Elco's worden steeds kleiner (Techniek Radio/TV)

door John Hupse † , Schoonhoven, 30.01.2020, 14:09 (1765 dagen geleden) @ Maarten Bakker

de vraag van Hans interpreteer ik als volgt: "welke rol speelt de maat van een elco bij gebruik als een afvlakelco in een oude radio".

In dat geval loopt er een rimpelstroom van 50 of van 100 Hz (resp. enkelzijdige gelijkrichting of dubbelzijdige gelijkrichting). Het eerste is gebruikelijk bij AC/DC toestellen, het tweede bij AC toestellen.

Wat betreft het begrip ESR, dat betreft zeker niet de impedantie die je meet aan een elco. Het gaat bij ESR uitsluitend om de serieweerstand die als het ware is ingebouwd in de elco. ESR = Equivalent Series Resistance. De ESR meet je gewoonlijk met een meetbrug en bij een bepaalde frequentie (liefst 50 of 100 Hz voor onze toepassing). Tegenwoordig bestaan er natuurlijk ook digitale meters voor die vaak op een andere manier meten, maar dat gaat meestal mis wanneer de ESR wat groter is (b.v. bij elco's die geschikt zijn voor wat hogere spanningen).

Wat is nu het belang van die ESR. Het gaat hier om het vermogen dat door de elco wordt omgezet in hitte. Wanneer de rimpelstroom b.v. 400 mA is, en de ESR is b.v. 10 ohm dan is er een verlies binnenin de elco van IxIxR = 0,4 x 0,4 x 10 = 1,6 Watt. Dit verlies wordt geheel omgezet in hitte, binnenin de elco.

Het zal duidelijk zijn dat deze hitte moet worden afgevoerd, anders raakt de elco binnen de kortste keren defect. Bij een relatief grote elco (die vaak ook nog is vastgeschroefd op het chassis) gaat de warmteafvoer erg goed. Zo'n veel kleinere moderne elco heeft daar veel meer moeite mee. Van belang is de omgevingstemperatuur (105 graden Celcius is veel te heet, er is dan geen temperatuurspeling meer, water kookt immers bij 100 graden, onder enige druk bij 105 graden). Een omgevingstemperatuur van 70 graden is wel realistisch, je hebt dan een speling van 35 graden zodat enige warmteafvoer nog tot stand kan komen. Ten onrechte meent men vaak dat de opdruk "105 graden" een bepaalde kwaliteit aangeeft, maar het is slechts de maximale temperatuur die een elco die water bevat fysiek aankan ("grenstemperatuur" ). Een 105 graden type kan dus veel korter meegaan vergeleken met een 70 graden type, en in de praktijk is dit inderdaad vrijwel steeds het geval.

Verder is de grootte van de elco bepalend. Een elco met een buitenoppervlak van 10 cm2 raakt nu eenmaal twee maal zo veel warmte kwijt als eentje met een buitenoppervlak van 5 cm2.

Gebrek aan vertrouwen in kleine en zeer kleine elco's is dus zeer begrijpelijk en terecht. De technische vooruitgang bestaat natuurlijk wel, maar leidt helaas niet altijd tot verbetering bij gebruik binnen een specifieke toepassing.

In 99 van de 100 gevallen worden de eisen die aan de vervangende elco worden gesteld niet eens vooraf berekend, laat staan dat er wordt gekeken naar de geschiktheid van de vervangende elco. De reparatieprocedure verwordt dan tot een gok met onbekende afloop.

--
http://www.hupse.eu/radio