Mijn kleine junkbox ECL82 versterker. (Techniek Radio/TV)

door Mans Veldman , Leidschendam, 29.11.2024, 16:47 (2 uur, 2 minuten geleden)
Bewerkt door Mans Veldman, 29.11.2024, 16:58

Ik bouw regelmatig AM radio(tjes), meestal zonder LF eindtrapje, en heb een algemeen bruikbaar versterkertje gebouwd met spullen die ik voorhanden had in de junkbox. Het hoeft vooral geen HiFi te zijn, max. 15kHz was ruim voldoende, wel een beetje "vermogen" en lage vervorming. Hierbij mijn "show your project" en beknopt bouwverslagje.

Vele jaren geleden heb ik eens een Philips 17TX180u gesloopt en met de luidspreker en luidsprekerrooster al eens een boxje gemaakt. De uitgangstrafo lag nog steeds in junkbox en daar moest wel wat mee te maken zijn.
Het eerste idee was om de eindtrap uit de TV na te bouwen. Een PCL82 was gauw opgeduikeld maar de gloeistroom is 300mA waarbij er 16V over de gloedraad valt. Ik had geen passende trafo, wel een 22V versie en met een paar diodes, elco en LM317 een 300mA stroombron gemaakt. Daar deed de PCL82 het prima op. De hoogspanning kwam voorlopig uit de lab.voeding.

17TX180 LF uitgang

Het TV-schema was snel gebouwd en na spanning, 1kHz sinus en speaker aangesloten te hebben kwam er meteen geluid uit. Echter de volume potmeter kraakte wel behoorlijk en draaien aan de toonregeling liet bij verschillende standen de boel lekker oscilleren. Er zit veel frequentie afhankelijke terugkoppeling in het ontwerp en dat is moeilijk stabiel te krijgen, verschillende zaken aangepast, o.a. in terugkoppeling, maar het bleef een wispelturig ding.

Toen ik de documentatie van de 17TX180 erbij pakte las ik daar een toevoeging, ook Philips had problemen met oscillatie en krakende vol.potmeter. Hun oplossing was 560pF van triode stuurrooster naar massa, dat hielp bij mij niet, pas met 5600Pf was het ding stil, maar wel met minder versterking. Omdat ik naast de gloeistroom, ook nog hoogspanning moest hebben en geen 2 trafo's wilde is het TV eindtrapje aan de kant gezet en ben ik verder gegaan met een ECL82 (zelfde uitgangstrafo bruikbaar).

Philips had ook problemen met het ontwerp

In de junkbox lag een mooi compact trafootje met ook nog een EZ80 er tegenaan geschroeft, alleen de primaire was geen doorlopende wikkelingen maar twee afzonderlijke die in verschillende configuraties geschakeld konden worden en ook de bandrecordermotor zat hierop aangesloten.
De trafo was overduidelijk een Philipstype en er stond ook een nummer op (WT.510.79). Nummers beginnend met WT zitten vaak in bandrecorders en na wat zoeken in de NVHR schematheek vond ik al gauw type EL3516 waar de trafo ooit inzat. Met het schema voorhanden waren alle aansluitingen snel uitgevogeld.

Ik had al verschillende ECL82 ontwerpjes gezien in Philips grammofoon's e.d. maar toen vond ik op internet een leuk Mullard schema, dit ontwerp heb ik in grote lijnen gevolgd, voor de terugkoppeling gebruikte ik de aparte wikkeling op de UGT en aan de ingang een fysiologische vol.regeling, de 50k/450k potmeter kwam weer uit de junkbox. De diskantregelaar (hoog af) in het Mullard schema ligt niet direct aan massa maar via 390Pf en dat gaf een brommetje met pot.meter open, daarom hier ook een aanpassing gedaan. Het alu. chassis was ooit een afscherming in een of andere laserprinter en na op maat zagen past het perfect. De gaten zijn geboord met een trapboor (setje €9,- bij de Lidl) en beetje smeren met boorolie voor mooi resultaat.

Het Mullard schema

bron: The Valve Museum

Het uiteindelijk resultaat stemt mij tevreden.
- 1.5W in 5 Ohm met 159mV aan de ingang.
- closed loop versterking met 1kHz sinus: 16.9x (24,5dB)
- open loop versterking: 33.75x (30.5dB)
- terugkoppeling 6dB
- frequentieverloop (-3dB) 33Hz-20kHz, met max. hoge tonenverzwakking 33Hz-17kHz.

Hieronder definitieve schema en wat foto's, de pentode wordt direct gevoed uit het afvlakfilter (220V), schermrooster (205V) en triode (120V) zitten met extra afvlakking achter de antibromwikkeling op de UGT (hij zit erop, waarom niet gebruiken..)

Het gebouwde ontwerp

Vooraanzicht

Achterkant

Op de achtergrond het boxje met de 17TX180 speaker en rooster

Van onderen

Compact gebouwd

Op Youtube nog een kort filmpje. https://youtu.be/QK0-CzgJk1c

--
Stuff is the junk you keep -- Junk is the stuff you throw away