Duitse radio-opsporing in WO2 (Techniek Radio/TV)

door gerard , Zeist, 12.09.2024, 11:40 (70 dagen geleden) @ willem kombi

Als voorbereiding op een herhaling van de voordracht over Rafter, op het Radiocafé van 24 september, heb ik een paar aanvullende proefjes gedaan. Zulke proeven kun je thuis ook met heel eenvoudige middelen doen. Gebruik een "Rafter" ontvanger met sterktemeter en liefst een BFO zodat je de opgepikte oscillatorsignalen ook echt hoort. Dan kun je de sterkte van de oscillators van diverse ontvangers vergelijken en ook de frequentie bekijken waarop ze werken. Je kunt met een meetzendertje erbij zelfs ervaren hoe gevoelig een bepaalde ontvanger is voor meetrekken van de oscillator.

De oscillator van een "super" ( superheterhodine) radio in de 2e ww heeft a: te weinig vermogen om daadwerkelijk uit te zenden.

Uitstraling van de L.O. is nooit een echt groot probleem geweest voor radioluisteraars, maar de fabrikanten proberen toch wel een beetje om die uitstraling te beperken of te verkleinen. (Dit staat ook in het mooie artikel over mengen van Geri Glastra in het laatste RHT.) Een Philips BX480A (post-WO2) en een Rogers-Majestic (pre-WO2) vergelijken, leert dat de radio uit 1939 harder straalt.

B: technisch is het niet mogelijk.

Van alle buizenradio's is de uitstraling sterk genoeg om een paar meter te overbruggen. Er is geen enkele twijfel, dat het detecteren van superhets vanuit de straat voor het huis, technisch mogelijk was met techniek uit 1940. De vraag is alleen, of het echt gebeurde.

De ingangsafstemkring is afgestemd op de te ontvangen zender.

Ik heb een paar radio's nog vergeleken met en zonder draadantenne van 20m eraan. Het blijkt (tot mijn verrassing) dat de uitstraling met de antenne eraan eerder zwakker dan sterker is. Ik weet niet precies hoe ik dit moet verklaren, misschien dat de uitstraling vooral van het oscillatorcircuit zelf komt en niet van de antenne. Maar dit is geheel speculatief.

Laten we zeggen 1 megahertz. de midden-frequentie van die radio's lag meestal om en nabij 470 kilohertz. Dat betekent dat de oscillator moet werken op 530 khz. (of 1,470 MHZ , maar komt niet voor)

Voor kortegolf en fm komt zowel upper side injection (osc is zender PLUS middenfrequent) als lower side injection (osc is zender MIN middenfrequent) voor. Bij lange en middengolf is lower side technisch vrijwel onmogelijk, en middengolftoestellen hebben dus altijd upper side injection. Dus voor een zender van 1000kHz moet je de oscillator zoeken rond 1460kHz.
(De technische onmogelijkheid komt voort uit het bereik dat de oscillator zou moeten hebben. De middengolf loopt van 530 tot 1611 kHz ongeveer. Een oscillator voor upper side injection loopt dan van 990 tot 2070, een bereik van ruim 1 op 2 wat makkelijk te realiseren is met een draaicondensator. En LSI oscillator zou verstembaar moeten zijn van 70 tot 1150 kHz, een 1 op 16 ratio wat niet kan met een draaicondensator.)