bijgeluid in buizenversterker (Techniek Radio/TV)

door John Hupse † , Schoonhoven, 22.07.2017, 19:13 (2685 dagen geleden) @ Franc

Verder vind ik het vreemd dat een beproefd versterkerontwerp zoals de Annastasia problemen geeft met diverse speakerbelastingen.

Wat ik zelf vreemd vind is dat men klachten, zoals de gebrekkige werking van de Van de Merwe / Audio-Creative / Triode Dick / Annastasia versterker, aan een forum doorgeeft in plaats van aan de leverancier c.q. aan de ontwerper. Dat laatste zou naar mijn idee toch meer voor de hand liggen.

De gebreken duiden eerder op een gebrekkig ontwerp dan op een beproefd ontwerp. De oorzaak is een of meerdere gebreken in het ontwerp, en wanneer je het citaat van de ontwerper leest dat hier over gaat kan je niet anders dan concluderen dat hij hier al vele jaren van op de hoogte is. Dat zou kunnen verklaren waarom men een derde partij, b.v. dit forum, inschakelt.

Men heeft het over een "beproefd ontwerp" wanneer in de praktijk een ontwerp naar tevredenheid is beproefd. Bij dit ontwerp is juist het tegenovergestelde het geval, er treden immers veel te vaak oscillaties op. Vrijwel altijd ligt zoiets aan een te krappe fasemarge.

Bij een goed ontworpen versterker is er juist wel voldoende aandacht geschonken aan de stabiliteit, dat zal toch duidelijk zijn. De mate van stabiliteit wordt door de ontwerper bepaald aan de hand van de fase- en amplitude karakteristieken (Bode diagram) die worden opgemeten nadat de tegenkoppellus is onderbroken. Aan de hand van de genoemde diagrammen kan men dan vrij eenvoudig de fasemarge bepalen.

Een andere manier is om gebruik te maken van een polair diagram, in combinatie met het theorema van Nyquist. Dit is allemaal al jaren bekend, en kan je lezen in elk deugdelijk boek dat over versterkerontwerp gaat.

Wanneer je als ontwerper verzuimd om dit te doen ben je m.i. als ontwerper geen knip voor de neus waard. Helaas is deze houding in het Hi-End segment schering en inslag, men is er zelfs trots op dat men metingen zoals hierboven beschreven ver achter zich heeft gelaten en daarmee een hoger marktsegment heeft kunnen aanboren. Ik denk overigens dat van de Merwe dit zo doet uit onwetendheid. Zijn vreemde betoog over de gebreken van moderne luidsprekers is op een andere manier immers niet te verklaren. Je kan altijd nog zeggen dat het aan een ander ligt, maar er bestaan ruim voldoende versterkers die wel stabiel zijn waardoor zijn uitspraken ongeloofwaardig zijn.

De andere twee punten die ik noemde hebben meer te maken met de praktische bouw van deze versterker. Een zeer breedbandige voorversterker moet je inderdaad deugdelijk ontkoppelen op de voeding, en voor een dergelijke versterker gebruik je uiteraard inductiearme weerstanden. Overigens is van de Merwe hiervan op de hoogte, en kan je dit na wat zoekwerk ook gewoon lezen op zijn vorige website.

De opmerking van Piet van der Pol dat hij heeft geconstateerd dat de oscillaties worden veroorzaakt door spreidingszelfinductie binnen de door Van de Merwe aanbevolen uitgangstrafo is zeer aannemelijk. Piet heeft dit opgelost door het aanbrengen van een dubbel Boucherot filter. Dat kan heel goed, dit is de klassieke manier om de fasemarge van een audioversterker te vergroten. De hierboven genoemde metingen blijven natuurlijk nodig om het filter te dimensioneren, het is anders vrijwel onmogelijk om de juiste waarden van de R's en C's te bepalen. Je kunt misschien nog wel een ruwe inschatting van zo'n filter maken door een blokgolf op de ingang van de versterker te zetten en het uitgangssignaal nauwgezet te bekijken, maar de fasemarge kan je op die manier helaas niet meten.

Een modernere manier om de fasemarge te vergroten is het toepassen van wat in goed Nederlands "overall tegenkoppeling" heet via een tweede-orde filter. Hiermee is wat meer te corrigeren vergeleken met een Boucherot filter. Onder andere Leak maakte hier vanaf 1948 met veel succes gebruik van. Voor de Annastasia versterker zou ik dit afraden, omdat de wel zeer breedbandige voorversterker zich absoluut niet leent voor deze aanpak.

--
http://www.hupse.eu/radio