Gisteren kwam iemand mij dit grappige toestelletje brengen: de Chronoblitz. “Misschien kun jij daar iets mee.” Altijd leuk, iets volkomen onbekends in je OK. Er zit een klein scoopbuisje in en een luidsprekertje. Even op het web gesnuffeld. Veel kon ik er niet over vinden, en al helemaal niet over dit specifieke apparaat. Wel werd ik ietsje wijzer en begreep ik dat het dient om een mechanisch uurwerk af te stellen.
Dan zou dat aansluitinkje achterop wel voor een microfoontje zijn. Het feit dat er van daar af een afgeschermd kabeltje naar g1 van de EF86 ging sterkte mij in die veronderstelling. Geprobeerd met een kristaltelefoontje en idd: het tikken erop werd hoorbaar in het luidsprekertje. De pot eronder is de volumeregelaar.
Met de rechter pot wordt het golfvormpje op de KSB van links naar rechts verplaatst. Door aan de metalen buis te draaien wordt een doorzichtig plaatje (met 3 zwarte puntjes erop) van links naar rechts voor het beeldschermpje verschoven. Let op de plus en min op het front. Ws zeggen die iets over het feit of de klok onder test te snel, of te langzaam loopt. Maar dat is op dit moment nog een gok.
Waar het witte drukknopje voor dient weet ik niet. Er gebeurt niets als ik daarop druk. Toen ik de spanning eraf haalde hoorde ik opeens zacht tikken. Dat kwam uit dat grote ronde ding onder het chassis. Ok, dan is dat ws een referentieklokje. Ik ben al wat verder. Mocht iemand iets meer over dit koddige ding weten, laat maar horen!
Chronoblitz
door Paul de Goede , Leidschendam, 25.10.2023, 17:04 (393 dagen geleden) @ Herm Willems
Gaaf ding, absoluut! Nog nooit eerder gezien.
Chronoblitz
door robot797 , rijssen, 25.10.2023, 17:11 (393 dagen geleden) @ Herm Willems
is dat niet om horloges/klokken af te stellen?
--
groeten peter veldman
Chronoblitz
door Herm Willems , Maastricht, 25.10.2023, 17:14 (393 dagen geleden) @ robot797
Dat denk ik ook Peter, daarom schreef ik: Wel werd ik ietsje wijzer en begreep ik dat het dient om een mechanisch uurwerk af te stellen.
Chronoblitz
door Wolfgang , 25.10.2023, 17:20 (393 dagen geleden) @ Herm Willems
Even op Google gezocht:
"Einstellgerät für Uhren"
Verders geen info....
Gr. Wolfgang
Chronoblitz
door Herm Willems , Maastricht, 25.10.2023, 17:28 (393 dagen geleden) @ Wolfgang
Dank voor je moeite Wolfgang, maar helaas dat is precies de info die ik ook al had gevonden.
Chronoblitz
door Peter1952 , 25.10.2023, 18:38 (393 dagen geleden) @ Herm Willems
Kijk eens in Radio Bulletin jan. 1952, blz. 4. Daar staat een apparaat beschreven om uurwerken af te regelen.
Her is een ander apparaat, maar misschien kan het een leidraad zijn voor jouw apparaat.
Groeten,
Peter
Chronoblitz
door Herm Willems , Maastricht, 25.10.2023, 19:26 (393 dagen geleden) @ Peter1952
Goeie tip Peter, het is inderdaad niet precies hetzelfde apparaat, maar er zijn best wel veel overeenkomsten. Ik ben al een heel stuk verder nu. Bedankt! Groet, Herm
Chronoblitz
door soundman2 , Wouw, 25.10.2023, 20:37 (393 dagen geleden) @ Herm Willems
De ophanging van de beeldbuis verdient niet de hoofdprijs, de kans is groot dat de voet sluiting maakt met het chassis.
Chronoblitz
door Herm Willems , Maastricht, 25.10.2023, 20:47 (393 dagen geleden) @ soundman2
Inderdaad Henk. Die pijp past er maar net in.
Chronoblitz
door Maarten Bakker , Haarlem / Delft, 25.10.2023, 20:59 (393 dagen geleden) @ Herm Willems
Over de beeldbuis gesproken.. Zo te zien is die van 1960, waarmee je het toestel dus al aardig kunt dateren. Heel veel zal dat niet schelen.
Kun je zien wat het type van de beeldbuis is? Meestal staat dat wel ergens op de conus. Dan kan ik dat noteren bij de buiscode die op de voet staat. Lees ik die goed als KN3 m0C?
Chronoblitz
door Herm Willems , Maastricht, 25.10.2023, 21:49 (393 dagen geleden) @ Maarten Bakker
Ik heb met een vergrootglas gekeken Maarten. Het is inderdaad een KN3 mOC. Ik twijfelde aanvankelijk over het vijfde karakter. Dat is van dichtbij een mooi rond cirkeltje, dus ik vermoed dat het de hoofdletter O is. Niet het cijfer 0. Zou dat kunnen?
Chronoblitz
door Maarten Bakker , Haarlem / Delft, 25.10.2023, 22:28 (393 dagen geleden) @ Herm Willems
Philips gebruikt wel eens vaker vreemde nullen. Het hier kan eigenlijk alleen maar een 0 zijn, omdat op die plaats het laatste cijfer van het jaartal hoort te staan en dat kan dan eigenlijk alleen maar 1960 zijn in dit geval. De codes werken precies zo als bij normale buizen. De eerste 2 tekens horen bij een bepaald type buis (DGx-x gok ik in dit geval, ben dus wel benieuwd nog). Het 3e teken is de revisie. Op de tweede regel is het eerste teken de fabriek, het tweede teken het laatste cijfer van het jaar en het derde teken de maand (A t/m L).
Chronoblitz
door Herm Willems , Maastricht, 26.10.2023, 07:47 (392 dagen geleden) @ Maarten Bakker
Bewerkt door Herm Willems, 26.10.2023, 08:14
Interessante info, leuk om te weten! Binnenkort haal ik het chassis eens uit de kast om het schoon te maken. Dan verwijder ik ook de mantel van de KSB, om het type te kunnen zien.
En ik wil ook wel eens wat meer weten van dat grote ronde tikkende ding, dat ik nu maar even 'referentieklokje' noem. Als dat niet stiekem een tijdbom is overleef ik die demontage waarschijnlijk wel. Dan plaats ik hier de foto's.
aanvulling: er zit helemaal geen mantel om de KSB zie ik nu. Maar het type staat ws ergens aan de onderzijde, dus hij moet er toch uit.
Chronoblitz
door Ger Fust , Monnickendam, 26.10.2023, 11:31 (392 dagen geleden) @ Herm Willems
Ik zou toch maar oppassen, want ik zie 7 tijdbommetjes! (de bruine Wima's)
--
"Tubes are for Music, transistors are for TV and electronics in general"
Chronoblitz
door Herm Willems , Maastricht, 26.10.2023, 19:31 (392 dagen geleden) @ Ger Fust
Daar ben ik niet zo bang voor Ger. Eind jaren 60 begon ik als nieuwsgierig jongetje aan mijn 'lampenradioloopbaantje'. Ik heb al die jaren nog nooit preventief onderdelen vervangen. Behalve dan als er scheurtjes inzitten of als er drab uitloopt. En tot nu toe ben ik nooit met deze methode op de koffie gekomen.
Maar... ik laat ook nooit toestellen spelen als ik er niet bij ben. Dreigt er iets mis te gaan dan krijg je ruim op tijd signalen: rook, vreemde geuren, gesis, brom, druipende vloeistoffen, geknetter, ed. Dus ik laat die C's lekker zitten totdat die verschijnselen optreden. En dan ben je altijd nog ruim op tijd. En een EL3 of een AL4 kan wel even tegen een stootje. Met zeldzame eindlampen ben ik wel wat voorzichtiger.
Straks weet niemand meer hoe Wima's, teerrolletjes en andere papier C's eruit zagen. Jammer toch? Bij mij zijn er nog genoeg in actieve en trouwe dienst!
Chronoblitz
door Maarten Bakker , Haarlem / Delft, 26.10.2023, 20:39 (392 dagen geleden) @ Herm Willems
Meestal zijn die bommen al afgegaan, je zou er voor de gein eens aan kunnen meten.
Chronoblitz
door Herm Willems , Maastricht, 27.10.2023, 07:52 (391 dagen geleden) @ Maarten Bakker
Bewerkt door Herm Willems, 27.10.2023, 08:26
Zodra het apparaat gaat proefdraaien ga ik zeker wat metingen verrichten. Mocht dan blijken dat er een C tussen zit die de zaak ernstig verziekt dan zal die veroordeeld worden tot een enkele reis vuilverbrandingsoven. Maar ik ben er zelf niet zo'n voorstander van om onderdelen preventief te vervangen, enkel vanwege hun slechte reputatie. Omdat dit een historisch interessant toestel is wil ik het zoveel mogelijk in de oorspronkelijke staat houden.
Chronoblitz
door Herm Willems , Maastricht, 26.10.2023, 21:20 (392 dagen geleden) @ Maarten Bakker
Met veel moeite het chassis eruit gekregen Maarten. Niet erg servicevriendelijk gebouwd.
Wel al wat meer nieuws over de ksb. Helaas is het typenummer deels verdwenen. En misschien heb ik dat wel zelf gedaan tijdens mijn gepruts om de delen te scheiden. Het merk is nog wel leesbaar: Valvo.
En het laatste deel van het type is nog leesbaar: 31. Jij gokte al op DG als eerste letters. Als ik dat combineer krijg ik: DGx-31. Mijn voorlopige conclusie is nu dat het een DG7-31 is. De afmetingen, de kleur en de voet stemmen daarmee overeen. Wat denk jij?
Chronoblitz
door Maarten Bakker , Haarlem / Delft, 26.10.2023, 22:02 (392 dagen geleden) @ Herm Willems
Ik vind het logisch klinken. In scopes van rond die jaren zat vaak een DG7-32.
Chronoblitz
door gerard , Zeist, 26.10.2023, 09:41 (392 dagen geleden) @ Herm Willems
Bewerkt door gerard, 26.10.2023, 09:57
In de grote V&D in Utrecht (Hoog Caterijne) was een horloge-afdeling, ik meen op de tweede verdieping waar ook de elektronica zat. Als klein ventje heb ik daar een keer mijn horloge laten afregelen, dat zal een jaar of 50 geleden zijn al weer.
Ik denk dat je voor zo'n mechanisch horloge al blij mag zijn met een verloop van ongeveer 5 seconden op een etmaal dus zeg 1 op twintigduizend afwijking.
Je moet er natuurlijk achter komen of het klokje te snel of te langzaam loopt en hoeveel. Als je een etmaal blijft kijken kun je het goed zien, maar daar hadden de mensen ook vijftig jaar geleden al geen geduld meer voor. Mijn horloge werd dus in een apparaat gestopt dat na enkele minuten al de afwijking met voldoende nauwkeurigheid kon aanwijzen. Nadat mijn klokje in de bak werd gelegd verwijderde de vakman zich en kwam enkele minuten later terug.
Een en ander speelde zich achter de toonbank af dus ik kon er weinig van zien en herinneren doe ik me er ook weinig van. Maar ik kan me voorstellen dat er een apparaat zoals de Chronoblitz werd gebruikt. Misschien dat op het straalbuisje de gelijkloop tussen kwartsoscillator en horloge te zien was met pulsen (zwarte stipjes geven aan hoeveel de voor- of acterloop is?).
Wat zou je op zo'n toestel nog willen regelen met een wit knopje? Het lijkt mij een handige functie als je de kwartstikken gelijk kunt zetten met de tikken van het horloge. Dan verloopt het afregelen zo: leg het horloge op de microfoonplaat, druk op de sync-knop, dan staan op het scherm de pulsen voor klokje en kwarts gelijk. Een paar minuten later kijk je weer en kun je aflezen of de tikken voor of achter lopen. Na 180 seconden is de verschuiving (bij een klokje dat 5s per dag verliest) maar 10ms maar dat is op zo'n scoopje wel af te lezen.
Dan klokje bijregelen (schuifje bij de onrust) en weer een paar minuten in de Chronoblitz ter controle.
Misschien dat jouw witte knopje wel iets gaat doen als er een horloge ligt te tikken?
Chronoblitz
door Herm Willems , Maastricht, 26.10.2023, 19:41 (392 dagen geleden) @ gerard
Dank voor je leuke verhaal uit de oude doos Gerard! Ik wist niet dat V&D in Hoog Catharijne heeft gezeten. In de meeste steden zat die in de oude binnenstad.
Nu moet ik ook opeens aan Staffhorst denken. De hele Drieharingstraat zat er zowat mee vol! Wat een luilekkerland was dat daar zo vlak bij de markt! Maar dat terzijde.
Tot nu toe ben ik nog niet achter de functie van dat drukknopje. Maar als ie uit de kast gaat zal dat wel duidelijk worden door te kijken waar de draden naartoe lopen. Zodra ik meer weet lees je dat hier wel weer.
Chronoblitz
door ejrietbergen , Schiermonnikoog, 26.10.2023, 11:01 (392 dagen geleden) @ Herm Willems
Bewerkt door ejrietbergen, 26.10.2023, 11:11
Hoi Herm
Leuk apparaat!
Ik heb hem vooral als zoekplaatje gebruikt: waar is de tijdbasis?
Het enige onderdeel dat daarvoor in aanmerking komt is het blikje
rechtsonder het chassis.
Je zegt dat het tikt (als een tijdbom) maar ik kan me niet voorstellen
dat je het ene mechanische uurwerk vergelijkt met het andere en dan hoopt
dat de jouwe beter is. De lamme helpt de blinde, zeg maar.
Je hoort dus wat anders tikken. Een thermostaat? Een kwartskristal in een
oventje om hem op een constante temperatuur te houden wordt wel vaker als
meer betrouwbare tijdbasis gebruikt. Bovendien denk ik een getwist aderpaar
(grijs/wit) met de gloeispanning erin te zien verdwijnen.
Verder de buizen bezetting: 2 x EF86 een dubbeltriode en een buisje uit de
90-serie (B7G voetje) met een typenummer eindigend op 21. Welke is dat?
Die heb ik nog nooit eerder gezien.
Aanvulling: misschien een 6F21 (=EF92)?
Enfin, we volgen je onderzoek met permanente warme belangstelling.
vrgr, EJ
--
We hebben allemaal twee levens. Het tweede begint als we ons realiseren dat we er maar één hebben.
Chronoblitz
door Sieme , Niekerk, 26.10.2023, 11:20 (392 dagen geleden) @ ejrietbergen
2d21?,thyratron(netje),
Sieme
--
het experiment heeft altijd gelijk
Chronoblitz
door ejrietbergen , Schiermonnikoog, 26.10.2023, 11:28 (392 dagen geleden) @ Sieme
Hoi Sieme
Kan ook, binnenwerk klopt ook meer met een thyratron.
vrgr, EJ
--
We hebben allemaal twee levens. Het tweede begint als we ons realiseren dat we er maar één hebben.
Chronoblitz
door Herm Willems , Maastricht, 26.10.2023, 19:58 (392 dagen geleden) @ Sieme
Het is een PL21 Sieme, idd een thyratron(netje)
Chronoblitz
door Herm Willems , Maastricht, 26.10.2023, 19:57 (392 dagen geleden) @ ejrietbergen
Hi Evert Jan,
Op dit moment nog geen idee waar de TB zit. Ik moet nog onderzoek doen, nog niet aan toegekomen. De komende dagen zal ik wel meer weten.
Die ongewisheid geldt op dit moment ook nog voor dat merkwaardige ronde ding. Het is in elk geval mechanisch, klinkt als een ouderwets inklapbaar opdraai wekkertje. Maar wel met elektrische aandrijving. Want als er spanning opkomt begint ie na enige tijd te tikken. Gaat de spanning eraf dan duurt het even voordat ie weer stil is. Ik hoop dat er een dekseltje af kan of zo. Ik wil natuurlijk liever geen proportioneel geweld gaan gebruiken. Kan zijn dat het aandrijfmotortje (als dat er is) op 6,3 volt loopt. Binnenkort (hopelijk) meer hierover!
Het kleine pitje is een thyratron type PL21. Die dubbeltriode is een ECC81.
Ik ga zo meteen naar de OK voor verder onderzoek.
Chronoblitz
door Maarten Bakker , Haarlem / Delft, 26.10.2023, 20:45 (392 dagen geleden) @ Herm Willems
Linksonder op de foto van onder het chassis zie ik ook twee polystyreencondensatoren. Die werden doorgaans in filters en tijdbases gebruikt vanwege hun stabiliteit.
Chronoblitz
door Herm Willems , Maastricht, 26.10.2023, 21:26 (392 dagen geleden) @ ejrietbergen
Correctie op mijn eerdere bericht: het is geen ECC81, maar een ECC82. De penthodes zijn allebei EF86's. En vwb de KSB, zie mijn reactie op het bericht van Maarten.
Chronoblitz
door Maurice , Dordrecht, 26.10.2023, 12:52 (392 dagen geleden) @ Herm Willems
Leuk ding en geeft ideeen om een oude scoop eens om te bouwen.
We lezen dat gebruik gemaakt wordt van een pick-up kristal element.
Nah genoeg te vinden.
Beetje prutsen en knutselen en je kunt zelf met die beschrijving een opnemer maken.
Benieuwd of je instaat bent straks een klokje af te regelen.
--
"I haven't even turned this on to see if it works because as long as I don't it might"
Chronoblitz
door Herm Willems , Maastricht, 26.10.2023, 20:08 (392 dagen geleden) @ Maurice
Een pick-upelement werd idd gebruikt bij dat schema in RB, jan 1952. Ik heb er geen meer liggen, dus getest met zo'n kristaltelefoontje van een Pionier 1, dat werkt ook.
Naar dat laatste ben ik ook benieuwd Maurice. Probleem is alleen dat ik geen mechanisch uurwerk in huis heb. Bij jou in Dordt zitten Pandor en Pandora (als ik de namen goed schrijf) Daar heb ik ze wel eens gezien. Twee weken geleden was ik nog in het radiomuseum in Rotterdam. Als ik dat toen geweten had, had ik van daaruit even de waterbus naar de Merwekade genomen!
Chronoblitz
door Maurice , Dordrecht, 26.10.2023, 20:32 (392 dagen geleden) @ Herm Willems
En bij de kringloop, 10,-
Leuke schoorsteenmantel dongel tingel ding
2 maanden geleden mijn broer nog blij mee gemaakt,
Die vind dat weer leuk om dat aan de gang te brengen.
Die heeft daar een app voor gelijk stellen.
Limburg zit ook vol met die kringloop.
Koop dan direct zo'n oud pickupje met kristal voor paar euro.
Komen met bosjes van zolders nu.
Marktplaats staat er ook vol mee met die koffertjes.
Niemand wil dat nog echt hebben.
Ja de wat mooiere maar al die 60's koffers...
Kan dat oortje weer terug naar de pionier
EN bij dit toestel zoals uit de foto een mooi ding knutselen.
Daar gaat het in de hobby om, bezig zijn.
--
"I haven't even turned this on to see if it works because as long as I don't it might"
Chronoblitz
door Hersteller , 26.10.2023, 21:35 (392 dagen geleden) @ Herm Willems
Bewerkt door Hersteller, 26.10.2023, 21:41
Mijn vader was horlogemaker en had op het atelier eerst deze;
Buizentechniek. En later deze met transistortechniek;
Voorbeeld van de opnemers.
De linker knop op de bovenste apparaten was voor het tikgetal van het uurwerk, op te zoeken aan de hand van het model van het uurwerk , of proefondervindelijk. De rechter knop was om het signaal te centreren.
Hij maakte puntjes op thermisch papier. Als het uurwerk goed liep, in gelijke pas met de referentie, maakte hij een rechte lijn van puntjes op het papier. Als het uurwerk te snel of te langzaam liep trok de lijn schuin weg. Met het ronde sjabloon kon je meten hoeveel de afwijking was. Door het hendeltje van de ophanging van de balansveer te verschuiven (of in geval van de foto met een schroefje) kon het uurwerk bijgesteld worden en bij een klok met slinger het moertje onder het gewicht verdraaien.
Dit is niet jouw apparaat, maar ik denk dat de techniek hetzelde principe heeft.
Chronoblitz
door Herm Willems , Maastricht, 27.10.2023, 07:37 (391 dagen geleden) @ Hersteller
Bedankt voor dit interessante verhaal. Zeer verhelderend!