Artikelen
Een Batterijgevoede Condensatorlektester
door Otto Tuil
Inleiding:
Een grote bron van storingen in oude radio's zijn lekke condensatoren. Vooral de koppelcondensator tussen
de laagfrequent voorversterker en de eindpentode is berucht. Vele eindpentodes en/of uitgangstrafo's zijn
al defect geraakt door een lekke koppelcondensator. Het is dus raadzaam om een mogelijkheid te hebben om
lekke condensatoren op te sporen. Het probleem is echter dat lekke condensatoren soms pas door de mand
vallen als er een voldoende hoge spanning op staat. Om dit te kunnen bereiken heb ik een schakeling
ontworden die een voldoende hoge spanning af geeft, maar die desondanks veilig in het gebruik is.
(Opm: De schakeling is alleen bedoeld voor normale condenstoren, en werkt vanwege de hoge lekstroom niet
met elco's)
De schakeling:
Als basis van de schakeling heb ik een Frans schema voor een voeding voor buizenportables gebruikt.
Deze schakeling bestaat uit een astabiele multivibrator die oscilleert op een frequentie rond de 75 Hz.
Via twee FET's wordt de door de multivibrator opgewekte wisselspanning omgezet een vermogensstroom en
aan de transformator toegevoerd. Deze transformator is een normale kleine printtransformator waarbij
de secundaire wikkeling nu als primaire kant wordt gebruikt. Op de secundaire kant (wat dus oorspronkelijk
de primaire kant van de transformator is) wordt daardoor een wisselspanning van ca. 150 Volt opgewekt.
Deze wisselspanning wordt door twee weerstanden van 47 kilo-ohm en een neonlamp in stroom beperkt tot ca 1 mA.
Deze stroom is voor de mens ongevaarlijk en nauwelijks voelbaar. Daarna wordt de wisselspanning gelijkgericht
en toegevoerd aan de te testen condensator. (De reden dat de gelijkrichting achter de neonlamp plaatsvindt
is dat de neonlamp het beste werkt op wisselspanning. Een nadeel is wel dat de lekstroom van de gelijkrichter
een lichte zweem in de neonlamp kan opwekken. Het is daarom aan te bevelen om diodes met een lage lekstroom te
gebruiken, zoals de BAV21). Via een druktoets wordt de schakeling onder spanning gezet.
Hierdoor zal de schakeling alleen stroom trekken als zij in gebruik is. Hiermee wordt voorkomen dat de
batterij leeg raakt bij het vergeten uit te zetten.
Op connector J3 wordt de te testen condenstor aangesloten. Indien de condensator goed is zal er kort een oplaadstroom lopen die de neonlamp even laat oplichten. Daarna zal de neonlamp doven. (Let op dat een opgeladen condensator lang een lading kan vasthouden, en daardoor bij aanraking een onplezierige schok kan veroorzaken). Bij een lekke condensator blijft er stroom lopen, zodat de neonlamp niet dooft.
De schakeling kan worden opgebouwd op gaatjesprint of op een geëtste printplaat met behulp van deze printlayout en onderstaande stuklijst.
Aant. |
Referentie |
Waarde |
Type |
Conrad Nr. |
Prijs p/s |
Prijs |
2 |
C1,C2 |
330 nF |
Condensator 330 nF; multilayer 0.2" pitch |
Farnell |
€ 0,45 |
€ 0,90 |
2 |
C3,C4 |
10 nF |
Condensator 10 nF; multilayer 0.2" pitch |
453323 |
€ 0,22 |
€ 0,44 |
1 |
C5 |
10 nF |
Condensator 10 nF, 200V, 0.2" pitch |
450229 |
€ 0,50 |
€ 0,50 |
1 |
DS3 |
Neon |
Neon lamp |
725200 |
€ 0,26 |
€ 0,26 |
1 |
D1 |
LED |
LED Rood 3mm |
184543 |
€ 0,07 |
€ 0,07 |
4 |
D2,D3, |
BAV21 |
Small signal diode, 250V, 250mA |
Farnell |
€ 0,06 |
€ 0,24 |
1 |
J1 |
+9V |
Laagspanning voedingsbus (optioneel)(1) |
733988 |
€ 0,63 |
€ 0,63 |
1 |
J2 |
Pinheader |
Pinheader, 0.2" pitch(2) |
- |
- |
- |
1 |
J3 |
Pinheader |
Pinheader, 2 mm pitch(2) |
- |
- |
- |
2 |
Q1,Q2 |
BC635 |
Transistor max 1A |
154792 |
€ 0,36 |
€ 0,72 |
2 |
Q3,Q4 |
IRFZ24N |
MOSFET Power Transistor |
162739 |
€ 0,55 |
€ 1,10 |
3 |
R1,R4,R5 |
1K |
Weerstand 1 kiloOhm, ¼ Watt, 5% tolerantie |
403253 |
€ 0,12 |
€ 0,36 |
2 |
R2,R3 |
33K |
Weerstand 33 kiloOhm, ¼ Watt, 5% tolerantie |
403431 |
€ 0,12 |
€ 0,24 |
2 |
R6,R7 |
10E |
Weerstand 10 Ohm, ¼ Watt, 5% tolerantie |
403016 |
€ 0,12 |
€ 0,24 |
2 |
R8,R9 |
47K |
Weerstand 47 kiloOhm, ¼ Watt, 5% tolerantie |
403458 |
€ 0,12 |
€ 0,24 |
1 |
SW1 |
START |
Drukknop |
Diverse |
- |
- |
1 |
T1 |
EI130/12.5 |
Printtransformator 2X9V 1.5VA |
506117 |
€ 2,68 |
€ 2,68 |
(1) Alleen als voeding via adapter ook mogelijk moet zijn.
(2) Eventueel kunnen de aansluitdraden ook direct aan de print gesoldeerd worden.
In bedrijf:
Op de onderstaande foto's is het prototype afgebeeld. Voor de demonstratie heb ik de schakeling
aangesloten op een externe 9 volt voeding, en tevens de schakelaar tijdelijk overbrugd.
Foto 1: De schakeling zonder iets aangesloten (neonlamp is gedoofd)
Foto 2: Nou ja gedoofd? Een kleine lekstroom is nog zichtbaar
Foto 3: Deze condensator is oké
Foto 4: Deze condensator is lek (ca. 1 Mega-Ohm)
Foto 5: Deze condensator is zo lek als een mandje (vrijwel kortgesloten)
Foto 6: Aanraken geen probleem
Inbouwen in kastje:
De "finishing touch" is natuurlijk het inbouwen in een geschikt kastje. Ik zelf heb daarvoor een rood
polycarbonaat kastje van Conrad (bestelnummer 522551) gebruikt. Het voordeel van zo'n doorzichtig kastje
is dat de neonlamp fraai door het kunststof heen schijnt.
Foto 7: Netjes in het kastje
Foto 8: Klaar voor gebruik
Foto 9: En testen maar... oeps, die is lek!
Veel Succes,
Otto Tuil
Update 27 januari 2008