BX660X bandspreiding: succesvol! (Techniek Radio/TV)

door gerard , Zeist, 28.06.2020, 22:36 (1405 dagen geleden)

Een paar jaar geleden verkreeg ik op de NVHR beurs een tuner van een BX660X met het idee daar ooit eens een radiootje mee te bouwen.

Hier staat de "locomotief", met als stoomketel de zesvoudige afstemcondensator, drie secties voor Lang en Middengolf en drie kleintjes voor kortegolf. Ik heb er een hulpchassisje bijgebouwd met voeding, een middenfrequentdeel van een TD7642-IC, een eindversterker van een TDA7279-IC, regelbare gelijkspanning om de HF-versterking te regelen en een digitale frequentieteller.
Het oude lijk bleek nog goed te reanimeren en te werken op alle banden.

De ontvangst heeft nog niet de kwaliteit van een compleet fabriekstoestel. Ik ontvang wel op alle banden, maar heb nog wat last van brom (modulatie?) en de teller werkt vreemd genoeg op Lang en Midden niet stabiel. Het geluid is ook vrij zacht, dit komt denk ik doordat de TD7642 een heel lage uitgangsspanning heeft. Gevoeligheid is wel goed.

Nou heeft Philips in dit toestel een uitgekiend kortegolf-afstemsysteem gestoken. Maak je namelijk een toestel met alleen de omroepbanden, zoals bv Pye deed, dan kun je de non-omroepstukken daartussen niet ontvangen. Maar maak je een toestel met dekking van de volledige kortegolf, dan zitten de omroepstations op kleine stukjes binnen de band gepropt en kun je bijna niet afstemmen. Daarom heeft Eddystone bv extreme vertragingen in zijn scheepsontvangers zitten, bij de 870A moet je wel veertig slagen aan de afstemknop draaien om van de ene kant van de band naar de andere te komen.

De docu van de BX660X claimt bandspreiding te bereiken met, jawel, speciale vorm van de afstemcondensator, die bij bepaalde draaihoeken maar kleine capaciteitswijzigingen heeft en dus bepaalde stukken van het spectrum oprekt:

Hoe pakt dat uit voor de kortegolfluisteraar? Heel goed! Door de vertraging moet je de afstemknop tien keer ronddraaien om de afstemcondensator van open naar dicht te krijgen, en ik heb de afstemfrequentie afgelezen op mijn tellertje en deze drie grafieken gemaakt voor K1, K2 en K3:

Uiteraard neemt bij het toenemen van de capaciteit de frequentie juist af, dus de lijnen lopen hier naar beneden. De horizontale as geeft aan hoeveel van de tien slagen je hebt gedraaid aan de afstemknop, en de vertikale geeft de frequentie aan. Op die vertikale as heb ik ook de acht omroepbanden getekend die je met deze ontvanger moet kunnen horen. De hoeken in de grafiek zijn niet zo scherp en de lijnen niet zo recht als in het begrips-plaatje in de docu. Maar het effect van de speciale condensatorplaten is natuurlijk spectaculair!

Kijk bv eens naar de 31m-band, die loopt van ongeveer 9,5 tot 9,9 MHz en valt in band K2. Die totale band loopt van 9,5 tot 15,5MHz dus is 6MHz "lang". Gemiddeld verstem je dus 600kHz per slag, en zou de 31m-band van 400kHz maar ongeveer 2/3 slag van de knop zijn, gepriegel dus met afstemmen! De 31m zit ook net nog op K3, daar draai je er wel in een halve slag doorheen, maar op de K2 is de band gespreid naar drie slagen, dus echt veel makkelijker af te stemmen.
Liefhebbers van de 13m en 21m band wordt verzocht, een vaste hand te ontwikkelen en niet flink te drinken voor het afstemmen, want die banden zitten op een steil deel van de afstemcurve dus je bent er snel doorheen. Spoetnik zoeken op 20003kHz kan op dit toestel wel, maar ook weer: niet eerst aan de wodka want de curve is juist op dit punt het allersteilst van de hele afstemgrafiek!