de Goede , Leidschendam, 10.09.2017, 18:29 (2635 dagen geleden) @ soundman2
Mijn eerste post in een jaar en de spanning loopt alweer gelijk op (en door het chassis). Maar wees allen gerust. Ik had niet aan het verschil tussen de gloeispanning en de kathodespanning gedacht, maar dat is inderdaad een punt. Geen haar op mijn hoofd die er aan denkt om bij een netjes galvanisch gescheiden toestel het chassis onder spanning te zetten.
Ik heb hier nog wat doosjes met PCC85 en PABC80 buizen die, nou niet gisteren van de band af rolden, maar na de fabriek nooit meer uit hun doosje zijn geweest. Laten we het maar BOS noemen (boxed old stock) Daar wil ik gewoon iets nuttigs mee doen. Maar een string ga ik er niet mee maken, eerder een individueel circuitje per buis met een paar dioden en een 7809 onder de voet of zo.
En waarom? Och het is vrijetijdsbesteding en ik vind dat geknutsel leuk. Het is ook zo weer ongedaan gemaakt. Ik hoop dat de spanning er nu weer uit is.
Mvg, Paul
P buizen in een radio
door John Hupse † , Schoonhoven, 10.09.2017, 19:06 (2635 dagen geleden) @ Paul de Goede
zo had ik het ook opgevat, Paul. Zo'n ombouw is zeker lonend wanneer je er iets van wilt leren.
Een gloeispanning omlaag brengen gaat vrij simpel met een serieweerstand, op die manier kan je b.v. een PC92 of een PM84 op 6,3 volt laten werken.
Een aantal bekende radiobuizen verbruikt van nature al 300 mA, dit zijn b.v. de ECH81, de EBF80, de EBF89, de EF80 etc, die hoef je dus niet te vervangen.
Voor buizen die een hogere gloeispanning nodig hebben, zoals de PCC85 en de PL84 (of zoiets) moet je iets extra's doen. Dan gaat het of om een gloeistroomtrafo (b.v. 220 naar 24 volt), of je gebruikt een spanningsverdubbelaar. In het laatste geval moet je rekening houden met de maximale rimpelstroom van de elco's die je toepast, deze moeten minimaal ruim een half ampere kunnen verdragen. Een spanningsstabilisator is in dit geval niet direct nodig.
Een 24 volts gloeistroomtrafo kan je nog in serie zetten met de 6,3 volt, dan verkrijg je een gloeispanning van zo'n 33 volt. Dat is voldoende voor een PL84, plus een PABC80 plus een PCC85. Op die manier kan je ook andere buizenbezettingen transformeren naar 300 mA, de berekeningen doe je vooraf en zijn niet al te lastig.
Een leerzame andere optie is het gebruik van een moderne laptopvoeding voor dit doel. Zo'n voeding is tegenwoordig vrij goedkoop, en levert b.v. een gelijkspanning van 19,5 volt bij een aantal amperes. Kost vaak niet meer dan 15 euro, maar kan wel storen op je radio ontvangst. Dus zeer geschikt voor het experiment.
P buizen in een radio
door humfred , Dubai, 11.09.2017, 06:00 (2635 dagen geleden) @ John Hupse †
Bewerkt door humfred, 11.09.2017, 06:07
Ik zou die ombouw naar P-buizen persoonlijk achterwege laten.
De buizen in zulke toestellen hebben op de EL84 en EZ80/81 maar heel weinig slijtage en gaan zeer lang mee. En ook als de emissie wat terugloopt dan merk je dat in eerste instantie niet aan de performance.
Een slechte EABC80 zou ik niet vervangen tenzij het toestel orgineel moet blijven. Ik vind dat namelijk een rotbuis met veel overspraak problemen. Dat merk je ondermeer aan het restvolume. Ik zet er liever 3 germanium dioden voor in de plaats en een andere triode, bijvoorbeeld een EC92 of ECC81/82/83 of wat je hebt liggen en er mee overeenkomt.
Zo kun je veel dure buizen door andere E-buizen vervangen.
Voor een EL84 kun je net zo goed een EL41 of EL95 nemen met geringe aanpassingen.
En voor een EZ80 doen 2 x 1N4007 het ook goed.
En dan vind ik het eigenlijk nog wel meevallen met de buizenprijzen.
Voor de EM´s worden inderdaad woekerprijzen gevraagd. Maar we leven in een markt-economie en daar bepaald de vraag en aanbod de prijs. 
P buizen in een radio
door John Hupse † , Schoonhoven, 11.09.2017, 07:24 (2635 dagen geleden) @ humfred
Zo kun je veel dure buizen door andere E-buizen vervangen.
er bestaan talloze manieren om radiotoestellen te modificeren. In de praktijk kom je van alles tegen, ook de modificaties die Paul en jij noemen.
Voor het geld hoef je dit niet te doen, maar Paul wil er graag iets van leren heb ik begrepen. Vroeger deed men dit ook al, maar toen waren goede buizen een stuk duurder dan nu.
P buizen in een radio
door Piet Kralt , Rotterdam, 12.09.2017, 09:00 (2634 dagen geleden) @ Paul de Goede
Zijn de karakteristieken van P-buizen wel gelijk aan die van overeenkomstige E-buizen? Bij U-buizen heb ik daar in het verleden wel eens mijn neus mee gestoten.
Piet Kralt
P buizen in een radio
door John Hupse † , Schoonhoven, 12.09.2017, 11:08 (2634 dagen geleden) @ Piet Kralt
Bewerkt door John Hupse †, 12.09.2017, 11:25
Zijn de karakteristieken van P-buizen wel gelijk aan die van overeenkomstige E-buizen?
dat is 1 van de leerzame aspecten bij het ontwerpen van dit soort modificaties.
B.v. EL84 buizen verschillen van PL84, UL84 en EL86 buizen. Ook b.v. de Russische buizen die op het eerste gezicht wel wat lijken op een EL84 verschillen hiervan soms behoorlijk.
Dit gaat overigens verder dan een verschil in alleen de instelling. B.v. een PL84 of een UL84 verdraagt een maximale DC-anodespanning van 250 volt, terwijl een EL84 is gespecificeerd voor een maximum van 300 volt. Wanneer de anodespanning in een bepaald toestel b.v. 280 volt is kan je dus maar beter geen PL84 gebruiken.
Bij dergelijke modificaties moet je dus wel een beetje weten wat je doet (of er tijdig achter zien te komen, liefst van te voren).
Je kunt vaak een schakeling wel zodanig modificeren dat deze werkt met een ander buistype. Let in dat geval, behalve op de gloeistroom, dus ook op de gelijkstroominstelling, op de wisselstroomversterking en op de maximale waarden voor de spanningen en stromen. Bij sommige buissoorten verschilt zelfs de maximale anodedissipatie, b.v. een normale 6L6 kan je belasten met 19 Watt, bij een 35L6 is dit de helft, dus maximaal 8,5 Watt. Een 25L6 zit hier tussenin, 10 Watt.
P buizen in een radio
door humfred , Dubai, 14.09.2017, 06:33 (2632 dagen geleden) @ John Hupse †
Als je echt veel wilt leren over radio en de oude tijd, dan zou ik aanbevelen om een toestel geheel zelf te bouwen.
Dit is echt niet moeiljk voor iemand met kennis van electronica.
Je kunt dan geheel vrij je keuze maken van onderdelen en het op elkaar aanpassen.
Probeer een oude Amroh MK super op de kop te tikken en sloop het toestel om het daarna weer opnieuw op te bouwen. Amroh bouwschema´s zijn goed te vinden.
Je kunt de buizenbezetting zelf kiezen en dat is enorm leerzaam.
Bouw het toestel trap voor trap op en je hebt uiteindelijk een spelend toestel.
Dit zou mij persoonlijk meer boeien dan in een bestaand ontwerp te gaan werken. 