Nederlands Forum over Oude Radio's
Onafhankelijk medium voor liefhebbers en verzamelaars van oude radio's en gerelateerde zaken


Wat is een lekke condensator?

Geschreven door Ed van der Weele op 25. Aug 2006 02:30:00:

In reactie op: Re: condensator testen. geschreven door Toine Segers op 25. Aug 2006 00:28:40:

Voor een aantal lezers is het begrip "lekke condensator" denk ik nog niet helemaal duidelijk.

Een condensator bestaat uit 2 platen, met daar tussen een zeer dun laagje isolatiemateriaal, het diëlectricum.
Een rolblokcondensator, zoals de bekende Philips teerknollen, bruine Wima snoepjes, mosterdkleurige Philips en de moderne gele ERO/Vishay, bestaan uit twee stroken dun aluminium folie met daar tussenin een dunne laag papier of kunststoffolie.

In het ideale geval is de isolatieweerstand van het laagje papier of kunststof oneindig hoog.
De condensator zal een gelijkspanning die op één van de aansluitdraden staat niet doorgeven in de richting van de andere aansluitdraad.
Een megger of isolatietester zal bij de test een oneindig hoge weerstand aanwijzen.
De capaciteitsmeter of meetbrug zal de juiste waarde in pF, nF of µF aanwijzen.

Door veroudering, minder goede kwalitatieve eigenschappen of vochtige omstandigheden kan het diëlectricum vocht uit de buitenlucht opnemen. Vocht (water) is in onzuivere vorm een goede geleider. Het diëlectricum verliest hierdoor zijn isolerende eigenschappen en gaat - enigszins - geleiden. Het wordt een weerstand die tussen de beide platen van de condensator een verbinding vormt.
Deze weerstand is als het ware parallel aan de platen van de condensator geschakeld, want zowel de platen van de condensator als de lekweerstand zijn met de aansluitdraden verbonden.

Een merkwaardig verschijnsel doet zich voor als we die weerstand willen meten.
Een normale ohmmeter is een serieschakeling van een batterij en een aanwijsinstrument. Het aanwijsinstrument kan een draaispoelmeter met een wijzer zijn of een digitaal display. De batterij is meestal 3 of 9 Volt, in enkele gevallen 15 Volt.
Met die lage spanning wijst een ohmmeter een nog redelijk hoge isolatieweerstand van de condensator aan. Wordt de spanning waarmee we meten echter verhoogd tot de bedrijfsspanning van de condensator, zien we iets heel anders. De isolatie is veel slechter dan bij de eerste meting. De weerstand van het lekke diëlectricum is duidelijk spanningsafhankelijk.
Vandaar het advies om een condensator op lek te controleren met een megger, een isolatietester of in de schakeling zelf. In het laatste geval kan met een voltmeter worden gemeten of tussen de aansluitdraad die niet met de voedingsspanning is verbonden (even losnemen) en de massa GEEN spanning staat.
Dat bij gebruik van een megger of isolatietester de door de fabrikant opgegeven werkspanning niet mag worden overschreden spreekt voor zich.

Nog een vreemd fenomeen doet zich met name bij de Philips teercondensatoren voor: de capaciteit (= waarde) van de condensator neemt extreem toe als de condensator lek is. Zelf heb ik capaciteitstoenamen van 100%, dus de dubbele waarde, gemeten. Een toename van 50% of meer is gebruikelijk.

Een te onderzoeken condensator zal op 2 eigenschappen moeten worden beoordeeld:
- de capaciteit van de condensator, te meten met een capaciteitsmeter of meetbrug (pF, nF of µF)
- de isolatieweerstand, te meten met een megger, isolatietester of in de schakeling

De meeste moderne multimeters beschikken over een functie om de capaciteit (waarde) van een condensator te meten. Onlangs heb ik helaas moeten vaststellen dat deze meters het spoor totaal bijster raken als een condensator met een lek diëlectricum wordt aangesloten. De aanwijzing loopt dan op tot ongekende hoogte.
Een speciaal voor capaciteitsmeting ontworpen meter vertoont deze afwijking niet.

Een test om vast te stellen of jouw meter correct aanwijst, ook bij lekke condensatoren, is eenvoudig uit te voeren.
Neem een liefst nagelnieuwe condensator en meet hiervan de waarde. Soldeer vervolgens een aantal weerstanden van verschillende waarde tussen 100kΩ en 10MΩ één voor één parallel over de condensator en voer de meting telkens opnieuw uit. De meter moet daarbij telkens de zelfde waarde aanwijzen als bij de meting zónder parallelweerstand.

mvg, Ed




Reacties / Answers:


Terug naar Nederlands Forum over Oude Radio's