Viddeleer versterker systeem. (Techniek Overig)

door Ben Koehorst , Maartensdijk, 19.07.2024, 17:03 (50 dagen geleden) @ MarcelvdG

Ik denk eerder dat het vermogen dat tegenwoordig in de huiskamer voor kwaliteitsweergave benodigd is op dit forum vaak schromelijk wordt onderschat. En dat is verklaarbaar: Het gaat hier vooral over oude radio's en gedateerde versterkerontwerpen, met de daaraan verbonden beperkingen en nostalgie. Als ik terug denk aan de tijd waarin Viddeleer zijn 4W versterker publiceerde was het nog gewoon om, als je geconcentreerd naar de radio wilde luisteren, om heel dicht op de luidspreker te kruipen. Ik was 6 jaar oud toen bv. op een zondagochtend in februari 1953 in het ANP-nieuws melding werd gemaakt van de watersnoodramp die op dat moment volop in progressie was. Mijn ouders trokken de stoelen tot vlak bij de radio. Dat beeld staat nog steeds op m'n netvlies. Tegenwoordig zou je de apparatuur gewoon wat harder zetten.

Het was toen dus ongewoon en zelfs onwaarschijnlijk om een significant groter geluidsvolume te verwachten. Zo kon Viddeleer dat vermogen van 4 Watt afdoende vinden. Maar we zijn intussen wel 70 jaar verder. En de huiskamerversterkers zijn flink doorontwikkeld. En dat betreft niet alleen het uitgangsvermogen. Bijvoorbeeld:
50-er jaren Quad II - 15 Watt
60-er jaren Radford STA25 - 2x25 Watt
70-er jaren Quad 303 - 2x45 Watt
80-er jaren Quad 405 - 2x100 Watt
en zo verder.

Let wel: die versterkers zijn niet geschikt voor PA want het zijn huiskamerversterkers met i.h.a. onderbemeten koelmiddelen. Die vermogens worden in de praktijk ook hoogst zelden of nooit volledig benut. Enkele schrijvers merken daar het volgende over op.

In de Philips Kaderreeks verscheen in 1960 het boek "Geluidskwaliteit", geschreven door G. Slot. Slot meldt dat in een concertzaal, redelijk dichtbij het podium gemeten, door een symfonieorkest incidenteel een geluidsniveau van 105 dB wordt geproduceerd. Hij vraagt zich af of het zinvol is om dat niveau in de huiskamer te willen reproduceren, vooral ook omdat het toen beschikbare programmamateriaal slechts een beperkte dynamiek kon opbrengen en de huizen gehorig waren.

Maar in 1977 verschijnt de 6e volledig herziene druk van de Engelstalige Philipsuitgave "Building Hi-Fi Speaker Systems". Nog geen 25 jaar na Viddeleer dus. Daarin bevestigt de schrijver die 105 dB in de concertzaal en hij vertelt dat bij popconcerten soms 130 dB wordt gehaald. Oorverdovend. Hij acht het i.v.m. de toegenomen kwaliteit van het bronmateriaal met ver naar beneden doorlopende laagweergave, afgenomen rendement van kwaliteitsweergevers en betere geluidsisolatie van de dan gebouwde huizen, niet meer vreemd om in een geschikte situatie 70 dB dynamiek te willen nastreven. Met een incidenteel te behalen maximaal niveau van 100 dB. Uit dat boek stamt de figuur hieronder.

Door die toenemende vermogens moeten de luidsprekersystemen natuurlijk ook in staat zijn om die energie zonder schade te kunnen verwerken. Je hoeft de volumeknop weliswaar helemaal niet zo ver open te draaien, maar een ongeluk zit in een klein hoekje. En we spreken maar helemaal niet over de eis van sommigen om de versterker bij voorkeur over het hele bereik in klasse A te willen houden. Want dan kun je de huiskamerkachel wel verkopen.

De inzichten van Viddeleer zijn zo langzamerhand dus volledig achterhaald. En het moderne audio heeft weinig meer gemeen met oude radio's. En evenmin met de MK-versterkerontwerpen uit de jaren '50 en '60. Niet alleen vanwege de tegenwoordig gebruikelijke vermogens, maar ook door de aanzienlijk toegenomen weergavekwaliteit door een beter gecontroleerde structuur van de harmonische vervorming (= de onderlinge sterkteverhouding tussen de verschillende harmonischen) en een hoge slew rate.

Daarom hoort dit onderwerp n.m.i. eigenlijk niet op dit forum thuis.

--
M.v.g.
Ben