Variac of Serielamp?

Natuurlijk wil ik Hans' thread niet kapen met deze gedachte, al kwam die wel op bij het lezen van de thread.
Is een variac wel het meest geschikte middel om een radio op te starten?

Met een variac kun je de radio op een lagere spanning laten spelen, maar de variac blijft net als het lichtnet een spanningsbron zodat er hoge, en dus schadelijke stromen kunnen lopen bij een kortsluiting. In de andere thread wordt het zelfs als probleem genoemd dat de spanning zou kunnen inzakken bij hoge belasting, terwijl dat volgens mij precies is wat je wel nodig hebt! Wil je een variac "veilig" instellen, dan moet je de spanning waarschijnlijk zo laag zetten dat de radio, zelfs als hij goed werkt, niet gaat spelen.

Een seriegloeilamp begrenst de stroom zonder de spanning al te veel te laten dalen voor een goede radio. Bij een Uutje gebruik ik meestal een 40W lamp in serie, en ja, dan gaat de boel vanaf de eerste test op 230V. (Voordat ik aan een hete test toe ben, is er natuurlijk al een en ander gemeten en eventueel vervangen!) Als de radio goed is, blijft de stroom beperkt, licht de lamp maar een klein beetje op, blijft dus de gloeidraad koud en de serieweerstand laag. Bijna alle spanning valt dan over het Uutje en het zal (na een wat langere opwarmperiode) geluid gaan geven.
Als er een sluiting is, zal de lamp feller oplichten, neemt de weerstand ervan dus toe en wordt schade in het toestel voorkomen. De stroom door een 40V lamp zal nooit hoger worden dan zo'n 170mA.

Zo werkt de serielamp als een stroombegrenzer die pas in actie komt als het nodig is. Aan het opgloeien van de lamp kun je ook nog mooi de opgenomen stroom vanuit een ooghoek in de gaten houden. Je kunt een bak gloeilampen van verschillende Wattages achter de hand houden om toestellen met verschillende stromen veilig te kunnen opstarten. Ik ben nu bezig een Amerikaans toestelletje met een 300mA keten op 230V te laten spelen, daarvoor haal ik dan even de 100W lamp tevoorschijn.

Hier is een foto van mijn tweelamps-opstarttoestel:

[image]

Het is een simpel schemaatje, ook al geen hogere rakettehnologie:

[image]

Alles bij elkaar zie ik meer voordelen in het gebruik van een serielamp (stroombegrenzing) dan van een variac (spanningsbegrenzing). Wat zijn de gedachten van de anderen hierover?

Reageer op dit bericht

952 keer gelezen

Hoi Gerard,

Toevallig was ik net [gisterenavond] dit filmpje aan het bekijken.
Komt precies overeen met wat je bedoelt.

Linkje op Youtube

met vriendelijke groet,
Timo

Reageer op dit bericht

763 keer gelezen

Alles bij elkaar zie ik meer voordelen in het gebruik van een serielamp (stroombegrenzing) dan van een variac (spanningsbegrenzing). Wat zijn de gedachten van de anderen hierover?

Hallo Gerard,

Wees gerust en je hebt helemaal gelijk en daarom gebruik ik ook altijd een serielamp. Alleen is die op mijn eerder geplaatste foto niet helemaal goed te zien.

Voor de volgende foto heb ik de componenten wat duidelijker neergezet. De net-gescheiden variac dient alleen maar om de radio van het lichtnet te scheiden en de serielamp dient als stroombegrenzing. Met de schakelaar kan ik kiezen of de stroom via de gloeilamp of rechtstreeks naar de radio gaat.

[image]

--
Met vriendelijke radiogroet, Hans

[image]

Reageer op dit bericht

755 keer gelezen

Als het alleen over het opstarten van een oude radio gaat, denk ik dat de meeste in ieder geval gebaat zullen zijn met een gloeilamp, simpelweg omdat de variac vaak ontbreekt in de hobby ruimte.
Deze bied inderdaad stroombegrenzing en kan een hoop schade voorkomen.
Maar als je de elektrolytische condensatoren van de voeding wilt formeren heb je er niets aan en dat is nu juist zo handig (en noodzakelijk!) bij toestellen die soms tientallen jaren hebben stilgestaan.
Een variac biedt een veel “hardere” spanning welke perfect te regelen is maar je moet dan wel de boel goed in de gaten houden, ideaal is in dit geval een uitvoering met zowel een spanning als stroommeter.
Persoonlijk gebruik ik in mijn hobby ruimte meestal geen van beide, maar haal een pootje van de gelijkrichter los en voed het toestel met een geregelde (zowel stroom als spanning) voeding waarbij zowel de stroom als spanning op afleesbaar is.
Overigens gebruik ik wel stroombegrenzing in serie met mijn test aansluiting, een automaat van 6A en een 1500 W halogeen buisje.
Dit voorkomt dat ik bij een eventuele sluiting 2 trappen af naar beneden moet lopen om de automaat in de groepenkast te resetten. :-)
m.vr.gr.
Anton van den Oever

Reageer op dit bericht

733 keer gelezen

Niet helemaal on-topic, maar in het verlengde van de opmerking van Anton:
Voordat ik een radio of ander apparaat aan de netspanning leg, formeer ik de voedingselco's als eerste handeling.
Ik gebruik daarvoor een regelbaar voedingsapparaat 60-300V - 60mA (ontwerp Muiderkring :-)
een serieweerstand van 2k2, een stroommeter op 5 of 50mA bereik, een spanningsmeter.
Dat kan meestal in de schakeling mits uitgeschakeld (koude buizen trekken geen stroom).
Niet als er een spanningsdeler in zit, of als er sterk lekkende papiercondensatoren in zitten.

Voorzichtig opregelen en de stroom (behalve bij inschakelen) op ca 1-2 mA proberen te houden.
10 minuten wachten, als de stroom dan veel lager is, kan hij hoger.
Je ziet de elco sterker worden (als hij niet echt stuk is) en aan het eind staat de spanning op 300V.
Als dan de stroom onder 0,5 mA blijft, ben ik tevreden. Als de stroom boven 1 mA blijft, is de elco verdacht.
Boven enkele mA durf ik de elco's niet meer te gebruiken.
Als de stroom hoger blijft, maak ik de elco's los om de stroom door weerstanden en lekkende C's te voorkomen.

Daarna alsnog de radio met een variac of gloeilamp starten, want we hebben ook nog ratel-C's ,voedingstrafo's, bedrading, gelijkrichtbuizen, en andere probleemveroorzakers. Maar die voedingselco die bijna zeker flink lekt en na formeren _misschien_ weer goed is, heb ik op beheerste wijze gereed voor gebruik gemaakt.

--
Vriendelijke groeten,
Onno

Reageer op dit bericht

714 keer gelezen

Geheel mee eens. Ik heb in mijn jonge jaren ook het variac-gebruik gepredikt tot ik begreep hoe het technisch allemaal precies werkte. Een variac is helaas niet zinnig. De stroom door een niet-geformeerde elco is helaas niet te voorspellen op basis van de spanning die je er op zet. Ik heb elco's gehad die 40mA lekten bij 100v, een veel gekozen 'beginspanning'.
Die zijn uiteindelijk na dik 12 uur formeren met maximaal 5mA bijgekomen. Maar zet je er dan dus toch 100v op, zullen ze mogelijk gaan koken...

De gloeilamptest is wel een mooie middenweg tussen snel en effectief. Ik heb nog nooit een toestel beschadigd met de gloeilampmethode, maar elco's zouden toch nog een te hoge formeerstroom kunnen zien. Toestellen van na 1950 zijn eigenlijk altijd prima te doen met de lampmethode, oudere toestellen hebben vaker slechte elco's.

Maar wat ik tegenwoordig doe bij toestellen van voor 1950, is direct de oude elco's afkoppelen en provisorisch nieuwe plaatsen.

Om de elco's te formeren zat ik vroeger nog wel eens te rommelen met externe stroombronnen, maar als je de voedingslijn van de radio in orde maakt met nieuwe elco's, kan je heel simpel de oude aansluiten via een serieweerstand, en hoef je geen externe stroombron te gebruiken
Je kan die dingen gewoon aangesloten laten terwijl je andere dingen aan het testen en meten bent - ze formeren dus terwijl je met andere dingen bezig bent. Wel opletten, ze kunnen geladen blijven!
Een 15w lampje komt goed van pas als ontlaadweerstand.

Als de oude elco's goed bijkomen, sluit je ze weer aan. Doen ze dat niet, dan geef je de nieuwe elco's een mooi plekje onder het chassis.

--
Ik neem op kleine schaal reparaties voor anderen aan voor een leuke prijs.
Stuur een mailtje bij interesse.

Reageer op dit bericht

770 keer gelezen

Ja, ieder zijn manier.

Ik start een klein tot normaal toestel op met een 40W lamp, een grotere radio met 60 of 75W.
Op een gegeven moment komt er wat gekraak uit het toestel.
Dan schakel ik de radio uit en haal de eindbuis eruit, de grootste stroomvreter.
Dan weer met dezelfde gloeilamp eea op spanning laten komen, een soort 2e fase.
Mocht het mis gaan dan doet de lamp toch zijn werk.

Dit gaat altijd goed.

Met U’tjes werk ik zelden.

Mvg Frank

Reageer op dit bericht

715 keer gelezen