Elektrostatische luidsprekers (Algemeen)

door Ed van der Weele † , Zeist, 20.09.2011, 05:13 (4813 dagen geleden) @ verbeek

@ Nico,

Dat klopt, het is gemaakt van pertinax, waar het messing contactstripje met de soldeerlipjes vastgeklemd zit.
Jou tweede vraag is het geheim achter deze luidsprekertjes. De folie ligt 'los' in de behuizing; dat was oorspronkelijk ook al het geval. De dikte van het oorspronkelijke schuimplastic is 4 mm, wat ik er nu tussen heb zitten is 2mm dik, maar is enigszins gegolfd.
De folie ligt uiteraard met de geïsoleerde kant tegen de stator aan.
Het enige wat kan gaan trillen zijn de plaatsen in de folie die niet door het schuimplastic wordt aangedrukt.

Paul, als ik dit zo lees is er een opmerkelijk verschil met de elektrostatische speakertjes zoals ik ze destijds in een Sultan aantrof. Daar zat het schuimplastic tussen de stalen buitenkant en de folie in.

Na enig zoeken heb ik een e-mailtje gevonden dat ik in april 2008 aan een andere eigenaar van een Blaupunkt Sultan heb gestuurd:

De elektrostatische luidsprekers moeten voor restauratie helemaal uit elkaar worden genomen. Dit gaat als volgt:
1. Soldeer de draden (bij de gele pijlen) los en noteer welke draad waar heeft gezeten. Maak er -indien mogelijk- zoveel mogelijk foto's van.
2. Buig met een kleine schroevendraaier de schuine lippen van de stalen veren (in de blauwe cirkel) -dit zijn er 4 stuks per luidspreker- heeeeeeeel voorzichtig iets omhoog. Nu kan de hardboard luidspreker"plank" van het kunststof luidsprekerrooster worden losgenomen. Let op dat bij deze operatie de kunststofnokken, waar de stalen veren omheen geklemd zijn, niet afbreken.
3. Je kan nu de luidspreker uit de kast nemen. De luidspreker bestaat uit 5 onderdelen:
- Een plaatje pertinax (bruinkleurig in hars gedrenkt en geperst papier)
- Een plaatje hardboard
- Een velletje kunststoffolie dat voorzien is/was van een laagje goud
- Een laagje schuimplastic
- Een geperforeerde stalen plaat
4. Maak het geperforeerde plaatstaal los van de hardboard bodemplaat en het pertinax. Buig daarvoor -weer heeeeeeeel voorzichtig- de lipjes (in de rode cirkel) recht, zodat het plaatstaal van het pertinax plaatje en het hardboard kan worden afgenomen.
De vijf bovengenoemde onderdelen zal je nu te zien krijgen.

Het geperforeerde plaatstaal en de vergulde kunststoffolie vormen de actieve delen van de luidspreker. Door de wisselspanning vanuit de laagfrequenteindtrap beweegt de folie ten opzichte van het staalplaat en veroorzaakt daardoor een geluidsgolf.
Door veroudering verdwijnt een deel van de opgedampte goudlaag van de folie, waardoor deze geen contact meer maakt met de soldeerlip. Je kunt dit ook zien op de folie. Waar de goudlaag is verdwenen is de folie doorzichtig.
Met een Ohmmetertje kan je vaststellen waar de goudlaag nog aanwezig is (de ene pen in het midden van de folie, de andere zover mogelijk naar de rand). In het geval van de radio van mijn kennis was alleen de rand van de folie volledig verdwenen. Door de folie 180 graden te draaien en een stukje van de rand af te knippen, kon ik de folie weer contact laten maken met de soldeerlip.
De isolatie tussen de geleidende folie en het geperforeerde plaatstaal is de laag plastic foam. Dit was bij deze radio verhard en vergaan. Omdat ik niets beters bij de hand had heb ik daar een dunne laag watten tussen gelegd. Als het maar isoleert en niet te dik is.

Mogelijk helpt dit om de geluidsdruk van de speakertjes te verbeteren. Maar zacht waren ze bij mijn toestel destijds ook.