15E buis (Techniek Radio/TV)

door Piet Kralt , Rotterdam, 19.12.2012, 20:44 (4359 dagen geleden) @ robot797

Zo'n schema helpt enorm. Je negatieve roosterspanning wordt in dit schema verzorgd door de weerstand(en) in het kathode circuit. De stroom door deze weerstanden veroorzaakt een spanning over die weerstanden zodat de kathode op een hogere spanning komt te staan ten opzichte van de wereld. Aangezien het rooster op 0V blijft, wordt dat rooster negatief ten opzichte van de kathode.

Bij "normaal" gebruik van deze buis komt er een anodespanning van één of meer kilovolt op te staan en kan de roosterspanning nodig om de buis af te knijpen tot wel -100V of lager aflopen. Bij een anodespanning van 400V zal dat niet zo diep gaan maar op enige tientallen volt moet je toch wel rekenen.

Pas op als je aan de buis gaat meten. Het variëren van de roosterspanning bij een anodespanning van 400V kon wel eens het kortste recept voor gebakken buis zijn. De anodestroom dient begrensd te worden. Een transformator is daar niet geschikt voor. Om binnen veilige grenzen te blijven, kun je in de anodeleiding behalve de mA-meter ook een weerstand van 8k/20W opnemen. Dan, pas dan, kun je één kant van de gloeidraad aan 0V leggen en met een variabele gelijkspanning van pakweg 0-100V op het rooster gaan kijken bij welke negatieve roosterspanning de stroom door de buis ongeveer 0mA wordt. De biasspanning mag hoogstens de helft hiervan bedragen. De topspanning van het aangeboden audiosignaal moet daar weer onder blijven anders krijg je zeker vervorming. Voor het moment lijkt het er echter meer op dat je audiosignaal te klein is om de buis behoorlijk uit te sturen.

Zorg er ook voor dat je de roosterspanning niet per ongeluk positief ten opzichte van de kathode maakt. Dat houdt het rooster niet lang vol.

Overigens zijn dit de grenzen waar je niet omheen kunt. Of de op deze manier gevonden spanning ook een goede audioversterking oplevert is nog maar de vraag. Dat hangt onder meer van de buiskarakteristieken af en die zijn niet bekend. Verder speelt de uitgangstransformator een grote rol. Als die door de biasstroom te veel één kant op gemagnetiseerd wordt, krijg je ook vervorming. Een echte klasse A uitgangstransformator heeft daarom een (lucht)spleet in zijn magnetisch circuit, een gewone 220V/9V transformator heeft dat beslist niet.

Er blijft dus genoeg te experimenteren over en daar zal het om te doen zijn. Het heeft natuurlijk wel iets om zo'n aparte buis als audioversterker te gebruiken. Zie YouTube. Maar hoewel het in zijn tijd een goede radarbuis was, is hij nooit bedoeld en ook niet echt geschikt als audioversterker.

Pieter Kralt