Heerlijke kerstdagen en een gelukkig nieuwjaar (Algemeen)

door Rieks, 25.12.2008, 06:57 (5815 dagen geleden) @ S.Leunissen

Allemaal prettige kerstdagen en een goed 2009

Nog even een toelichting over het ontstaan van de kerst man.

De kerstman, de in een rood kabouterpak met witte biezen gestoken grijsaard, is een bekende en geliefde verschijning aan het einde van het jaar.
Men zegt dat hij op kerstavond in een door rendieren getrokken arrenslee door de lucht vliegt en cadeautjes in klaar gehangen kerstsokken stopt.
Er bestaat echter geen historisch bewijs dat de kerstman heeft bestaan.
Waarschijnlijk is hij een verchristelijkte versie van verschillende heidense zeegoden zoals bijvoorbeeld Poseidon of Neptunes. Of hij zou gestolen kunnen zijn uit de oude Duitse mythologie. Zo was Thor (de god van de donder maar eveneens de god die voor bescherming, gezondheid en landbouw stond) een bejaarde man, joviaal en vriendelijk, gedrongen, met een lange witte baard die in een wagen reed en in noordelijke streken zou wonen. Hij was zeer geliefd en eigenlijk de god van de gewone mens. Zijn element was vuur, zijn kleur rood. De open haard in elk huis was aan hem gewijd en naar verluidt, daalde hij erin af via de schoorsteen.

Men gist dus naar de afkomst van de kerstman. Komt hij niet van de Noordpool? Heeft hij geen vestiging in Finland? Of is hij gewoon verzonnen door Walt Disney?
Wel, of de kerstman van de Noordpool komt is niet te achterhalen. Voor zover bekend heeft niemand daar ooit sporen van ontdekt. Volgens de Finnen heeft de kerstman zelfs een officiële vestiging in hun land. En is Disney pas veel later "Santa Claus" gaan gebruiken in hun strips en films.

Hoe het waarschijnlijk begon…
Uiteindelijk lijkt het er wel op dat de kerstman uit Nederland komt.
Toen de Nederlanders naar Amerika emigreerden, stichtten zij in 1611 de vestiging Nieuw Amsterdam. Deze vestiging werd nog geen veertig jaar later verkocht voor een appel en een ei en is nu over de hele wereld bekend als New York.
De Nederlanders brachten Sint Nicolaas mee (onze Sinterklaas dus) en hebben de Amerikanen hem geadopteerd.
Hij werd zelfs de beschermheilige van New York.

Van St. er Klaas naar St. A Claus
Sint Nicolaas werd rond 1773 als eerst door de media vernoemd als St. A Claus (St. er Klaas). Langzaamaan veranderde zijn oorspronkelijke look, door toevoeging van elementen uit allerlei culturen (rendieren, arrenslee en elfjes) en het duurde nog ruim twee eeuwen voor de Santa Claus ontstond zoals wij die allemaal kennen.

De schrijver Washington Irving, alias Diedrich Knickerbocker, vermeldde St. Nicholaas in zijn boek "A History of New York". St. Nicholaas wordt omschreven als een persoon die door de stad rijdt op een paard. Irving herzag echter zijn boek. Hij veranderde het paard in een karretje.

Dat werd de basis voor een populair gedicht over "Santeclaus" geschreven door Clement Moore in 1821:
"Twas the night before Christmas". Het ging over een roodwangige in bont geklede St. Nick die met een arrenslee reed getrokken door acht vliegende rendieren en die zich door de schoorsteen wrong en de kousen van de kinderen vulde met speelgoed. Hij deed Santa Claus ook lachen en gaf hem allerlei trekjes en snuiten mee.

In 1822 kregen de rendieren namen: Blitzen, Comet, Cupid, Dancer, Dasher, Donner, Prancer en Vixen. Rudolf was er toen nog niet bij.

Dat de kerstman de schoorsteen beklimt zou ook uit 1841 kunnen komen. In dat jaar huurde J.W. Parkinson een man in die de schoorsteen beklom van zijn winkel.

Tekenaar Thomas Nast zette vanaf 1860 Santa op papier voor de kerstnummers van het Harper's Magazine. Hij is er waarschijnlijk verantwoordelijk voor dat de kerstman van de Noordpool lijkt te komen.

In 1925 verscheen in de kranten dat Santa Claus niet op de Noordpool kon wonen vermits rendieren daar niet konden grazen. Dus moest hij in Fins Lapland wonen. "UncleMarkus", Markus Rautio, die een zeer poplulair kinderprogramma had op de radio, onthulde dit geheim voor de eerste keer in 1927: Santa Claus leeft op Lapland's Korvatunturi - "De Orenberg" en dat is een berg waar de oren van de kerstman uitsteken. Met deze oren luistert hij naar de kinderen of ze braaf zijn.

Commercialisering kon niet uitblijven
In 1930 kreeg de tekenaar Haddon Sundblom de opdracht van The Coca-Cola Company een serie advertenties te ontwerpen voor de aanstaande kerstperiode. Niet helemaal vreemd, omdat in die jaren Coca-Cola bekend stond als een ideale dorstlesser voor met name de zomerperiode en niet zozeer voor de koudere dagen. De opdracht was een menselijke, gezellige dikkerd met een mooie baard te ontwerpen in de bedrijfskleuren rood en wit. Nu had Sundblom een gepensioneerde buurman, ene meneer Prentice die zeer goed aan de vereisten voldeed. Tevens was hij een zeer vrolijk type die een zeer aparte lach had die klonk als Yo-ho-ho. Vanaf de eerste dag was deze Santa Claus een hit. Nog steeds is het beeld dat door Sundblom is geschapen hét gezicht van de kerstman.
Ondanks het feit dat dit beeld eigenlijk exclusief voor Coca-Cola bedoeld was, werd het door de jaren heen zo'n gemeengoed dat The Coca-Cola Company besloot dat Santa Claus voor iedereen in de wereld was en er vrij gebruik van mocht worden gemaakt.

En hier werd Rudolph geboren…
Robert L. May creëerde rond 1939 het negende rendier, Rudolph. Op een mistige kerstavond, terwijl het zicht steeds slechter werd, riep Santa de hulp in van Rudolph. Hij had immers een lichtgevende rode neus en kon zo de weg verlichten. In eerste instantie is Rudolph door zijn mederendieren verstoten uit de rendierengroep omdat hij zo'n opvallende neus had. Maar door zijn hulp op die mistige nacht werd hij de bekendste uit de groep van negen.

In 1949 schreef Johnny Marks het liedje "Rudolph the Red-Nosed Reindeer" en dat doet het nog steeds goed.

Hoe ging het dan verder?
Door de eeuwen heen kwamen al deze gebruiken een beetje bij mekaar en werd de leeftijdloze, tijdloze, onsterfelijke, witbebaarde man gecreëerd die pakjes uitdeelt met kerstmis. Sinds 1950 zou Santa te Napapiiri verblijven, dichtbij Rovaniemi in Fins Lapland, waar hij zijn bureau heeft geïnstalleerd.

Wat betekent de kerstman in de rest van de wereld?
Denemarken
Deense families worden bezocht door de "Julemand" die ook een zak draagt en getrokken wordt door rendieren. Zijn helpers zijn de "Julenisser", de elfjes die op de zolderkamer wonen en die dol zijn op kinderen en dieren. Op kerstavond wordt daarom een bakje zoete pap op de zolderkamer gezet om de Julenisser gunstig te stemmen en ze hopen dat het leeg is de volgende morgen.

Zweden
Zweedse kinderen wachten ongeduldig op "Jultomten". Dat is een kabouter wiens slede getrokken wordt door de "Julbocker", dat zijn de geiten van Thor. Hij is in rood gekleed en draagt een dikke zak op zijn rug.

Fins Lapland
De Finse Lappen hebben geluk. Zij wonen namelijk vlak bij de kerstman (denken ze!). Hun kinderen zijn opgegroeid met bezoeken aan de goede oude man met de witte baard. Eerder werd gezegd dat de kerstman op de noordpool woonde maar in 1925 brachten de kranten groot nieuws. De grasetende rendieren konden helemaal niet leven op de Noordpool. Vandaar dat de goede oude man in Fins Lapland woonde, in de 'orenberg' om precies te zijn. De oren die uit de berg staken, waren die van de kerstman, zodat bij naar alle kinderen in de wereld kon luisteren. Hij hoorde het dus als er iemand niet zoet was. Binnen in de berg woonden ook zijn helpers, de drukke elven. Zij waren zeer verstandig en hielpen de kerstman, die in Finland "Joulupukki" heet, speelgoed te ontwerpen dat kinderen en volwassenen bestellen per email of sneeuw-mail. Maar men zegt ook dat hij sinds 1950 een paar kilometer ten noorden van Rovaniemi in Fins Lapland zou verblijven. Daar waar de weg van Rovaniemi naar Sodankylä de noordpoolcirkel (napapiiri) snijdt, vind je het dorp van de Kerstman, met zijn kantoor en een klein winkelgallerijtje.

Duitsland
In Duitsland spreken we van Christkindl (kerstekindje) en die brengt cadeautjes op kerstmisavond. Hij rijdt op een muilezel en komt binnen door sleutelgaten. Vaak is het Christkindlein ook een in wit gekleed meisje.
In Duitsland worden de legenden rond Sint Nicolaas, Santa Claus en Christkindl echter door mekaar gehaald.
Hier reist Sint Nicholaas ook rond met een helper die gekend is onder de naam Knecht Ruprecht, Krampus, of
Pelzebock, een soort zwarte piet dus.

Duitse immigranten in Amerika brachten hun positieve kerstgebruiken met zich mee. Zo legden ze hooi in de schuur voor de ezel van het kerstekindje op kerstavond en op kerstmisdag stond er een mand gevuld met gedroogde appelschijfjes, snoep, walnoten en gemberbrood klaar. Het Duits ging zich mengen met het Engels en het dialect "Christ-kindle" van het Duitse woord "Christkindlein" werd "Kristkingle" of "Kriss-kingle". Uiteindelijk verving deze Kriss Kringle het kerstkindje totaal en werd het een substituut dat verwant was met de kerstman ofte Santa Claus. Tegen het einde van de negentiende eeuw was Kriss Kringle de populairste kerstfiguur in Pennsylvania.

Oostenrijk en Zwitserland
In deze alpenlanden brengt "Christkindl" de geschenken. Net zoals in Duitsland is in sommige steden "Christkindl" een mooi meisjesengeltje dat uit de hemel gezonden werd om geschenken te brengen.

Verenigd Koninkrijk
Engelse kinderen wachten op "Father Christmas" die voor hun voorvaderen Kerstmis zelf was.

Frankrijk
Ook in Frankrijk werden de geschenken gebracht door Père Noël of het kerstkindje zelf.

Italië
Hier krijgen de kinderen ook geschenken op driekoningendag maar de schenker heet hier "La Befana". La Befana is een soort goedaardige heks. Zij weigerde naar Bethlehem te gaan met de drie wijze mannen wanneer zij haar deur voorbijkwamen omdat ze niet klaar was met vegen. Nu gaat ze van deur tot deur in de hoop dat ze het Kerstekindje kan vinden. Overal waar ze komt, laat ze een geschenk achter.

Rusland
Hier werden de cadeautjes oorspronkelijk gebracht door Baboesjka (van die poppetjes, ja). Het verhaal gaat dat Baboesjka (grootmoeder) drie rijk geklede reizigers onderdak, eten en een warm bed gaf. Achteraf bleken het de drie wijzen te zijn die onderweg waren naar Bethlehem. Baboesjka ging hen achterna met een mand zwart brood en cadeautjes voor het kindje. Toen zij daar aankwam, was iedereen echter al vertrokken. Ze legde haar giften in de kribbe en ging terug naar huis, waar zij al snel door engelen werd gehaald.

Maar in Rusland is de huidige kerstman gekend onder de naam "Father Frost". Gewoonlijk wordt hij getekend vergezeld van zijn kleindochter, het sneeuwmeisje "Snegurochka" met een eeuwig groene boom in een traditionele Russische slee.

De Russische kerstman wordt eerder geassocieerd mer nieuwjaar dan met kerstmis.

Hongarije
Op Kerstavond leggen Kerstengeltjes de cadeautjes oningepakt onder de boom.

Polen
In Polen zouden de geschenken van de kinderen van de sterren komen.

Syrië
In Syrië komen de geschenken voor de kinderen van de jongste kameel op 6 januari t.t.z. driekoningen.

Mexico, Puerto Rico, Argentina, Brazilië, de Philippijnen en Spanje
In deze Spaans sprekende landen geven de Drie Koningen zelf de geschenken aan de kinderen.

Ghana
In de Afrikaanse republiek Ghana komt "Father Christmas" uit de jungle.

Australië
Op de Nerang rivier in Australia rijdt hij op waterskies en draagt hij een witte baard en een rode zwembroek.

Brazilië
In Brazilië heet hij "Grandpapa Indian" of "Vovo Indo" en brengt hij ook geschenken.

China
In China heet de kerstman "Dun Che Lao Ren" wat eigenlijk "Oude Kerstman" betekent. Hij brengt geschenken aan goede kinderen.

Hawaii
In Hawaii komt hij met de boot aan natuurlijk!

Maar bestaat de Kerstman wel echt? goeie vraag