Kwaliteit buizen deel 2 (Techniek Radio/TV)

door Anton van den Oever , Hazerswoude-dorp, 10.04.2018, 00:08 (2424 dagen geleden) @ Anton van den Oever
Bewerkt door Anton van den Oever, 10.04.2018, 00:16

Vervolg van deel 1

Maar ook hier is de profieldiepte niet de enige parameter die de kwaliteit bepaald, in het onderhavige geval dat je deze gebruikte banden wilt aanschaffen, kunnen deze ondeskundig behandeld of opgeslagen zijn en zodanige beschadigingen vertonen dat ze ongeschikt zijn voor hergebruik.
Ook hier geld dat niet alle beschadigingen aan de buitenkant te zien zijn.
Zo kunnen er bijvoorbeeld beschadigingen van het karkas zijn of ondeskundig uitgevoerde reparaties die niet vastgesteld kunnen worden door er met het blote oog naar te kijken of hooguit door een vakman die ook het binnenste van de band kan onderzoeken.
Blijft ook nog de vraag wie er dan nog wat mee kan, er zat landen in de wereld waar deze banden nog gretig aftrek zullen vinden.

Wat deze vergelijking met buizen te maken heeft zal ik in het volgende voorbeeld proberen duidelijk te maken, stel we nemen een ongebruikte EL84 eind-pentode (vaak bestempeld als “NOS”) en we laten deze een 24 uur voorgloeien op een iets verhoogde gloeispanning (5%, hier kom ik mogelijk later nog eens op terug) en na deze gemeten te hebben in het door de fabrikant voorgeschreven werkpunt stellen we vast dat deze een steilheid van 11,3 mA/V heeft bij een anode stroom van 48 mA.
Het toeval(?) wil dat dit nu ook de fabrikant gebruikte bogey value is, in onze meting is dit echter de initial value.

We gaan er ook van uit dat de buis in de toepassing als eindbuis gebruikt wordt en over het algemeen kun je bij de buis uit ons voorbeeld stellen dat als de steilheid met 40% is afgenomen tot 6,8 mA/V dit einde levensduur is.
Als we tussentijds een meting zouden uitvoeren waarbij de steilheid van 11,3 tot 9 mA/V is afgenomen zouden we deze buis moeten bestempelen als 50 %!
Waarschijnlijker vind je een dergelijk buis geadverteerd als 80%, als er überhaupt al een verkoper is die deze meting van de steilheid juist kan uitvoeren en daarbij de resultaten alsook de meetmethode vermeld.
Het wordt een heel ander verhaal als onze buis een initial value van bv. 12 mA/V had gehad, dit zou betekenen dat bij de meting welke als resultaat 9.6 mA/V opleverde de buis nog geen 34% resterende levensduur heeft!
Maar ook het omgekeerde kan het geval zijn, stel dat onze buis ooit een initial value van 10,6 mA/V had gehad, 9,6 geeft dan een resterende levensduur van…...afijn, rekent u zelf maar uit.
Wie kan er nog wat met versleten of defecte buizen? Tja, er zijn sommige oude exemplaren welke voor de vitrinekast worden verkocht.
Of zelfs om een toestel compleet te maken, zelfs al speelt het dan soms niet.
Of… zie onderaan.

Onderstaande relaas is gebaseerd op eigen ervaringen met metingen aan buizen en daar kan ik het volgende over zeggen:

Als globaal genomen de anode stroom in het gegeven werkpunt lager is dan verwacht, maar de steilheid boven gemiddeld is, dan is buis uitstekend, liggen beiden lager, dan is de buis duidelijk gebruikt.
Andersom kan in principe ook maar dit komt weinig voor, meestal zit er dan een addertje onder het gras, in de vorm van gas of roosteremissie.
Wat ik verder nog wel eens wil doen is de gloeispanning bij het werkpunt met 10% verlagen, bij een echt goede buis (lees, eentje waar nog een behoorlijk levensduur van verwacht mag worden) daalt de anode stroom en steilheid met niet meer dan 5% - 8%.
(echter niet meer dan de procentuele verlaging van de gloeispanning), is dit wel het geval dan hebben we duidelijk te maken met een buis welke al langere tijd in gebruik is geweest.
Andersom geldt ook dat als en niet al te beste buis bij het verhogen van de gloeispanning met 10% opeens uitstekend blijkt te zijn, deze toch nog steeds “niet al te best” is.
Overige zaken zoals lek, isolatie fouten e.d. buiten beschouwing gelaten.
m.vr.gr.
Anton van den Oever

N.B. Voor de goede orde en zeker voor diegene die een radiotoestel zelf de beste tester vinden, een radio toestel speelt vaak met een versleten audio buis (en zelfs nog veel beroerdere) vaak nog best redelijk, soms valt een hoorbaar verschil met een nieuwe buis niet eens goed op te merken.
Uiteraard is er minder vervorming en soms is er een toename in geluidsterkte en natuurlijk in levensduur, want van een vrijwel uitgeputte buis hoeven we uiteraard geen wonderen meer te verwachten.
Maar dat is weer een heel andere discussie.

P.S. heeft u versleten buizen of buizen met een of ander storing, sluiting, overmatige ruisen o.i.d. en zijn deze voorbestemt om richting afvalbak te gaan, dan hou ik mij altijd aanbevolen om deze te gebruiken voor… jawel: het testen en beoordelen van de mogelijkheden van buizentesters.