Viddeleer versterker systeem. (Techniek Overig)

door Ben Koehorst , Maartensdijk, 19.07.2024, 23:06 (50 dagen geleden) @ MarcelvdG

Een LED als peak detector lijkt me niet erg betrouwbaar. Maar ik denk op grond van eigen ervaringen wel dat je met 20W per kanaal een heel eind komt. Ik heb een tijd lang uit nood met 2x 4,5 Watt per kanaal gespeeld op Thiel CS1.5, met toevallig ook een gevoeligheid van 86dB. Zolang je het niveau wat beteugelt kom je een heel eind. Maar ontspannen en comfortabel voelde het niet, want af en toe overstuurde het een beetje. En thuis 130 dB produceren doet niemand. Hull, de schrijver van het 2e boek, spreekt van 100 dB piekniveau dat zelden zal worden aangesproken. In een wilde bui van de eigenaar misschien?

Natuurlijk hoort Viddeleers ontwerp op dit forum. Dat was in die tijd een belangrijk en vooruitstrevend ontwerp. Maar ieder ontwerp raakt op den duur verouderd. Dat geldt trouwens niet alleen voor versterkerontwerpen.

Ik doel natuurlijk op moderne versterkers. Hoogwaardige apparatuur die wat vermogen en vervorming betreft voldoet aan moderne eisen. Want dat zijn eigenlijk altijd solid state versterkers. En die horen hier niet, heb ik begrepen.

Bij de buizenversterker loop je steeds weer tegen hetzelfde probleem aan. Want om de laagweergave goed te controleren is een forse dempingsfactor nodig. Dat vereist ook een forse tegenkoppeling. Maar vooral de hoge impedanties in de stuurtrap(pen) veroorzaken faseverschuiving. Hoe hoger de weer te geven frequentie, hoe groter die faseverschuiving. Maar als bij het inkoppelen van het uitgangssignaal aan het bet begin van de versterker ingangsignaal en ingekoppeld tegenkoppelsignaal niet in fase zijn, dan ontstaat er onbedoeld vervorming. Terwijl de tegenkoppeling die vervorming nu juist moet bestrijden.

Het gevolg is harmonische vervorming die boven het hoorbare gebied ligt. Geen probleem zou je denken, want dat horen we toch niet. Maar die redering gaat mank, want die hoge harmonischen veroorzaken onderling IM-vervorming. En die hoor je dan weer wel. Met als resultaat die lastig te definieren invloed op het totaal, waar veel luisteraars moeite mee hebben. "Tegenkoppeling heeft een negatieve invloed op het geluid van de versterker" roept men dan. Vandaar dat veel ontwerpers die TK liever omzeilen. Of ze takken het uitgangssignaal af aan de primaire van de UGT, dat scheelt tenminste de ook aanwezige faseverschuiving in die trafo. Maar dan heb je de dempingsfactor weer onvoldoende onder controle.

Dus koppelen we maar niet tegen. Maar dan versluiert de aanwezige vervorming weer de microdetails in de weergave. Ontwerpen is een proces van compromissen, maar dat weet je zelf ook wel.

Samenvattend kunnen we redelijk veilig stellen dat de moderne buizenversterker niet bestaat. Want welk ontwerp ik ook bekijk, het is steeds weer samengesteld uit al jaren bekende deelschakelingen. Met steeds weer dezelfde problemen.

Audio Research kiest daarom bv. voor solid state stuurtrappen in hun versterkers. Vanwege de veel lagere impedanties is de faseverschuiving ook kleiner en wordt overall TK beter haalbaar. Maar dan heb je geen buizenversterker meer, maar een hybride. Er staan alleen eindbuizen op zo'n chassis. En een paar trafo's.

Ik hoop dat mijn standpunt nu duidelijk is. Eerlijk gezegd kost dit getyp me veel meer tijd dan ik er eigenlijk in wilde investeren. Maar als de bal eenmaal rolt...

--
M.v.g.
Ben