bijgeluid in buizenversterker (Techniek Radio/TV)

door John Hupse † , Schoonhoven, 21.07.2017, 18:00 (2686 dagen geleden) @ Oldtimer
Bewerkt door John Hupse †, 21.07.2017, 18:11

ik ontving meer dan 10 jaar geleden al dergelijke klachten over deze versterker (spontane oscillaties). Het is helaas zo dat de stabiliteit van dit ontwerp nogal te wensen overlaat, afhankelijk van de toevalligheden van de componentenopstelling, de bedrading en het luidsprekertype.

Een van de redenen is het volledig ontbreken van welke poging dan ook om de fasemarge te vergroten. Dick van de Merwe zegt op zijn website dat hij geen tegenkoppeling toepast, maar hij past hier wel degelijk tegenkoppeling toe (vanaf twee primaire taps op de uitgangstrafowikkeling naar de schermroosters van de eindbuizen). Ook binnen de schakeling met de twee dubbeltriodes wordt behoorlijk teruggekoppeld, de interne terugkoppeling binnen een triode was al bekend in de jaren '20. Wanneer je aan de anode van zo'n buisje een spoeltje vastmaakt heb je meestal al een prima oscillator gemaakt.

Dick van de Merwe zegt op zijn website verder het volgende over de stabiliteit van zijn versterkerontwerp: "het is vooral een niet te complexe belasting, waaronder de impedantie, wat belangrijk is. Te complexe filters waar erg steile filterhellingen worden toegepast en correctie op correctie, met allerlei RLC netwerkjes, worden gebruikt en vragen zoveel vermogen, dat de versterker zich er in verslikt".

Nogal onbegrijpelijke taal, maar wat hij eigenlijk bedoeld is dat zijn versterkerontwerp dik in orde is, maar dat je het niet moet gebruiken in combinatie met een complexe belasting zoals twee luidsprekerboxen.

Mijn tweede opmerking gaat over de manier waarop je de beide audiokanalen voorziet van anodespanning. Dat ziet er, althans in mijn ogen, niet goed uit. Je gebruikt een centraal punt op het chassis om zowel het linker als het rechter kanaal te verbinden met de nul van de schakeling. Maar je vergeet dat er op die manier een gemeenschappelijke verbinding blijft bestaan waarlangs een onbedoelde meekoppeling kan optreden. Ik raad je dus aan om de ontkoppeling van het linker en het rechter kanaal geheel van elkaar te scheiden, en hier vooral geen lange draden te gebruiken. Dat is n.l. vragen om moeilijkheden, zeker bij een versterker die volgens de ontwerper van nature al zeer weinig fasemarge heeft en dus snel instabiel is.

Op de website van Dick van de Merwe zie je hoe je de ontkoppelcondensatoren C5 en C6 het beste kunt positioneren, namelijk zo dicht mogelijk bij de respectievelijke dubbeltriodes. Dit voorkomt problemen met de stabiliteit. Deze triodes zijn immers zeer steile VHF-buizen die zeer gemakkelijk oscilleren en lokaal ontkoppeld moeten worden.

Ten derde krijg ik sterk de indruk dat de anode- en kathodeweerstanden die je gebruikt voor de fasedraaier schakeling draadgewonden types zijn. Vervang deze snel door inductiearme types. De schakeling die Dick van de Merwe hier gebruikt is die van een z.g. breedbandversterker, en wel eentje die gemakkelijk instabiel wordt wanneer je weerstanden gebruikt die in feite spoeltjes zijn. Van de Merwe zegt hier zelf over: "De weerstand van 13K5 heb ik gemaakt met twee parallel geschakelde 2 watters". In mindere mate geldt iets dergelijks ook voor R3, dit zijn in werkelijkheid vier inductiearme weerstanden van elk 1800 ohm. Een vergissing is hier snel gemaakt, vooral omdat de stukslijst ontbreekt. Je moet het hier doen met de nogal summiere aanwijzingen van Van de Merwe.

Wellicht zijn er nog een aantal andere gebreken aanwezig in je versterker, het beste advies dat ik kan bedenken is dat je eens een boek leest over het ontwerpen en bouwen van audioversterkers.

--
http://www.hupse.eu/radio